Dini Terimler Sözlüğü
A
B
C
Ç
D
E
F
G
H
I
İ
J
K
L
M
N
O
Ö
P
R
S
Ş
T
U
Ü
V
Y
Z
U
ubudiyet
1. Kulluk, itaat, boyun eğme, ibadet etme, aşırı bağlılık.
2. Allah’ın rızasını elde edebilmek için emirlerini içtenlikle yerine
getirip yasaklarından kaçınma.
“Oysa onlar, doğruya yönelerek dini yalnızca Allah’a özgü kılarak ona
ubudiyet etmek, namaz kılmak ve zekât vermekle emrolunmuşlardı. Dosdoğru
olan din de budur.”
Kur’an-ı Kerim 98/5
3. İnsanın, her an Allah’ın varlığı ve birliği bilinciyle hareket ederek
onun belirlemiş olduğu helal haram sınırlarına uyması ve ibadetlerini
Allah’ı görüyormuşçasına bir anlayış içerisinde yerine getirmesi.
“Ubudiyeti yalnızca Allah’a özgü kılıp ona hiçbir şeyi ortak koşmamak,
Allah’ın kulları üzerindeki hakkıdır.”
Hadis-i Şerif
ucb
1. Kendini beğenme, üstün görme, şımarma.
2. Başkalarının yaratılış biçimini, fikrini, davranışlarını ve düşüncelerini
sebepsiz yere beğenmeyip onları küçük görme, yalnızca kendini beğenme.
3. Kişinin elinde bulunan şeylerin yaratıcısı ve maliki olarak Allah’ı
görmeyip elde ettiği nimetlerin sahibi olarak yalnızca kendini görmesi,
elindekilerle başkalarına karşı büyüklük taslayıp övünmesi.
uhrevi
1. Ahirete ait, öbür dünya ile ilgili, manevi, ruhani.
Hür ve engin vatanın hem gece, hem gündüzüne,
Uhrevi bir kapı açmış buradan gökyüzüne,
Tâ ki geçsin ezeli rahmete ruh orduları…
Yahya Kemal Beyatlı
2. Hesap, berzah, sırat, mizan, cennet, cehennem gibi ahiret ile ilgili
şeyler.
Uhut Savaşı
Hicretin üçüncü yılında (M. 625) Müslümanlar ile Mekkeli müşrikler arasında
Uhut Dağı çevresinde yapılan savaş.
Medineli Müslümanlarla Mekkeli müşrikler arasında hicretin üçüncü yılında
meydana gelen ve adına “Uhut Harbi” denen savaş, Uhut Dağının eteklerinde
gerçekleşmiştir. Bedir’de yenilgiye uğrayan Mekkeli müşrikler, bunun
intikamını almak için Medineli Yahudilerin de desteğini alarak Müslümanların
üzerine yürümeyi planlamışlardır. Bu savaşta müşriklerin sayısı üç bin,
Müslümanlar ise bin kişidir. Yolda üç yüz münafığın ordudan ayrılmasıyla
Müslümanların sayısı yedi yüze düşmüştür. Savaşın başlangıcında Müslümanlar
üstün durumdayken Hz. Peygamber’in yerleştirdiği ve asla yerlerinden
ayrılmamaları emrini verdiği Abdullah b. Cübeyr’in komutasındaki elli
kişilik okçu süvari birliğinin yerlerinden ayrılmaları ile savaş
Müslümanların aleyhine dönmüştür. Bu savaşta Hz. Muhammed’in dudağı
yaralanmış ve dişi kırılmıştır. Yetmiş Müslüman şehit olmuş ve yirmi müşrik
öldürülmüştür. Uhut Savaşı’nda Hz. Peygamber’in amcası Hz. Hamza da şehit
olmuştur.
ukubat
1. Günahkârlara ahirette verilecek olan ilahî cezalar.
2. İslam fıkhında dinin koymuş olduğu emir ve yasaklara veya Müslüman
yöneticilerin Kur’an-ı Kerim ve sünnet çerçevesinde çıkardıkları kanunlara
uymayanlara verilecek olan cezalar, hukuki yaptırımlar.
“Elinizden geldiği kadar Müslümanlardan cezaları kaldırınız. Eğer (zanlının
suçsuzluğuna ait) bir yol bulursanız serbest bırakınız. Yöneticilerin,
suçluları af konusunda hata etmesi, onlara verecekleri ukubatta hata
etmelerinden daha hayırlıdır.”
Hadis-i Şerif
uluhiyet
İlahlık, tanrılık, ibadet edilen varlık, mabut.
İslam dinine göre uluhiyet makamı, sadece Allah’a aittir. Yaratma ve
emretmenin yalnızca Allah’a özgü olduğunu (Kur’an-ı Kerim 7/54) bildiren
ayet, yaratma ile emretmenin arasını ayırmanın kişiyi şirke düşürdüğünü
söyler. Mekke müşrikleri, uluhiyet konusunda yaratmayı Allah’a özgü kılıp
onu hayatlarına karıştırmayıp hayatlarının anlamlandırılmasını tutkularına,
krallara, şeytana ve putlara bıraktıkları için sık sık uyarılmışlardır.
İslam dini, insanlara uluhiyetin herhangi bir varlıkla paylaşılamayacağını
haber vererek onları tevhit inancında kararlı olmaya davet etmiştir.
ulülazim
Peygamberlik görevini yerine getirirken her türlü belaya karşı göğüs gerip
kararlı davranan ve inkârcılara karşı vermiş oldukları mücadelelerinin ve
sabırlarının büyüklüğünden dolayı Kur’an-ı Kerim’de övülen beş büyük
peygamber.
İslam bilginlerine göre ulülazim peygamberler şunlardır: Hz. Nuh, Hz.
İbrahim, Hz. Musa, Hz. İsa ve Hz. Muhammed.
“O hâlde (Ey Muhammed! Ulülazim peygamberlerin sabrettikleri gibi sen de
sabret.”
Kur’an-ı Kerim 45/38
ulülemir
1. Emir, yetki ve buyruk sahibi.
2. Tarihte, Müslümanların seçimle iş başına getirdiği, halk arasında
adaletle hüküm veren, toplumuyla sık sık istişare eden ve yetkileri Kur'an-ı
Kerim ve sünnetle sınırlı Müslüman yönetici, idareci.
“Ey iman edenler! Allah’a itaat edin, peygambere de itaat edin ve sizden
olan ulülemre de (itaat edin.) Herhangi bir konuda anlaşmazlığa düşerseniz
–Allah’a ve ahiret gününe inanıyorsanız- (anlaşmazlığın çözümü için)
Allah(ın kitabı Kur’an)a ve Resulü(sünneti)ne başvurun. Bu, sizin için sonuç
itibariyle daha hayırlı ve daha güzeldir.”
Kur’an-ı Kerim 4/59
3. Müslümanların her türlü sorunlarını Kur’an-ı Kerim ve sünnete dayanarak
çözebilme birikim ve donanımına sahip İslam bilgini; müçtehit âlim.
“Onlara(münafıklara), güven veya korkuyla ilgili bir haber gelse hemen onu
yayarlar. Hâlbuki, o haberi Resule ve kendilerinden olan ululemre
götürselerdi, gelen haberden sonuç çıkarmaya gücü yetenler (haberin iç
yüzünü) bilirlerdi.”
Kur’an-ı Kerim 4/83
4. Savaşlarda askerlerin emir komutasını elinde tutan Müslüman komutanlar.
umre
Hac mevsiminin dışında, ihramlı olarak Kâbe’yi tavaf edip Safa ile Merve
arasında say yaptıktan sonra tıraş olmak suretiyle ihramdan çıkarak yapılan
ibadet; Kâbe ziyareti.
Hz. Peygamber umre yapmayı teşvik etmiştir. Umrede; Arafat’ta vakfe yapmak,
kurban kesmek ve şeytan taşlamak söz konusu değildir.
“Umre yapmak diğer bir umreye kadar arada işlenen günahların bağışlanmasına
sebep olur. Kabul olmuş haccın karşılığı ise cennettir.”
Hadis-i Şerif
uzlet
1. Ayrılma, yalnızlık, halkın arasına karışmama, bir köşeye çekilme, inziva.
2. Halkın arasında olmasına rağmen kalben Allah ile birlikte olma, gönlünü
Allah’a verme.
3. İnsanın kendini geliştirmek amacıyla günahlardan ve günaha sebep olan
davranışlardan kaçınması; başkalarının kötü davranışlarından etkilenmemek
için toplumdan uzaklaşma, yalnızlığı tercih etme.
Uzza
Mekke ile Taif arasında Nahle Vadisi’nde bulunan Kureyş ve bazı Arap
kabilelerinin İslam’dan önce tapındıkları ünlü putlardan biri.