Dini Terimler Sözlüğü

A B C Ç D E F G H I İ J K L M N O Ö P R S Ş T U Ü V Y Z

K



Kâbe

Mekke’de Mescidiharam’ın ortasında bulunan ve Müslümanların kıblesi olan yeryüzündeki ilk mescit.

Kâbe, yaklaşık bir buçuk metre genişliğindeki temeller üzerine yapılmıştır. Dıştan dışa 10.70x12 metre ölçüsünde ve on beş metre yüksekliğindedir. Kur’an-ı Kerim’in verdiği bilgiye göre ilk mescittir. İlk kez Hz. Âdem tarafından yapılan Kâbe, Nuh tufanında yıkılmıştır. Daha sonra aynı temeller üzerine Hz. İbrahim ile oğlu Hz. İsmail tarafından yeniden yapılmıştır. Çeşitli etkenlerle yıpranan ve yıkılan bina Hz. Muhammed’in peygamber olmasından beş yıl önce (M. 605) Kureyş kabilesi tarafından yeniden inşa edilmiştir. Yapım sırasında malzeme eksikliği yüzünden Hicr denilen yer Kâbe’nin dışında kalmıştır. Hz. Peygamber, Kureyş kabilesinin Kâbe’yi yapım işinde fiilen çalışmıştır.

Kâbe’nin kapısı binanın kuzeydoğusundaki Hacerülesvet’in sağında, yerden iki metre yüksekliktedir. Kâbe’nin içi boştur.

Kâbe, tüm dünya Müslümanlarının birlik ve beraberliğini sembolize eder. Dünyanın değişik bölgelerinde namaz kılan Müslümanlar Kâbe’ye yönelmek zorundadırlar. Ayrıca her yıl milyonlarca Müslüman hac ve umre için Kâbe’ye gelirler.



Kâbıd (el-Kâbıd)

“Birtakım sebep ve hikmetlerden dolayı kullarının ve diğer canlıların rızkını zaman zaman daraltan, dilediği zaman insanların hayatına son veren.” anlamında Allah’ın esmayıhüsnasından biri.

“Allah’ın kat kat fazlasıyla geriye ödeyeceği güzel bir borcu Ona verecek olan kimdir? Allah Kâbıd ve Bâsıt’tır (kullarının rızkını daraltan ve bollaştırandır). Hepiniz sonunda Ona döndürüleceksiniz.”

Kur’an-ı Kerim 2/245



Kabil

Hz. Âdem’le Hz. Havva’nın büyük oğlu.

Kur’an-ı Kerim, Kabil’den kardeşi Habil’le birlikte bahseder. Kur’an-ı Kerim’de kurbanının kabul edilmeyişi, kardeşi Habil’i öldürmesi ve onu öldürdükten sonra cesedini gömme biçimi ele alınır. İslami kaynaklarda yeryüzünde ilk kan dökenin Kabil olduğu anlatılır.



kabir

Ölen bir kimsenin toprağa gömüldüğü yer, mezar.

Kabir, ahiret hayatının giriş kapısı ve başlangıcıdır. Ölen kimse ister kabre konsun, ister yansın, isterse hayvanlarca parçalansın, kabir hayatı başlamış olur. Hadislerde, insan kabre konulduğunda Münker ve Nekir adındaki meleklerin kişiyi sorgulamasından bahsedilir.

“…İnsanın kabirde sorgulanması bittikten sonra (dünyadaki eylem ve davranışlarına göre) kabri ya cennet bahçelerinden bir bahçe ya da cehennem çukurlarından bir çukur olur.”

Hadis-i Şerif



kabir ziyareti

Ölümü hatırlama, ibret alma ve kişinin, ölü de olsa, akrabalık bağlarını gözetmesinin bir göstergesi olarak yaptığı mezar ziyareti.

Kabir ziyareti, Hz. Peygamber tarafından teşvik edilmiştir. Bu ziyaretin birtakım kuralları vardır. Bunlar, kabir üzerinde oturmama, kabir üzerinde namaz kılmama, orada kurban kesmeme, kabirlere bez bağlamama, mum yakmama, ölüden yardım beklememedir. Kabirleri mescit veya bir nevi tapınılacak yer durumuna getirmek İslam dinine göre haramdır.

“Kabirleri ziyaret ediniz. Çünkü kabir ziyareti size ölümü hatırlatır.”

Hadis-i Şerif



ka’de

Namazda ikinci ve dördüncü rekâtlardan sonra “Ettehiyyatü” duasını okuyacak kadar oturma.

Üç rekâtlık akşam ve vitir namazlarının ikinci ve üçüncü rekâtlarından sonra da ka’de yapılır. Rekât sayısı üçten fazla olan namazların ikinci rekâtında ka’de yapmak vacip, son rekâtında ise farzdır. Bu oturmalarda süre, “teşehhüt miktarı”, yani, “ettahiyyatü” duasını okuyacak kadardır.



ka’deyiahire

Namazın sonunda “Ettehiyyatü” duasını okumak için oturma, son oturuş.

Ka’deyiahire farzdır, yapılmadığı takdirde namaz bozulur. Ka’deyiahire namazdan çıkış için zorunludur. Ka’deyiahire, iki rekâtlı namazların ikinci rekâtında, üç rekâtlı namazların üçüncü rekâtında, dört rekâtlı namazların ise dördüncü rekâtı kılındıktan sonradır.



ka’deyiula

İkiden fazla rekâtlı namazların ikinci rekâtındaki secdeden sonra “Ettehiyyatü” duasını okumak için oturma, ilk oturuş.

Ka’deyiulada en az ‘Tahiyyat Duası’ okunacak kadar oturulur. Ancak ikindi ve yatsı namazlarının ilk sünnetlerinin ka’deyiulasında ‘Tahiyyat’tan sonra ‘Salli ve Barik Duaları’ da okunur. Ka’deyiula vacip olup yapılmadığı takdirde sehiv secdesi yapmak gerekir.



kader

1. Hükmetme, gücü yetme.

2. Allah’ın sonsuz ilmi ve kudretiyle başlangıçtan sona kadar evrende olacak olan her şeyi programlaması, varlıkları istediği şekil ve biçimde yaratması ve insanların özgür iradelerine göre yapacakları her şeyi Allah’ın önceden bilmesi, takdir etmesi, bir plana göre düzenlemesi.

Allah’ın yaratmış olduğu varlıkların bir kısmının sorumluluğu yoktur. Cansız varlıklar, bitkiler ve hayvanlar bu gruptandır. Allah, evrenin düzeni ile ilgili kurallar koymuştur. Güneşin doğması, batması, gezegenlerin hareketleri, med ve cezir olayları vb. evrenle ilgili tüm bu yasalar Allah’ın belirlemiş olduğu kadere göredir. Evrenin yaratılışından beri bu kader işlemektedir. Bitkiler ve hayvanlar için ise zorunlu ve içgüdüsel bir plan yaratan Allah onlara sorumluluk yüklememiştir.

İnsan ise sorumlu bir varlıktır. Onun cinsiyeti, rengi, anne baba seçimi ve eceli Allah’ın ezeldeki bilgi ve kaderine göredir. Bu konularda insana seçme ve tercih hakkı verilmemiştir. İnsanın davranışları konusunda ise Allah, peygamber ve kitap gönderip verdiği akıl nimetiyle ona doğru tercihler yapma konusunda yardımcı olmuştur. İnsana zorlama yapmamıştır. Kişi akıl ve iradesiyle neyi isterse Allah onu yaratır. Bu ifade şöyle özetlenebilir: “Dilemek kuldan, yaratmak ise Allah’tandır.” Allah hiç kimseye zorunlu bir eylem planı çıkararak bir şey yapmaya veya yapmamaya zorlamaz. Fakat sonsuz ilmi ve takdiri ile herkesin ne yapacağını bilir.



Kaderiye

Sorumluluk doğuran davranışlar konusunda insanın kendi eylemlerinin yaratıcısı olduğunu savunan siyasi ve itikadi bir mezhep.

Kaderiye Mezhebi, Emeviler dönemindeki teslimiyetçi kader anlayışına tepki olarak doğmuştur. O dönemde idarecilerin yaptıkları zulüm ve haksızlıkları meşrulaştırmak için “her şey Allah’ın takdirine” bağlanıyor ve yönetime tepki kırılmak isteniyordu. “Allah her şeyi önceden belirlemiştir.”, anlayışını öne çıkaran bu düşünceye karşı Mabet el-Cüheni (ö. 80/699) insanın kendi kaderinin yaratıcısının kendisi olduğunu söylemiştir.

Kaderiye’nin kaderle ilgili görüşleri daha sonraları Mutezile Mezhebi içinde kendisine yer bulmuştur. Allah’ın sıfatları, Kur’an-ı Kerim, büyük günah gibi konularda aşırı fikirler öne süren Kaderiye, ehlisünnet bilginlerince eleştirilmiştir. En çok eleştiriyi de, “İnsan kendi fiillerinin yaratıcısıdır.” deyip insana yaratıcılık sıfatı verdiklerinden dolayı almışlardır.



kadı

1. Hâkim, yargıç.

2. Hukuki anlaşmazlıkları ve davaları İslam fıkhına göre karara bağlamak için devletçe tayin edilen görevli, hâkim.

Dinin gösterdiği adaleti ortaya koyma, tarafsız davranma, zulmü ortadan kaldırma ve dinin hakikatlerini koruma, kadıların görevidir.

İslam âlimleri bir kadıda bulunması gereken özellikleri şu şekilde belirlemişlerdir: 1. Müslüman ve akil-baliğ olmak, 2.Hürriyet, 3.İlim, 4. Ahlak, 5.Merhamet, 6. Adalet, 7. Sağlık.

“Kadı, öfkeli iken hüküm vermesin…”

Hadis-i Şerif



Kâdir (el-Kâdir)

“Güç, kuvvet ve iktidar sahibi olarak, istediği her şeyi bir ilim, hikmet ve ölçü dâhilinde dilediği gibi yaratması, her şeye gücünün yetmesi.” anlamında Allah’ın esmayıhüsnasından biri.

“Gökleri ve yeri yaratan, onların benzerini yaratmaya Kadir değil mi? Elbette onların bir benzerini yaratır. O her şeyi tüm ayrıntılarıyla bilen bir yaratıcıdır.”

Kur’an-ı Kerim 36/81



Kadir Gecesi

1. Kur’an-ı Kerim’in inmeye başladığı Ramazan ayının yirmi yedinci gecesi.

Hz. Peygamber’e Kur'an-ı Kerim, gelişen olaylara göre Kadir Gece’sinde bölüm bölüm indirilmeye başlamıştır. Bu gecenin, içinde Kadir Gecesi bulunmayan bin aydan daha faziletli olduğu Kur’an-ı Kerim’de bildirilmiştir. Müslümanlar Kadir Gecesi’ni dua ve ibadetle geçirirler. Hz. Peygamber bu geceye ulaşan kimselerin “Ey Allah’ım! Sen affedicisin, affetmeyi seversin, beni de bağışla.” diye dua etmelerini söylemiştir.

“Kadir Gecesini ramazan ayının son on gününde arayınız.”

Hadis-i Şerif

2. Allah’ın yaratmış olduğu varlıkların başına gelecek olaylarla ilgili verdiği kararların, o yıl içerisinde olacak olanlarının karara bağlanma gecesi, hüküm gecesi.

“Kim Kadir Gecesini inanarak ve sevabını yalnızca Allah’tan bekleyerek değerlendirirse geçmiş günahları affolunur.”

Hadis-i Şerif



Kadiri

Abdülkadir Geylani (ö. 561/1165-66) tarafından kurulan ve sistemleştirilen Kadiri tarikatına bağlı kimse.



Kadirilik

Abdülkadir Geylani (ö. 561/1165-66) tarafından kurulan ve İslam dünyasında en yaygın olan tasavvuf ekollerinden biri.

(470/1077)’de Hazar denizinin güney batısındaki Gilan (Geylan) da dünyaya gelen Abdülkadir’in esas ismi Muhyiddin Ebu Muhammed b. Ebu Salih’tir. Bağdat’ta İslami ilimleri tahsil edip tasavvuf yoluna girmiştir. Daha sonra öğrencilere ders okutup insanlara vaazlar vermiştir. Ders halkaları oluşturması ve vaiz olması görüşlerinin yayılmasına ve çevresinin genişlemesine neden olmuştur. Bağdat’ta medreseler kuran Abdülkadir Geylani’nin tarikat faaliyetlerini, medrese geleneğini devam ettiren oğulları ve torunları sürdürmüştür.

Kadirilik, Anadolu’ya Hacı Bayram Veli’nin (ö. 833/1430) müridi ve damadı olan Eşrefoğlu Rumi (ö. 877/1470) tarafından getirilmiştir. Onun sağlığında tarikat daha çok İznik, Tire ve Bursa tarafında yayılmıştır.

Kadiri tarikatına girecek kimseler önce farzları, vacipleri yerine getirip sünnete uymayı prensip edinmelidir. İlim öğrenmek önemlidir. Nafile ibadetlerin en önemlisi ise açıktan yapılan zikirdir. Kadirilik bugün de İslam dünyasının değişik bölgelerinde varlığını devam ettirmektedir.



Kadir Suresi

Kur’an-ı Kerim’in doksan yedinci suresidir. Mekke’de inmiştir. Beş ayettir. Adını, Kur'an-ı Kerim’in Kadir Gecesi’nde indirildiğini bildiren birinci ayetten almıştır.

Surede, Kur'an-ı Kerim’in Kadir Gecesi’nde indirilmeye başlamasından ve Kadir Gecesi’nin diğer gün ve aylardan daha üstün olduğundan bahsedilir. Bu gecede meleklerle beraber Cebrail’in yeryüzüne inişi haber verilir. Allah’ın yardımı ve bağışının o günün sabahına kadar devam ettiği vurgulanır.

Kadir Suresi’nde Kur’an-ı Kerim’in indirildiği gecenin rahmet ve bereket olduğuna işaret edilir. İnsanlığın Kur’an-ı Kerim’e olan ihtiyacına dikkat çekilir. Ayrıca müminlerin bu geceyi yoğun bir ibadetle geçirmeleri durumunda meleklerin de onların bu coşkusuna katılacakları ifade edilir.



Kadıyanilik

Mirza Gulam Ahmet Kadıyani (ö. 1908) tarafından kurulan dini bir hareket.

Kadıyaniliğin kurucusu Mirza Gulam Ahmet 1839’da Hindistan’ın Pencap Eyaleti’nin Gurdaspur bölgesinde küçük bir kasaba olan Kadıyan’da doğmuştur. Hareket, adını Mirza Ahmed’in doğduğu yerden almıştır. Kurucusuna nispetle Ahmedilik adı da verilmiştir. Mirza Gulam Ahmet İngiliz idaresine göstermiş olduğu bağlılıkla tanınmıştır. Eğitimine Arapça, Farsça öğrenimiyle başlamış daha sonra Kur’an-ı Kerim öğrenmiştir. Mirza Gulam Ahmet kendisinin müceddid olduğunu ilan etmiş, daha sonra da mehdilik ve Mesihlik iddiasında bulunmuştur. Bu aşırı iddialarından dolayı Hristiyanlar da Müslümanlar da karşı çıkmıştır.

Kadıyanilerin genel fikirleri şunlardır: 1. Ülkeyi istila eden düşmanlara karşı silahla cihadı reddederler. 2. Mirza Gulam Ahmed’i bazı Kadiyaniler peygamber olarak kabul ederler ve ona inanmayanları kâfir sayarlar. 3. Hz. Peygamber’in hadislerini ve hadislerin bağlayıcılığını reddederler.

7 Eylül 1974 tarihinde Pakistan Parlamentosu almış olduğu bir kararla Kadıyaniliği ‘İslam dışı azınlık’ olarak kabul etmiştir.



Kâfi (el-Kâfi)

“Evreni ve içindekileri yaratıp onlarla ilgili her türlü kuralı tek başına koyan ve onların bütün işlerini üzerine alıp idare eden ve bütün bu konularda yeterli olan, hiçbir varlığa muhtaç olmayan.” anlamında Allah’ın esmayıhüsnasından biri.

“Allah, kuluna Kâfi değil mi?...”

Kur’an-ı Kerim 39/36



kâfir

1. İnkâr eden, tanımayan, reddeden.

“O, size kitapta ‘Allah’ın ayetlerinin inkâr edildiğini ve alaya alındığını işittiğinizde başka bir söze geçmedikçe kâfirlerle bir arada oturmayın. Yoksa siz de onlar gibi olursunuz.’ diye indirdi. Doğrusu Allah münafıkları ve kâfirlerin hepsini cehennemde toplayacaktır.”

Kur'an-ı Kerim 4/140

2. Gördüğü iyiliği unutan, iyilik bilmeyen, şükretmeyen, nankör, Hakk’ı tanımayan.

“Allah, faizden elde edilen paraların bereketini giderir. Sadakası verilen malları ise bereketlendirir. Allah hiçbir günahkâr kâfiri sevmez.”

Kur'an-ı Kerim 2/276

3. Allah’ın varlığını ve birliğini inkâr eden, yaratmada, emretmede, isimlerinde ve sıfatlarında Allah’ı tek ve eşsiz kabul etmeyen; yaratıcı olarak Allah’ı kabul etse bile onun göndermiş olduğu elçilerin hepsine ayrı ayrı inanmayan, elçilerin getirmiş olduğu kitapları toptan reddeden veya Allah’ın vahiyle bildirdiği hükümlerin bir tanesini dahi inkâr eden.

“Allah’ı ve peygamberlerini inkâr eden, (iman konusunda) Allah’la peygamberlerinin arasını ayırmak isteyen veya ‘(peygamberlerin) bir kısmına inanır, bir kısmını inkâr ederiz.’ diyerek iman ile inkâr arası bir yol tutanlar gerçek kâfirlerdir. Biz kâfirlere ağır bir azap hazırladık.”

Kur'an-ı Kerim 4/150-151

4. Allah’ın göndermiş olduğu emir ve yasaklarla alay eden, Hz. Muhammed başta olmak üzere Allah’ın elçilerinin önemsizliğine inanan, Allah’a karşı yapılması gereken ibadetler konusunda büyüklük taslayan, gâvur.

“Ey iman edenler! Kendilerine sizden önce kitap verilenlerden dininizi alaya ve eğlenceye alan kâfirleri dost edinmeyin. Gerçek müminseniz Allah’tan korkun.”

Kur'an-ı Kerim 5/57



Kâfirun Suresi

Kur’an-ı Kerim’in yüz dokuzuncu suresidir. Mekke’de indirilmiştir. Altı ayettir. Sure, kâfirlere hitap ederek başladığından dolayı bu adı almıştır.

Mekke müşrikleri, Hz. Peygamber’i anlaşmaya çağırıp bir sene onun kendi ilahlarına ibadet etmesini, bir sene de kendilerinin onun ilahına ibadet etmelerini önermişlerdir. Kâfirlerin bu isteklerini reddetmek, müminlerle kâfirler arasındaki çekişmeyi gidermek ve bu yanlış düşüncenin ne şimdi ne de gelecekte uygulanmasının imkânsız olduğunu kâfirlere bildirmek amacıyla bu sure indirilmiştir.

Allah’ın birliğine iman edip şirk ve sapıklıktan uzak kalmayı açıklayan Kâfirun Suresi’nde İslam inanç sisteminin özü verilir. Surede, şirk kalıntısı bulunan her türlü inanç reddedilir. Aynı zamanda surede, küfür ile İslam dini arasında hiçbir ilginin bulunmadığı ve her birinin başlı başına ayrı bir sistem olup inanç alanında İslam ile küfrün uzlaşma imkânının bulunmadığı açıklanır. İnkârcılar, Hz. Muhammed’in getirmiş olduğu vahye inanmazlarsa, müminlerle aralarında hiçbir dostluğun olmadığını vurgulayan: ‘Sizin dininiz size benim dinim bana.’ biçimindeki ayetle sure son bulur.



Kaf Suresi

Kur’an-ı Kerim’in ellinci suresidir. Mekke’de inmiştir. Kırk beş ayettir. Adını, surenin başındaki mukatta harfi olan “kaf” harfinden almıştır.

Surede, Allah’ın birliği, peygamberlik ve öldükten sonra dirilme gibi İslam’ın inanç esasları ele alınır. Fakat surenin önem verdiği asıl konu “öldükten sonra dirilme, haşr ve hesap verme”dir.

Surenin girişinde, müşriklerin kendilerine gönderilen peygamberi ve ölümden sonraki hayatı yalanlamalarına dikkat çekilir. Allah’ın, insanları öldükten sonra diriltmesi ile tabiatta meydana getirdiği olaylar arasında ilgi kurulur. Bu çerçevede, gökyüzüne, gökten inen yağmura, dağlara, hurma ağaçlarına ve diğer bitkilere insanın dikkati çekilir. Böylece insanlar bunların yaratılışındaki amacı kavramaya ve düşünmeye teşvik edilir. Tüm bunları yaratan Allah’ın, öldükten sonra da insanları kolayca dirilteceği bildirilir. Bu çerçevede peygamberlerini yalanlayan eski kavimlerin tarih sahnesinden yok edilişleri üzerinde durulur. Böyle bir kötü sonla karşılaşmamaları için Mekkeli müşrikler uyarılırlar. Daha önceki peygamberlerin de kavimleri tarafından yalanlandığı haber verilerek Hz. Muhammed teselli edilir.

Surede, insanı yaratan Allah’ın onunla ilgili her şeyi bildiği vurgulanır. Bu çerçevede insanın ahiret hayatına yoğunlaşması tavsiye edilir. Ahirette müminlere verilecek nimetlerden bahsedilir. “Biz insana şah damarından daha yakınız.” ayetiyle kişinin tüm eylemlerinde Allah’ın hoşnutluğunu gözetmesi ve buna uygun davranışlar sergilemesi gerektiği hatırlatılır.

Surenin son bölümünde, Hz. Peygamber’in müşriklerin söz ve eylemlerine karşı sabırlı olması öğütlenir. Allah’a olan saygıda ve övgüde yoğunlaşması istenir. Kıyamet ve mahşer sahneleri etkili bir şekilde tasvir edilir. Hz. Peygamber’in, Kur’an-ı Kerim’in hakikatleri ile insanları uyarmasını bildiren ayetle sure son bulur.



Kahhar (el-Kahhar)

“Güç ve kuvvet sahibi olup mağlup edilemeyen, evrendeki zorbaları, zalimleri, ahlaksızları ve azgınları çeşitli sebep ve vasıtalarla dünyada ve ahirette cezalandırıp yok eden.” anlamında Allah’ın esmayıhüsnasından biri.

“De ki, ben ancak bir uyarıcıyım, birtek ve Kahhar olan Allah’tan başka ilah yoktur.”

Kur'an-ı Kerim 38/65



kâhin

1. Duyular alanına girmeyen âlemden haber verme iddiasında bulunan kimse, falcı.

2. Evrendeki sırları, herkesin bilemeyeceği bazı gizli şeyleri bildiğini söyleyen ve gelecekten haberler verdiğini iddia eden; kehanette bulunan kişi.

Kehanet ve falcılığın her türü İslam dinine göre yasaktır. İslam’ın doğduğu çağda Arabistan’da kâhinler hem gelecekle ilgili haber verme iddiasında bulunuyorlar hem de insanları çeşitli yönlerden tedavi ettiklerini söylüyorlardı. İslam bu uygulamalara son vermiştir. Halkı, kâhinlere gitmeme konusunda uyarmıştır.

“Kim bir kâhine veya falcıya gider ve onların söylediklerine inanırsa Allah’ın Hz. Muhammed’le göndermiş olduğu şeyleri inkâr etmiş sayılır.”

Hadis-i Şerif



kalp

1. Gönül.

“Şüphesiz maddi gözler kör olmaz fakat göğüslerde olan kalpler kör olur.”

Kur’an-ı Kerim 22/46

2. İman, küfür, sevgi, nefret, cesaret, korkaklık, iyilik ve kötülük gibi duyguların merkezi.

“Vücutta bir et parçası vardır. O iyi olduğunda bütün vücut iyi olur, bozulduğunda ise bütün vücut bozulur. İyi bilin ki o kalptir.”

Hadis-i Şerif

3. İslam’a göre imanın merkezi ve bilgi elde etme yollarından biri olan duyu.

“Allah, onların (münafıkların) kalplerini ve kulaklarını mühürlemiştir.”

Kur’an-ı Kerim 2/7

4. Her türlü manevi faaliyetin merkezi.



kalp gözü

1. Gönül gözü, gerçeği kavrayabilecek anlayış, sezgi gücü.

2. Kişinin, Allah’la kurmuş olduğu sevgi temelli ahlaki iletişim sayesinde meydana gelen bilme, anlama ve kavrama gücü, firaset, basiret.



Kalem Suresi

Kur’an-ı Kerim’in altmış sekizinci suresidir. Mekke’de inmiştir. Elli iki ayettir. Adını, ilk ayetinde geçen “kalem” kelimesinden almıştır.

Sureye, İslam’ın okumaya ve yazmaya vermiş olduğu değerden dolayı kalem üzerine yemin ile başlanır. Mekke müşriklerinin Hz. Peygamber’e yapmış oldukları iftiralara cevap verilir. Hz. Muhammed’in ahlaki üstünlüğü vurgulanır. Onun cin çarpmış birisi olmadığı, aklının ve fikrinin yerinde olduğu belirtilir.

Surede, insanlar arasında laf götürüp getirmenin, iki yüzlülüğün, kabalığın, yapılan iyilikleri başa kakmanın çirkinliği üzerinde durulur. Bu çerçevede eldeki nimetlerle şımarmanın, iyiliğe engel olmanın ve başkalarının haklarını vermemenin kötü sonucuna dikkat çekilir. Mal ve çocukların insana imtihan için verildiği vurgulanır. Mal mülk konusunda cimri davrananların, fakirin hakkını gasp edenlerin ahirette karşılaşacakları azap hatırlatılır.

Surenin sonunda, Hz. Yunus kıssasına yer verilir. Onun çektiği sıkıntılarla Hz. Peygamber’in çektiği sıkıntılar arasında ilgi kurularak Resulullah teselli edilir. Hz. Muhammed, Kur'an-ı Kerim’in emirlerini tebliğ ederken ona karşı Mekkeli müşriklerin sergiledikleri düşmanca tavrı tasvir eden ayetle sure son bulur.



kalender

1. Dünyaya fazla değer vermeyip Allah’ın emirlerine göre yaşamayı ilke edinen kimse.

2. Hz. Peygamber’in sünnetine sıkı sıkıya bağlı, söz ve davranışlarında dinin prensiplerine sadık, inanç ve amellerinde her türlü sapıklıktan uzak, yeme ve içmelerinde haram helal sınırlarına dikkat eden kimse.



Kalubela

Allah’ın yaratma ve emretmede kendisinden başka ilah olmadığını kabul etmelerini ruhlar âleminde insanlara bildirdiğinde, onların da bu gerçeği işitip kabul ettiklerini anlatan ifade, Yüce Allah’a verilmiş söz.

Ruhlar âleminde Allah, kıyamete kadar yaşayacak olan tüm insanların ruhlarına “Ben sizin Rabbiniz değil miyim?” diye soru yöneltmişti. Onlar da “Kalubela (Evet Rabbimizsin.) demişlerdi.” Kulların Allah’a verdikleri bu söz “Kalubela” ifadesiyle meşhur olmuştur. Bu sözleşme, Kur'an-ı Kerim’de şöyle anlatılır: “Kıyamet gününde ‘Biz bundan habersizdik.’ demeyesiniz diye Rabbin Âdemoğullarından; onların bellerinden zürriyetlerini çıkardı ve onları kendilerine şahit tuttu: ‘Ben sizin Rabbiniz değil miyim?’ dedi. Onlar da, ‘Evet, Rabbimiz olduğuna şahit olduk.’ dediler.” Kur'an-ı Kerim 7/172



kamerî ay

Ayın hareketine bağlı olarak oluşan ay.

Kamerî ayda, ayın hilal olarak göründüğü gece başlangıç kabul edilir. Bir sonraki hilal şeklini almasına kadar geçen süre bir aydır. Ay takvimine göre belirlenen kamerî on iki ay yirmi dokuz veya otuz günden oluşur. Bir yıl üç yüz elli dört gündür. Arabi aylar da denen kamerî aylar sırasıyla şöyledir: Muharrem, safer, rebiülevvel, rebiülahir, cemaziyelevvel, cemaziyelahir, recep, şaban, ramazan, şevval, zilkade, zilhicce.

Oruç, hac, kurban, zekât, fitre gibi ibadetlerde kamerî aylar esas alınır.



Kamer Suresi

Kur'an-ı Kerim’in elli dördüncü suresidir. Mekke’de indirilmiştir. Elli beş ayettir. Adını birinci ayette geçen ve ‘ay’ anlamına gelen “kamer” kelimesinden almıştır.

Surenin girişinde kıyametin yaklaştığından ve ayın yarılmasından bahsedilir. Sure, Hz. Muhammed’in göstermiş olduğu mucizelere alaycı tavır takınan Mekke müşriklerine uyarılarla doludur. Ayrıca Nuh, Âd, Semud, Lut ve Firavun kavimlerinin de peygamberlerini yalanlayıp alaya aldıkları için başlarına gelen felaketler ele alınır. İnsanların, özellikle de Mekke müşriklerinin Kur'an-ı Kerim’in öğütlerinden ibret almaları sık sık tekrarlanır. Kur'an-ı Kerim’i okuyup anlama ve üzerinde düşünme teşvik edilir.

Surede, sarsılmaz zannedilen toplumların yok oluşları dile getirilirken, Allah’ın Hz. Muhammed ve müminlere yardım edeceğine dair açıklamalara yer verilir. Yaratılan her şeyin Allah’ın ilmi ve planlaması dâhilinde olduğu vurgulanır.

Allah’a ve Resulünün emirlerine inanıp Kur'an-ı Kerim’in gösterdiği doğrultuda bir hayat yaşayanların cennet nimetlerine kavuşacaklarına dair ayetlerle sure son bulur.



kamet

Gerek tek olarak gerekse cemaatle namaz kılarken farz namazların öncesinde “hayye ale’l-felah”tan sonra ‘namaz ibadeti başlamak üzeredir.’ anlamına gelen “kad kameti’s-salah” cümlesinin ezana eklenip okunması.

Kamet, farz olan namazların sünnetlerindendir. Kamet getirilirken ayakta durulur ve kıbleye dönülür. Vitir, bayram, teravih ve nafile namazlar için kamet gerekmez. Erkekler, tek başlarına veya cemaatle namaz kılarken kamet getirirler.

“Ey Bilâl! Ezan okuduğun zaman ağır ağır oku, kameti ise hızlı oku.”

Hadis-i Şerif



kanaat

1. Yetinme, razı olma.

“Her bakımdan tam zengin olmak istersen, kanaatkâr ol; böylece kendi nasibini elde etmiş olursun.”

Yusuf Has Hacip

2. İnsanın yaşamak için zorunlu olan ihtiyaçları dışında kalan bütün istek ve arzularından uzak durmak suretiyle yeme, içme ve çeşitli konularda aşırıya kaçmaması.

Sabır ilmin başı

Kanaattir yoldaşı

Huzurlu olan kişi

Ahlak içinde olur.

Zeynel Baba

3. Kişinin kendi elindekilerle yetinip başkasının mal, mülk ve kazancında gözü olmaması.

“Kanaat tükenmez hazinedir.”

Hadis-i Şerif



kandil gecesi

Müslümanlarca mübarek sayılan ve çeşitli dinî etkinliklerle kutlanan gece(ler).

Kandil gecelerinde veya bu gecelerin sabahında önemli olaylar meydana geldiği için kandiller kutsal sayılır. Kandil geceleri şunlardır: Rebiülevvel ayının on ikinci gecesi Mevlit, recep ayının ilk cuma gecesi Regaip, yirmi yedinci gecesi Miraç, şaban ayının on beşinci gecesi Berat ve ramazan ayının yirmi yedinci gecesi Kadir Gecesi’dir. Kandil gecelerinde dua etmek, Kur'an okumak, ilim öğrenmek ve ibadet yapmak güzel davranışlardır. Kandiller, Türk milletinin dine olan saygısından dolayı büyük bir coşku ile kutlanır.



Karia Suresi

Kur'an-ı Kerim’in yüz birinci suresidir. Mekke’de inmiştir. On bir ayettir. ‘Kıyamet’ manasına gelen “karia” kelimesiyle başladığından bu adı almıştır.

Surede, kıyamet ve dehşetinden, ahiret ve ahiret sıkıntılarından, orada meydana gelecek büyük olaylar ve korkulu hâllerden bahsedilir. İnsanların amellerinin tartılıp azlık veya çokluğuna göre ahirette ya mutlu bir hayat sürecekleri ya da azap görecekleri anlatılarak sure son bulur.



Karun

Kur'an-ı Kerim’de zenginliği ile tanıtılan, Hz. Musa ve Hz. Harun’un zamanında Allah’ın emirlerine karşı çıkarak mal varlığını Hz. Musa’nın getirdiği hakikatleri yok etmek için kullandığından dolayı ilahî azapla cezalandırılan kişi.

Kur’an-ı Kerim’de Firavun, siyasi zorbalığın simgesi olarak tanıtıldığı gibi Karun da zenginliğin ve yasal olmayan yollarla para kazanmanın bir sembolü olarak anlatılmıştır. Dinî kaynakların verdiği bilgilere göre Karun, Tevrat’ı bilen ve okuyan dindar bir kişi iken sonradan, edinmiş olduğu malları kötülük yolunda kullandığı için ilahî azapla cezalandırılmış, malları ve kendisi Allah tarafından helak edilmiştir.



karzıhasen

1. Güzel ödünç, dinin emirlerine uygun bir biçimde borç verme.

2. Hiçbir kişisel kazanç veya çıkar gözetmeksizin, ihtiyaç sahibi kişilere Allah rızası için verilen borç, karşılıksız verilen para.

“Eğer, Allah’ın rızası için karzıhasende bulunursanız, Allah onu (malı) kat kat artırır ve sizi bağışlar.”

Kur'an-ı Kerim 64/17

3. Bir kimsenin nakit para, ölçülebilir, tartılabilir ve sayılabilir bir malı, benzerini almak üzere bir şahsa ödünç vermesi.

Müslümanların kendi aralarında karşılıklı yardımlaşma ve dayanışmada bulunmaları İslam dininin bir emridir. Bu emir gereğince birbirlerini ekonomik sıkıntılardan kurtarmak için zengin kimselerin ihtiyaç sahiplerine borç vermesi teşvik edilmiştir. Borç veren kişi ihtiyaç sahibinden alacağını isterse almayabilir. Verdiğini alacaksa en güzel biçimde tahsil etmesi gerektiği gibi borçlunun da ödemelerini vaktinde yapması gerekir.

“Sadaka veren erkekler ve sadaka veren kadınlar ve Allah rızası için karzıhasen yapanlar var ya, işte onlara (verdikleri) kat kat ödenir. Onlar için çok değerli bir ödül vardır.”

Kur’an-ı Kerim 57/18

Kasas Suresi

Kur’an-ı Kerim’in yirmi sekizinci suresidir. Mekke’de inmiştir. Seksen sekiz ayettir. Adını yirmi beşinci ayetinde geçen ve “olaylar, kıssalar” anlamına gelen “kasas” kelimesinden almıştır.

Sureye, Firavun’un yönetimi altındaki insanlara zulmedip onların erkek çocuklarını öldürüp kız çocuklarını sağ bıraktığından bahseden ayetlerle başlanır. Daha sonra Hz. Musa’nın doğumu, çocukluğu, gençliği, Medyen’e gidişi ve tekrar dönüşü ele alınır. Hz. Musa’nın, Firavun’u İslam’a davet etmesine ve onun da Hz. Musa’ya tepkisine yer verilir.

Surede, Hz. Muhammed’in peygamber oluşuna değinilir. Hz. Musa ile Hz. Muhammed’in tebliğleri arasındaki ortak noktalara işaret edilir. Hz. Musa’nın Firavun ile yapmış olduğu mücadele ile Hz. Muhammed ve Mekkeliler arasındaki mücadele arasında ilgi kurulur. Hz. Peygamber’in insanları hidayete erdirmeye zorlayamayacağı, bilakis hidayetin Allah’tan olduğu hatırlatılır. Bu hatırlatmayla Hz. Peygamber’in, akrabalarından iman etmeden ölenlere çok fazla üzülmemesi tavsiye edilir. Surede yer yer kıyamet tasvirleri de yapılır.

Surenin sonlarına doğru Karun kıssası ele alınır. Onun şımarıklığı, malı kötü amaçlar uğruna kullanması, fakirlere yardım etmemesi kınanır. Karun kıssası ile Hz. Muhammed’e karşı çıkan Mekke müşriklerine “Allah sizi ve mallarınızı, Karun gibi yok eder.” mesajı verilir. Allah’tan başka ilah olmadığını ve onun dışında her şeyin yok olacağını bildiren ayetlerle sure son bulur.



kasem

bk. yemin.



Hz. Kasım b. Muhammed

Hz. Peygamber’in Hz. Hatice’den doğma ilk çocuğu.

Hz. Kasım, Hz. Muhammed’in ilk çocuğu olduğu için Araplardaki uygulamaya göre Hz. Peygamber onun adıyla künyelenmiş ve “Kasım’ın babası” anlamında “Ebulkasım” lakabını almıştır. Hz. Kasım çok küçük yaşta vefat etmiştir. Müşrikler onun ölümü üzerine Hz. Peygamber’in soyunu devam ettirecek erkek çocuğu kalmadığı için Resulullah’ı üzecek sözler söylemişlerdir. Hz. Peygamber çok üzülmüş ve bunun üzerine onu teselli etmek için Kevser Suresi indirilmiştir.



Kasideyibürde

Cahiliye döneminin tanınmış şairlerinden Kâ’b b. Züheyr (ö. 24/645)’in Hz. Peygamber’i öven, onun din ve insanlık için önemini anlatan şiiri.

Kâ’b, Müslüman olmadan önce Hz. Peygamber’i ve onun peygamberliğini yermiştir. Daha sonra kardeşinin teşviki ve kendisinin hakikati görmesi üzerine Müslüman olmuştur. Önceki şiirinden vazgeçtiğini anlatmak ve Hz. Peygamber’den özür dilemek amacıyla yazdığı meşhur kasidesini bir sabah namazından sonra Hz. Peygamber’in önünde Müslümanlara okumuştur. Hz. Muhammed de sırtındaki hırkasını (bürdesini) çıkarıp ona hediye etmiştir. Bundan dolayı bu kaside “Kasideyibürde” adıyla meşhur olmuştur.



kasrısalat

1. Namazın kısaltılması.

2. İslam dininin, yolculuğa çıkanlara sağladığı bir kolaylık olmak üzere yolculuk şartlarını taşıyan kimselerin dört rekâtlı farz namazları ikişer rekât kılmaları.

“Kasrısalat, Allah’ın size verdiği bir hediyedir; kabul ediniz.”

Hadis-i Şerif



Katolik

Hristiyanlığın en büyük üç kilisesinden biri olan Katolik Kilisesine bağlı kimse.



Katoliklik

İnanç ve ahlak alanında papanın otorite kabul edildiği, Hristiyanlığın en kalabalık cemaatini teşkil eden Hristiyan kilisesi.

Hristiyanlık, 1054 yılında büyük bir sarsıntı geçirmiş; Baba, Oğul ve Kutsal Ruhun ne ve kim olduğu tartışmaya açılmıştır. Bu tartışmalar sonunda kilisede yaşanan bölünme sonucu Roma kilisesi Katoliklik, Bizans kilisesi ise Ortodoksluk adını almıştır. Hz. İsa’nın kilisesini Petrus’un Kayası üzerinde kuracağını söylemesi, Petrus ve Pavlos’un mezarlarının Roma’da bulunmasından dolayı Roma, Katoliklerce Hristiyanlığın merkezi kabul edilmiştir.

Dünya Hristiyanlarının çoğunluğunu Katolikler oluşturur. Dinî liderleri olan Papa aynı zamanda Vatikan devletinin başkanıdır. Papalar çoğunlukla İtalyan asıllı kimselerden seçilir. Katolik kilisesi; Kutsal kitap, gelenekler ve kilisenin resmi görüşleri olmak üzere üç esasa dayanır. Kilise kutsal ruh tarafından sevk ve idare edilir. İncil’in yorumunu sadece kilise yapabilir. Katoliklikte önemli bir yeri olan ruhbanlar evlenemezler. Rahip olmayanlar da evlendikten sonra boşanamazlar. Boşandıktan sonra yapılan evlilik zina sayılır.

Avrupa’nın yarısında, Kuzey Amerika’nın dörtte birinde ve Güney Amerika’da Katoliklik yaygındır.



Kavi (el-Kavi)

“Her şeye gücü yeten, kudret sahibi, gücünde ve kuvvetinde kendisine denk olmayan, yarattığı varlıklara da dilediği kadar kuvvet veren.” anlamında Allah’ın esmayıhüsnasından biri.

“Şüphe yok ki Allah, kendi dinine yardım edene yardım eder. O Kavi ve Azizdir.”

Kur'an-ı Kerim 22/40



kavli sünnet

bk. sünnet.



kayyum

1. Vekil bırakmadan ortadan kaybolan veya hayatta olup olmadığı bilinmeyen kimsenin yahut hukuki tasarruflarını ehliyet eksikliğinden dolayı yerine getiremeyenlerin yerine tayin edilen kişi, onların veliliğini üzerine alan kimse.

2. Cami ve imaretlerin bakım ve temizliğini üstlenen kişi.



Kayyum (el-Kayyum)

“Varlığının başlangıcı ve sonu olmayıp varlığı kendinden olan, tüm evrenin varlığını sürdürmesi onun varlığına bağlı bulunan, bütün yaratılmışları dilediği gibi idare eden, her şeyin gözetimini üzerine alan, yok olmayan.” anlamında Allah’ın esmayıhüsnasından biri.

“Allah’tan başka hiçbir ilah yoktur. O Hay ve Kayyum’dur.”

Kur'an-ı Kerim 3/2

kaza (1)

1. Hükmetme, karara bağlama, emretme, mahkeme etme, yargı.

“Siz, ihtilafa düştüğünüz bir konuda benim hakemliğime başvurmak için bana gelirsiniz. Biriniz davasının delillerini (haksız olduğu hâlde) daha güzel anlatır. Ben ancak bir insanım. Duyduğumla kaza ederim. (Haksız olduğu hâlde) kime kardeşinin hakkından bir pay vermişsem o ateşten bir parçadır. Sakın onu almasın.”

Hadis-i Şerif

2. Allah’ın, kulları için belirlemiş olduğu şeylerin zamanı ve yeri gelince tek tek yürürlüğe konması, uygulanıp gerçekleşmesi.

Allah’ın, olacak her şeyin ne zaman ve ne şekilde gerçekleşeceğini önceden bilmesine, belirlemesine kader; Allah’ın takdirinin yeri ve zamanı gelince, o şeylerin Allah tarafından yaratılmasına ise kaza denir. Bu anlamda kaza, kader ile birlikte kullanılır. Buna göre önce kader, sonra kaza gelir.



kaza (2)

1. Yerine getirme, ödeme.

“Malının zekâtını verdiğin zaman üzerinde olan (zekât) borcunu kaza etmiş olursun.”

Hadis-i Şerif

2. Zamanında yerine getirilememiş olan dinî görevlerin sonradan yerine getirilmesi.

Esas olan, ibadetlerin vaktinde ve şartlarına uygun olarak yerine getirilmesidir. Hiçbir ibadetin kazası vaktinde yapılan bir ibadetle eş değerde değildir. Buna rağmen herhangi bir engel veya özür sebebiyle yerine getirilemeyen ibadetler sonradan kaza edilirler. Vaktinde kılınamayan namaz kılınır, verilemeyen zekât verilir, tutulamayan oruç tutulur. Bu ibadetlerin sonradan kaza edilmesi Kur’an-ı Kerim’in emri ve Hz. Peygamber’in uygulamalarına dayanır.

“Sizden her kim o aya (ramazan ayına) yetişirse oruç tutsun. Kim de hasta olur, yahut yolculukta bulunursa tutamadığı günler sayısınca başka günlerde orucunu kaza etsin…”

Kur’an-ı Kerim 2/185



kaza namazı

Çeşitli nedenlerle vaktinde kılınamayan farz bir namazın vaktinin dışında sonradan kılınması.

İslam’da ibadetler için vakitler konulmuştur. İbadetlerin bu vakitler içinde yapılması zorunludur. Namaz da vakte bağlı ibadetlerden biridir. Vaktinde kılınmadığında kazaya kalmış olur. Hz. Peygamber vaktinde kılınamayan farz namazların kaza edilmesini emretmiştir. Hanefi mezhebine göre vitir namazı vacip olduğu için onun da kaza edilmesi gerekir.

“Kim uyur kalır veya unutarak namazı vaktinde kılmamış olursa, hatırlayınca namazını kaza etsin.”

Hadis-i Şerif



kazf

Namuslu bir erkek veya kadına zina iftirasında bulunma veya bir kimsenin soyunun bozuk olduğunu iddia etme.

Kazf, İslam hukukunda yaptırımı gerektiren büyük suçlardan biridir. Şaka amaçlı da olsa hiç kimsenin namusu aleyhinde konuşulmaz, hiçbir kimse hakkında imalı da olsa namusa yönelik suçlayıcı bir söz söylenmez. İslam, namusa yapılan iftirayı ahirette kişiyi azaba sürükleyen en büyük günahlardan sayar.

“Cehennem ateşini gerektiren şu günahlardan sakınınız: Şirk, katillik, kazf…”

Hadis-i Şerif



Kebir (el-Kebir)

“Zatının ve sıfatlarının özü bilinemeyecek kadar ulu, yüce ve aşkın olan, kudret ve hükümranlığının sınırı olmayan, hiçbir şeye ihtiyaç duymayan ve yaratılmışlara benzemeyen.” anlamında Allah’ın esmayıhüsnasından biri.

“(Allah) görüleni de görülmeyeni de bilendir, Kebir ve en yüce olandır.”

Kur’an-ı Kerim 13/9



kebire

1. Büyük günah.

“Kebirenin en büyükleri şunlardır: Allah’a ortak koşma, ana babaya isyan etme ve yalan yere tanıklık yapma.”

Hadis-i Şerif

2. Yapılması Kur’an-ı Kerim ve sünnetle kesin olarak yasaklanan, yapanlara ahirette cehennem azabı vadedilen, dünyada da hukuki yaptırımlar gerektiren ve yapıldığında büyük kötülüklere sebep olan suç.

Kebirenin neler olduğu konusunda âlimler farklı görüşler ortaya koymuşlardır. Bazı âlimler kebirenin sayısını yedi yüze kadar çıkarmışlardır. Her günah kendisinden küçük olana göre büyük, büyük olana göre de küçüktür. Günahlardan tövbe edilecek olursa, günahlar kebire olmaktan çıkar. Buna rağmen Hz. Peygamber yedi büyük kebireden kaçınmayı emretmiştir. Bu kebireler şunlardır: Allah’a ortak koşma, haksız yere adam öldürme, namuslu kadınlara ve erkeklere zina iftirasında bulunma, zina suçu işleme, savaştan kaçma, sihirbazlık yapma, yetimlerin malını yeme, anne babaya isyan etme, emredileni yapmama ve yasakları yapma.

“Eğer siz yasaklanan kebireden kaçınırsanız küçük günahlarınızı bağışlar ve sizi cennete girdiririz.”

Kur'an-ı Kerim 4/31



kefaet

1. Eşitlik, denklik, benzerlik, yeterlilik, küfüv.

2. Evlenecek olan kadın ile erkek arasında dinî, ahlaki, ekonomik ve sosyal bakımdan olması gereken yakınlık ve denklik.

Ailede mutluluğun oluşumunda ve devamında kefaet önemli bir etkendir. Kur'an-ı Kerim özellikle, dinî ve ahlaki kefaet üzerinde durmuştur. Hz. Peygamber de Kur’an-ı Kerim’deki emirleri açıklar mahiyette şöyle söylemiştir: “Bir kadınla dört şey sebebiyle evlilik yapılabilir. Soyu, malı, güzelliği ve dini için. Siz bunlardan dini ve ahlakı güzel olanı seçin ki mutlu olun.”

“Ey Ali! Üç şeyi erteleme: Vakti girdiğinde namazı, hazır olduğunda cenazeyi defnetmeyi ve kefaet sahibi birini bulduğunda kızı evlendirmeyi.”

Hadis-i Şerif

kefalet

1. Bir şeyi bir şeye ekleme, katma, bitiştirme.

2. Birinin bakım ve gözetim sorumluluğunu üstlenme.

“Ben ve yetimin kefaletini üstlenen kimse cennette yan yanayız.”

Hadis-i Şerif

3. Bir hakkın güvenceye bağlanması amacıyla bir kimsenin asıl borçluya kefil olması, alacaklı karşısında borçlunun sorumluluğunu üstlenmesi.



kefaret

1. Yerine getirilmeyen bir ibadeti, işlenen bir günahı veya yapılan bir hatayı telafi etmek umuduyla kesilen kurban, verilen sadaka veya tutulan oruç.

2. Dinin koymuş olduğu yasakları çiğnemek suretiyle veya yanlışlıkla ya da bir zorunluluk sonucu işlenen bir günahın bağışlanması için yerine getirilmesi gereken mali veya bedenî ibadet.

“Allah, sizi kasıtsız olarak yaptığınız yeminlerden ötürü sorumlu tutmaz. Fakat bilerek yaptığınız yeminlerden ötürü sorumlu kılar. Bu yemini bozmanın kefareti ailenize yedirdiğinizin orta derecesinden (yemeği) on fakire yedirip doyurmak, yahut onları giydirmek, ya da bir köleyi hürriyete kavuşturmaktır. Bunu bulamayan kimse üç gün oruç tutsun. İşte yemin ettiğiniz zaman yeminlerinizi bozmanın kefareti budur. Yeminlerinizi yerine getirin. Allah şükredesiniz diye ayetlerini size böyle açıklıyor.”

Kur'an-ı Kerim 5/89



kefaretihac

Hac için ihrama giren kişinin bazı yasakları çiğnemesi durumunda işlemiş olduğu suça karşılık kurban, oruç ve sadaka türünden ödemesi gereken ceza.



kefaretisavm

Ramazan orucunu bilerek bozan kimsenin bir köleyi özgürlüğüne kavuşturması, buna gücü yetmezse altmış gün peş peşe oruç tutması, bu da mümkün değilse altmış fakiri doyurması biçiminde yerine getirmesi gereken ceza.



kefaretiyemin

Allah adına yemin edip de yeminini bozan bir kimsenin on fakire sabahlı akşamlı yemek yedirmesi veya elbise giydirmesi ya da bir köleyi özgürlüğüne kavuşturması, buna da gücü yetmiyorsa üç gün peş peşe oruç tutması biçiminde yerine getirmesi gereken ceza.



kefen

Ölen kimselerin yıkanıp kurulandıktan sonra gömülmek için sarıldıkları beyaz bez.

Cenazenin kefenlenmesi farzıkifayedir. Yapılmadığı zaman bütün Müslümanlar sorumlu sayılır. Erkeklerin kefeni üç, kadınlarınki ise beş parçadan oluşur. Savaşlarda şehit olanlar kefenlenmeden elbiseleriyle gömülür.

“Din kardeşinizi kefenlediğinizde kefenleme işini güzel yapınız.”

Hadis-i Şerif



kefil

bk. kefalet.

kehanet

bk. kâhin.



Kehf Suresi

Kur'an-ı Kerim’in on sekizinci suresidir. Mekke’de inmiştir. Yüz on ayettir. Ashabıkehf diye bilinen mağaradaki gençlerin inançlarını koruma uğruna verdikleri mücadeleden bahsettiği için sureye bu ad verilmiştir.

Surede, insanlar iman etmeye ve salih amel işlemeye teşvik edilir. Allah’ın göndermiş olduğu Kur’an-ı Kerim’de herhangi bir yanlışlık ve çelişkinin olmadığı bildirilir. Her türlü putperestlik ve şirk reddedilir. Yahudi ve Hristiyan düşüncesindeki Allah’a çocuk isnat etme anlayışı kınanır. Hz. Peygamber’in, İslam’a davet yöntemi övülür ve müşriklerin yalanlamalarına karşı Hz. Peygamber teselli edilir.

Surede, putperest bir kavim içinde Allah’ın varlığına ve birliğine inanan, inançlarını açıkça dile getiren, daha sonra da siyasi yetkililerin kendilerini öldürmekten veya dinlerinden döndürmelerinden endişe eden gençlerin iman mücadelesine yer verilir. Zorba yöneticilerin işkencesinden kurtulmak ve inançlarını korumak için gençlerin mağaraya gizlenmeleri anlatılır. Bu gençlerin mağarada Allah tarafından yüzlerce sene uyutulması ve sonra da uyandırılmasıyla ölümden sonra dirilme arasında ilgi kurulur. Mağaradaki genç yiğitler övülerek insanların inançlarını koruma uğrunda gayretli olmaları teşvik edilir. Surede, zaman zaman dünya ve ahiret karşılaştırması yapılır. İnsanın, Allah’ın rızasını tercih edip ahiret için hazırlık yapması öğütlenir. Allah’ın kendilerine nimetler verdiği iki insan tipi karşılaştırılır. Bunlardan, malı ve çocuklarının çokluğu ile övünen, ürününden fakirlere pay ayırmayan ve yaratılış amacını unutan kişinin mal ve mülkünün yok oluşuna işaret edilir. Malının ve mülkünün zekâtını veren, fakirleri gözeten diğer kişi ise örnek olarak gösterilir.

Surede, ağırlıklı olarak Musa Peygamber ile “salih bir kul” arasındaki arkadaşlık ilişkisine de değinilmiştir. Tefsirciler, bu salih kulun Hızır olduğunu söylemişlerdir. Kıssaya göre Musa Peygamber, Hızır’ın ilminden yararlanmak için ona arkadaşlık teklif etmiş, o da yapacağı şeylerin iç yüzünü sormaması şartıyla kabul etmiştir. Fakat Musa Peygamber dayanamayıp her seferinde kendisine ters gelen olayların iç yüzünü sorunca Hızır beraberliklerine son vermiş ve Hz. Musa’nın kavrayamadığı olayların iç yüzünü anlatmıştır.

Surede, Zülkarneyn kıssasına da yer verilir. Onun doğuya ve batıya yapmış olduğu seferlere ve gitmiş olduğu yerlerdeki insanları uyarması anlatılır. Zülkarneyn’in bazı insanları diğerlerinin şerrinden korumak amacıyla yapmış olduğu setten bahsedilir.

Surede, inkârcıların yapmış oldukları amellerin boşa gidip ahiretteki uğrayacakları azap üzerinde durulur. Müminlere ise Allah’ın hazırlamış olduğu Firdevs Cennetinin tasviri yapılır. İlmin ve hikmetin önemi üzerinde durulur. Allah’ın ilminin sonsuzluğu vurgulanır. Allah’a kavuşup onun katında güzel bir yer edinebilmek için iman etmenin ve salih amelde bulunmanın önemini belirten ayetle sure son bulur.



kelam

1. Söz.

“İnsan, kendine göre hiçbir sakıncasının olmadığına inandığı bir kelam eder, bu kelam sebebiyle doğu ile batı arası kadar Allah’ın rahmetinden uzaklaşır.”

Hadis-i Şerif

2. Söz söyleme.

“Selam kelamdan öncedir.”

Hadis-i Şerif

3. “Dilediği varlıkla kendine özgü bir biçimde konuşması.” anlamında Allah’ın ezelî sıfatlarından biri.

Allah’ın peygamberlerine vahiy göndermesi ve ilham etmesi onun kelam sıfatının gereğidir. Allah’ın bazı peygamberlerle konuştuğunu Kur'an-ı Kerim haber vermektedir. Onun konuşması insanların konuşması gibi harf ve ses aracılığıyla olmayıp kendine özgüdür.



kelam ilmi

1. İslam dininin inanç esaslarını konu edinen ilim.

2. Allah’ın zatından, sıfatlarından, isimlerinden, fiillerinden, başlangıç ve sonuç itibariyle tüm yaratılmışların durumlarından İslam dininin kurallarına göre bahseden ilim.

3. İslam inanç esaslarını dışardan gelen saldırılara karşı savunmayı ve onların İslam dinini bozmak için yapmış oldukları saldırılara karşı İslam’ı korumayı amaç edinen ilim.



Kelimeişehadet

İslam dinine girişin şartı olan ve “Ben tanıklık ederim ki, Allah’tan başka hiçbir ilah yoktur ve yine tanıklık ederim ki Hz. Muhammed onun kulu ve elçisidir.” anlamında “Eşhedü enla ilahe illallah ve eşhedü enne Muhammeden abdühu ve resulühü” cümleleri.

Kelimeişehadeti Hz. Peygamber öğretmiş, iman ve İslam’ın tanımı ile ilgili hadislerinde kelimeişehadetin sözlerini belirlemiştir. Kelimeişehadetin bilinçli bir biçimde okunması İslam dininde övülen bir davranıştır.



Kelimeitevhit

İman esaslarının özünü ifade eden “Allah’tan başka ilah yoktur, Hz. Muhammed Allah’ın elçisidir.” anlamına gelen “Lailahe illallah Muhammedün Resulullah” cümlesi.

Kelimeitevhit, Allah’ın yaratmada ve emretmede eşsiz ve tek oluşu ile Hz. Muhammed’in hak peygamber oluşu esasını vurgular. Bu iki esas birbirinden ayrılmaz bir bütündür. Allah’a iman etme ile Hz. Muhammed’in peygamberliğini kabul etmenin arasını ayıranların Müslümanlıklarının geçerli olmadığını Kur’an-ı Kerim birçok ayette, Hz. Peygamber de hadislerinde belirtmiştir.

“Kim bilerek, anlamını kavrayarak kelimeitevhit okursa cennete girer.”

Hadis-i Şerif



Kelimullah

“Allah’ın kendisiyle konuştuğu kişi.” anlamında Hz. Musa’ya verilen ad.

“Size Musa’yı tavsiye ederim. Çünkü o Kelimullah’tır.”

Hadis-i Şerif



kerahet

1. İğrenme, tiksinme, kötü görme.

2. Bir şeyi zorla yapma veya yaptırma.

3. Yapılmasını dinin onaylamadığı, Hz. Peygamber’in sünnetinde yapılabilirliğine dair bir örneği bulunmayan söz ve davranışlar.

4. Yasaklığı konusunda Kur'an-ı Kerim’den bir ayet veya mütevatir bir hadis olmayan söz ve davranışlar.



kerahet vakti

İçerisinde kaza namazının, vacip bir namazın veya nafile namazların kılınması mekruh olan vakit(ler).

Kerahet vaktinin hangileri olduğunu Hz. Peygamber belirlemiştir. Resulullah’ın hadislerinden yola çıkan âlimler şu üç vakti kerahet vakti saymışlardır: 1. Güneşin doğuşundan itibaren kırk, kırk beş dakikalık zaman. 2. Güneşin tam tepe noktasında bulunduğu zaman. 3. Güneşin batma anındaki gözleri kamaştıramaz hâle gelmesinden batmasına kadar olan zaman.



keramet

1. Şeref, üstünlük, kıymet.

2. Herhangi bir peygambere iman edip onun getirmiş olduğu dini, Allah’ı görüyormuşçasına bir bilinç içerisinde yaşayan; farzlara, vaciplere ve nafilelere en ince noktasına kadar dikkat eden salih bir mümine bağışlanan olağanüstü durum.

Keramet, Allah dostu kişinin elinde, peygamberlik iddiasında bulunmaksızın meydana gelir. Peygamberden meydana gelen olağanüstü durumlara mucize denilir. Velilerin gösterdiği keramet bağlı olduğu peygamberin mucizesi sayılır. Keramet de mucize de Allah’ın izniyle meydana gelir. Her ikisini de Allah yaratır. Mutasavvıflar, kerametin varlığını veya yokluğunu, azlığını veya çokluğunu velilerin üstünlük nedeni olarak görmezler.



Kerbela Olayı

Bağdat’ın yaklaşık yüz kilometre güneybatısında yer alan Kerbela adlı yerde 10 Muharrem 61 (10 Ekim 680) tarihinde Hz. Peygamber’in torunu Hz. Hüseyin ve aile fertlerinden yetmiş kadar kişinin Emevi hükümdarı Yezid b. Muaviye (ö. 64/683) ve ordusu tarafından şehit edilmesi olayı.

Kerbela Olayı, İslam tarihindeki en üzücü olaylardan biridir. Çünkü bu olayda, Hz. Peygamber’in aile fertleri şehit edilmiştir.

Tarihçiler Kerbela Olayı’nın nedenlerini şu şekilde açıklarlar: Muaviye (ö. 41/661) daha sağlığında iken oğlu Yezid’i kendisinden sonraki hükümdar olarak belirlemiştir. Onun ölümünden sonra idareyi ele alan Yezid’e Hz. Hüseyin, İslam’da yönetimin saltanata dönüşeceği, yetersiz insanların bu yolla yönetici olacakları, Yezid’in de birçok günahı açıkça işleyen bir kimse olması gibi nedenlerle karşı çıkmıştır. Uzun uğraşılardan sonra Iraklılar Hz. Hüseyin’e, Yezid’e karşı destek sözü vermişler, Hz. Hüseyin ile Yezid arasındaki anlaşmazlık savaşa dönüştüğünde ise sözlerinde durmamışlardır. Yezid’in ordusu Kerbela’da Hz. Hüseyin ve aile fertlerinden oluşan grubu abluka altına alıp günlerce aç susuz bırakmıştır. Daha sonra da ani bir hücumla Hz. Hüseyin başta olmak üzere Hz. Muhammed’in torunlarından yetmişten fazla kişiyi şehit etmişlerdir. Bu olay bütün dünya Müslümanlarını üzmüştür. Müslümanlar, bu üzüntülerini çeşitli biçimlerdeki etkinliklerle dile getirirler.



Kerim (el-Kerim)

“Yarattıklarını rızıklandırmayı, yaşatmayı, şefkat göstermeyi sürdüren, nimetlerini karşılıksız veren, insanların bir kısmını inkâr ve isyanlarına rağmen cezalandırma hususunda acele etmeyen, tövbeleri çokça kabul eden, cömert, ulu, büyük ve en şerefli.” anlamlarında Allah’ın esmayıhüsnasından biri.

“Kim ki Allah’a karşı nankörlük ederse bilsin ki Kerim olan Rabbim her türlü kötü yakıştırmadan uzaktır.”

Kur'an-ı Kerim 27/40



keşf

1. Perdeyi ve örtüyü kaldırma, bir şeyi açığa çıkarma.

2. Kalp gözüyle görme.

3. Tasavvufta, aklın ve duyuların yetersiz kaldığı kabul edilen konularda ilham yoluyla bilgi edinme.



keşiş

1. Hristiyanların âlim, zahit ve ileri gelen din adamı, kıssis.

“İman edenlere düşmanlıkta en ileri gidenlerin Yahudiler ve müşriklerin olduğunu görürsün. Müminlere sevgice en yakın olanların ise (Peygambere gelerek görüşmelerde bulunan, onun peygamberliğini takdir eden ve) ‘Biz Nasranileriz.’ diyenler olduğunu görürsün. Çünkü onların içinde büyüklük taslamayan keşişler ve ruhbanlar vardır.”

Kur’an-ı Kerim 5/82

2. Hristiyanlık’ta bir tarikata bağlı olarak hiç evlenmeden yaşayan din adamı veya papaz.

3. Bazı dinlerde ıssız bir yerde tek başına veya manastırlarda toplu hâlde mistik bir hayat süren, dünyadan elini eteğini çekmiş kimse.



kevser

1. Sınırsız bolluk, maddi ve manevi çokluk.

2. Hz. Peygamber’e cennette verilecek olan ırmak veya havuz, havzıkevser.

Hz. Peygamber, Kevser havuzunda Müslümanlığı çok güzel bir biçimde yaşayan ümmetini konuk edecektir. Hz. Muhammed, İslam’a aykırı işler yapanların bu nimetten yararlanamayacaklarını haber vermiştir.

“(Ey Muhammed) Biz sana kevseri verdik. Rabbin için namaz kıl ve kurban kes. Şüphesiz sana soyu kesik diyenlerin kendilerinin soyu kesiktir.”

Kur'an-ı Kerim 108/1-3

3. Kur'an-ı Kerim.

4. Hz. Peygamber’in ümmetinin âlimleri.

5. Hz. Peygamber’in ümmetinin çokluğu.

6. Namaz.



Kevser Suresi

Kur’an-ı Kerim’in yüz sekizinci suresidir. Mekke’de indirilmiştir. Kur’an-ı Kerim’in en kısa suresi olup üç ayettir. Adını birinci ayette geçen “kevser” kelimesinden almıştır.

Surede, Yüce Allah tarafından Hz. Muhammed’e dünyada ve ahirette verilen birçok hayır ve nimetten bahsedilir. Kevser Irmağı veya Havuzunun da bu nimetlerden biri olduğu nakledilir. Bu sure aracılığı ile Hz. Peygamber, kendisine verilen nimetlere karşılık Allah’a şükretmeye çağırılır. Bu şükrünün göstergesi olarak ondan namaz kılması ve kurban kesmesi istenir. Hz. Peygamber’in erkek çocukları yaşamadığı için ona ‘soyu kesik’ anlamında “ebter” diyenlere “asıl soyu kesik olanlar onlardır.” denilerek cevap verilir. Hz. Muhammed bu cevapla teselli edilir. Çünkü Hz. Peygamber’in soyu bugün bile kızı Hz. Fatıma vasıtasıyla devam ettiği gibi dünyadaki milyarlarca Müslümanın da Hz. Peygamber’in manevi çocukları olduğuna işaret edilir. Sonuçta inkârcıların gerçek anlamda soyu kesik kimseler olduğu vurgulanır.



kıble

Başta namaz olmak üzere bazı ibadetleri yaparken yönelinen taraf, Kâbe.

Kıbleye dönmek namazın şartlarındandır. Kasıtlı olarak kıbleye dönmemek namazı bozar. Kıblenin kesin olarak bilinememesi durumunda namaz kılacak kişinin kıbleyi araştırması gerekir. Araştırdıktan sonra yanlış bir yöne dönse bile kıldığı namaz geçerli olur.

“(Ey Peygamber) Biz senin sık sık yüzünü göğe çevirdiğini görüyoruz ve şimdi seni hoşnut edecek bir kıbleye döndürüyoruz. Artık yüzünü Mescidiharam’a çevir. Ve siz nerede olursa olsun yüzünüzü namaz esnasında kıbleye döndürün.”

Kur'an-ı Kerim 2/144



kıble ehli

bk. ehlikıble.



kıdem

“Varlığının başlangıcı olmayan ve varlığında başkasına ihtiyaç duymayan.” anlamında Allah’ın ezeli sıfatlarından biri.

Kıdem, Allah’ın ezeli olması anlamına gelir. Allah’ın sonradan yaratılan bir varlık olmadığını, varlığının kendinden olduğunu ifade etmek için kullanılır. Allah’ın dışında hiçbir varlık için kıdem sıfatı kullanılmaz.



kıraat

1. Okuma, telaffuz etme, tilavet.

“Kim Kur’an-ı Kerim’den bir harf kıraat ederse ona on sevap verilir…”

Hadis-i Şerif

2. Hz. Peygamber’in okuma biçimini örnek alarak Kur'an-ı Kerim’i harflerin çıkış yerlerine ve tecvit kurallarına uygun olarak okuma.

“Kur'an-ı Kerim’i kıraat eden ve içerisindeki emirlere ve yasaklara uyan Müslüman narenciye gibidir; kokusu da tadı da güzeldir. Kur'an-ı Kerim’in içerisindekileri yaşayıp da kıraat etmeyen mümin ise hurma gibidir; tadı güzel, fakat kokusu yoktur. Kur'an-ı Kerim’i kıraat eden ama içerisindekileri yaşamayan münafık ise reyhan gibidir; kokusu güzel tadı acıdır. Ne Kur'an-ı Kerim’i kıraat eden ne de içindekileri yaşayan inkârcı kişiler ise Ebu Cehil karpuzu gibidir. Tadı da kokusu da acıdır.”

Hadis-i Şerif

3. Namazın bir şartı olarak ayakta iken Kur'an-ı Kerim’den yeterli miktarda sure veya ayetler okuma.

“Kur'an-ı Kerim’den kolayınıza geleni (namazda) kıraat ediniz. Namaz kılınız, zekât veriniz.”

Kur'an-ı Kerim 73/20

4. Hadislerin toplanma döneminde hadis toplayan ve öğrenen bir öğrencinin, bir hadis âliminin naklettiği hadisleri o âlimin önünde okuması; hocasının da, varsa öğrencinin hatalarını düzeltmesi ve hadisi başkalarına nakletme konusunda ona icazet yani izin vermesi.



kıran haccı

bk. haccıkıran.



kırk hadis

Hz. Peygamber’in, “Ümmetimden kim benden kırk hadis ezberleyip naklederse kıyamet günü benim dostluğumu ve yardımımı elde etmeye hak kazanır.” hadisine dayanarak çeşitli konularla ilgili yazılan ve kırk hadisi içeren eserlerin ortak adı, hadisierbain.



kısas

1. Aynıyla karşılık verme, herhangi bir hakkı aynıyla ödeme, misilleme yapma, eşitleme.

“Ve onlar için (Tevrat’ta) hükmettik: Cana can, göze göz, buruna burun, kulağa kulak, dişe diş; yaralamalarda da kısas vardır. Ama kim hayır için kısastan vazgeçerse, bu, geçmiş günahlarının bir kısmına kefaret olacaktır. Allah’ın vahyettiğine göre hüküm vermeyenler, işte onlar zalimlerdir.”

Kur’an-ı Kerim 5/45

2. Kasıtlı adam öldürme ve yaralamalarda suçlunun işlemiş olduğu suça aynı cinsten denk bir cezanın verilmesi.

Kur'an-ı Kerim’e göre haksız yere adam öldürmek en büyük suçtur. Bu suçu işleyen kendi dokunulmazlık hakkını da kaybeder. Öldürülen kişiyle kan bağı bulunan akrabaları katilden kan bedeli almazlarsa veya af yoluna gitmezlerse kısas isteğinde bulunabilirler.

“Allah’ın öldürülmesini yasaklamış olduğu bir canı haksız yere öldürmeyin. Kim ki haksız yere öldürülürse biz onun velisine kısas konusunda bir yetki verdik. Onlar da bu (kısası uygulama) konusunda aşırı gitmesinler.”

Kur'an-ı Kerim 17/33



kısasıenbiya

1. Peygamberlerin hayat hikâyeleri, onların başından geçen önemli olaylar, kıssalar.

2. Hz. Âdem’den itibaren bütün peygamberlerin hayat hikâyelerini, başlarından geçen önemli olayları ve dini tebliğ çalışmalarını konu edinen bütün eserlerin ortak adı.



kıssa

1. Hikâye, hikâye etme ve anlatma, haber verme.

“(Ey Muhammed!) Biz sana bu Kur’an’ı vahyetmekle kıssaların en güzelini de anlatıyoruz. Sen daha önce (bu kıssaları) bilmiyordun.”

Kur’an-ı Kerim 12/3

2. Kur’an-ı Kerim’deki geçmiş peygamberler ve milletlerle ilgili ibretli ve tarihi olay(lar).

“Peygamberlerin kıssalarından senin kalbini sağlamlaştıracak her şeyi sana anlatıyoruz.”

Kur’an-ı Kerim 11/120

Kur'an-ı Kerim’de kıssa anlatımından amaç; insanların ibret almasını sağlamaktır. Yoksa tarihî bir olayın yalın bir hâlde anlatılması amaçlanmamıştır. Kur'an-ı Kerim’in anlattığına göre Allah’a isyan eden ve başkalarının hukukuna saygı göstermeyen milletler yok olmuş, iyiler ve ilahî emirlere göre hayat yaşayanlar ise varlıklarını ve medeniyetlerini devam ettirmişlerdir. Kur'an-ı Kerim kıssa sanatıyla insanlara iyilikten yana bir tavır sergilemelerini öğretmeyi amaçlamıştır.



kıyam

1. Kalkma, ayakta durma.

“Hz. Peygamber, Allah’a şükreden bir kul olmak için geceleyin ibadet için kalkar ve uzun süre kıyam ederdi.”

Hz. Ayşe

2. Bir işe girişme, teşebbüs etme.

3. Namazın şartlarından olmak üzere Kur'an-ı Kerim’den sure veya ayetler okumak için namazın başlama tekbiriyle rükûsu arasında ayakta kalınan süre.

Kıyam farzdır. Hastalık vb. özrü bulunan kimselere ise kıyam farz değildir. Böyle kimseler dinin kendilerine sağladığı kolaylık nedeniyle oturarak, yaslanarak veya yatarak namazlarını kılabilirler.

“Geceleyin secde ve kıyam ederek boyun büken, ahiret gününden çekinen, Rabbinin rahmetini isteyen kimse inkâr eden kimse gibi olur mu? Ey Muhammed! De ki: Bilenlerle bilmeyenler bir olur mu? Doğrusu ancak akıl sahipleri öğüt alırlar.”

Kur’an-ı Kerim 39/9

4. Gece namaza kalkma, gece ibadeti yapma.

“Bir mümin geceleyin kendisi kıyam eder eşini de kaldırır; beraberce namaz kılarlarsa Allah onları ‘Allah’ı çok zikreden erkekler ve kadınlar’ grubuna dâhil eder.”

Hadis-i Şerif

5. Ölümden sonra dirilip ayağa kalkma.

“Sur’a üflenince, Allah’ın diledikleri bir yana, göklerde olanlar, yerde olanlar hepsi ölürler. Sonra Sur’a bir daha üflenince hemen kıyam edip birbirlerine bakışıp dururlar.”

Kur’an-ı Kerim 39/68

6. Kişinin veya bir toplumun, manevi değerlerini elde etmek ve onlara sahip çıkmak, kendilerine yapılan baskıları reddetmek ve kaybolan tüm haklarını elde etmek amacıyla verdikleri meşru mücadele.

“Allah yolundaki mücadele için kişinin bir anlık kıyamı, altmış yıllık (nafile) ibadetten daha hayırlıdır.”

Hadis-i Şerif



Kıyam binefsihi

“Varlığı kendinden olup varlığı konusunda hiçbir şeye muhtaç olmayan.” anlamında Allah’ın sıfatlarından biri.



Kıyame Suresi

Kur’an-ı Kerim’in yetmiş beşinci suresidir. Mekke’de indirilmiştir. Kırk ayettir. Adını kıyamet gününün mutlaka gerçekleşeceğini haber veren birinci ayetteki “kıyamet” kelimesinden almıştır.

Sureye, kıyamet gününe ve yapmış olduğu kötülüklerden pişmanlık duyan nefse yeminle başlanır. Ölümden sonra kemiklerin bir araya getirilemeyeceğini iddia eden müşriklere cevap verilir. Bu çerçevede Allah’ın, parmak uçlarını bile bir araya getirmeye gücünün yeteceği gerçeği vurgulanır. Surede, kıyamet gününde insanın yaşayacağı güçlüklere ve evrende meydana gelecek olan kozmik değişikliklere değinilir.

Surede, kendisine vahiy gelen Hz. Muhammed’in vahyi okuma şekli ve koruması üzerinde de durulur. Vahyi koruyacak olanın Allah olduğu vurgusu yapılır. Bundan dolayı Hz. Peygamber’e bu konularda herhangi bir endişe duymaması tavsiye edilir. Surede, Allah’ın rızasını elde eden müminlerin cennette kavuşacakları nimetlerden de bahsedilir. En büyük nimet olarak da müminlerin Allah’ı görebilecekleri haber verilir.

Surenin son bölümünde müşriklerin Hz. Peygamber’i yalanlamalarından, ona karşı kibirlenmelerinden ve namaz kılmamalarından dolayı ölümlerinin korkunç bir tasviri yapılır. İnsanın başıboş bırakılmadığı belirtilir. Çeşitli aşamalardan geçirerek insanı yaratan Allah’ın, ölümden sonra da onu diriltmeye kadir olduğunu bildiren ayetlerle sure son bulur.



kıyamet

1. Kalkma, doğrulma, dikilme, ayaklanma, dirilme.

2. Evrende bulunan her şeyin yok olmasıyla, ölen tüm insanların yaptıklarının hesabını vermek üzere diriltilecekleri zaman.

“Kim beni anmaktan (emirlerime ve yasaklarıma uymaktan), yüz çevirirse onun için dar bir geçim vardır. Kıyamet gününde onu kör olarak haşrederiz.”

Kur’an-ı Kerim 20/124

3. Dünyanın bağlı olduğu kozmik sistemde meydana gelecek değişimin ardından ölülerin diriltilmesiyle başlayıp ebediyen devam edecek olan âlem, ceza günü.

“Siz, kıyamet günü muhakkak diriltileceksiniz.”

Kur’an-ı Kerim 23/16



kıyamet günü

bk. kıyamet.



kıyas

1. Eşitleme, ölçme, mukayese etme, karşılaştırma.

2. Hakkında açık hüküm bulunmayan bir meselenin hükmünü, aralarındaki ortak özellik ve benzerliğe dayanarak Kur'an-ı Kerim veya sünnette hükmü belirtilen bir meseleye göre belirleme.

“Ey Ebu Musa!...Hüküm verirken önüne benzer meseleler geldiğinde olayları birbirine kıyas et…”

Hz. Ömer

3. Herhangi bir şeyin helal, haram veya mubah olup olmadığını belirlemede Kur'an-ı Kerim, sünnet ve icmadan sonra kendisine başvurulan İslam fıkhının dördüncü delili.

Hayatta meydana gelen olayların sayısı sonsuzdur. Ayet ve hadislerin sayısı ise sınırlıdır. Gelişen yeni olayları çözüme kavuşturabilmek için belli sayıdaki ayet ve hadislerden çıkarılan kurallardan da yararlanılır. Kıyas yoluyla yeni meseleler de çözüme kavuşmuş olur. Bu sayede İslam dini hayatın her alanında görüş belirtir ve ilmî yönden çalışkan ve üretken bir toplum oluşturur.

4. Belirli öncüllerden hareketle benzer olay ve olgular arasındaki sebep sonuç ilişkilerinden de yararlanarak mantıksal sonuçlar elde etme yöntemi.



kibir

1. Büyüklenme, büyüklük taslama, kendini üstün görme, böbürlenme.

“…Allah, kibirli olanları sevmez.”

Kur’an-ı Kerim 16/23

2. Kişinin, yaratılış amacını ve varlığının özünü kavrayamayarak kendini büyük görüp başkalarını küçük görmesi.

“Sizin tanrınız tek Tanrıdır; ne var ki, ahirete inanmayanların kalpleri bu (gerçeği), boş bir kibir yüzünden kabule yanaşmazlar.”

Kur’an-ı Kerim 16/22

3. Kişinin sahip olmadığı özelliklerle övünerek kendini olduğundan farklı göstermeye çalışması ve başkalarını aşağılaması.

“Kalbinde zerre kadar kibir bulunan hiç kimse cennete giremeyecektir.”

Hadis-i Şerif



kilise

1. Hristiyanlık inancını benimseyenlerin ibadetlerini yapmış oldukları yer, tapınak, Hristiyan mabedi.

2. Hristiyanlığın temel inanç konularında aynı görüşü paylaşan Hristiyan cemaati, ekolü.

İmparator Kostantinos’un IV. yüzyılda Hristiyanlığa tanıdığı özgürlük ortamından önce mimari birim olarak herhangi bir kilisenin varlığına dair delil yoktur. Hristiyanlar I. yüzyılın sonuna kadar sinagoglarda ibadet ediyorlardı. Bu tarihlerde Yahudilerin onları sinagoga sokmama kararından sonra Hristiyanların evlerde toplanmış oldukları düşünülmektedir. M. IV. yüzyıldan itibaren oluşan serbest ortamdan sonra Hristiyanların toplu ibadet için özel mimari yapılar yaptıkları bilinmektedir.



kin

1. Gizli düşmanlık, öç alma duygusu, nefret, hınç, hıkd.

“Dostunu ölçülü sev, belki bir gün düşmanın olabilir. Düşmanına da ölçülü bir şekilde kin besle, belki bir gün dostun olabilir.”

Hadis-i Şerif

2. Başkasından içten içe öç almaya yönelik şiddetli düşmanlık.

Yersiz yere kin beslemek, İslam ahlakının onaylamadığı kötü huylardan biridir. Allah bu konuda müminleri uyarmıştır. Kin, şeytanın işidir. Böyle kötü davranışların giderilmesi gerekir. Bu bakımdan Kur'an-ı Kerim ve sünnette yersiz olarak kin beslemek yasaklanmıştır.

“Şeytan içki ve kumar ile aranıza kin ve düşmanlık sokmak, sizi Allah’ı anmaktan ve namazdan alıkoymak ister. Buna rağmen hâlâ vazgeçmeyecek misiniz?”

Kur’an-ı Kerim 5/91



kiramen kâtibin

1. Yazıcı melekler.

2. İnsanların her birinin yapmış olduğu iyi kötü, büyük küçük bütün amellerini, söz ve davranışlarını Allah tarafından yazmakla görevlendirilen değerli melekler.

“Üzerinizde koruyucu melekler olan kiramen kâtibin vardır. Yapmış olduğunuz her şeyi (bütün ayrıntılarıyla) bilirler(yazarlar).”

Kur'an-ı Kerim 82/10-12



kitap

1. Karar verme, hükmetme.

“Eğer Allah’tan bir kitap geçmemiş olsaydı aldığınız fidyeden dolayı size mutlaka bir azap dokunurdu.”

Kur’an-ı Kerim 8/68

2. Yazma, mektup, belge.

“(Belkıs) danışmanlarına dedi ki ‘Ey ileri gelenler! Bana çok değerli bir kitap gönderildi. O Süleyman’dandır. Rahman ve Rahim olan Allah’ın adıyla başlamaktadır.”

Kur’an-ı Kerim 27/29-30

3. Dinî hükümlerin kendisinden çıkartıldığı İslam dininin temel iki kaynağından birincisi, Kur’an-ı Kerim.

“Allah’ın öğrettiği şekilde hüküm vermen için hakikatin açıklayıcısı olarak biz sana Kitabı indirdik.”

Kur'an-ı Kerim 4/105

4. İnsanların dünyada yapmış oldukları iyiliklerin ve kötülüklerin kaydedilip sevaplarının ve günahlarının durumuna göre kendilerine ahiret gününde verilecek olan amel defteri.

“Kitap ortaya konulmuştur. Suçluların onun içindekilerden korkarak: ‘Vah bize! Bu kitaba da ne oluyor? Ne küçük ne de büyük hiçbir şeyi bırakmamış, (dünyada yaptığımız) her şeyi sayıp dökmüş’ dediklerini görürsün.”

Kur'an-ı Kerim 18/49

4. Tevrat, İncil, Zebur gibi ilahî kitaplar.

“Biz İbrahim’e İshak’ı ve (torunu) Yakup’u armağan ettik. Onun soyuna da peygamberlik ve kitap verdik…”

Kur’an-ı Kerim 29/27

5. Allah katındaki bilgi, her şeyin kendisinde kayıtlı olduğu levhimahfuz.

“Biz kitapta hiçbir şeyi eksik bırakmadık.”

Kur’an-ı Kerim 7/38

6. Ecel.

“Yok ettiğimiz her kasabanın (bizim katımızda) bilinen bir kitabı vardır.”

Kur’an-ı Kerim 15/4



kitabi

bk. ehli kitap.



Konfüçyüsçülük

Konfüçyüs (Kung Fu-Tzu M.Ö. 551-479) tarafından kurulduğu ileri sürülen dinî, ahlaki, siyasi, sosyal ve ekonomik konularla alakalı düşüncelerin ve uygulamaların bütünü.

Konfüçyüsçülüğün kurucusu olan Konfüçyüs, Çin’in Lu eyaletindeki Tsou’da doğmuştur. Erken yaşta kendini ilme vermiş, yirmi yaşından itibaren de öğrenci yetiştirmiştir. Din, ahlak ve siyaset felsefesi ile ilgili şu görüşleri savunmuştur: Gençler politik görevlerde yer almalıdır. Onlar edebiyat, tarih, felsefe ve ahlak eğitim ve öğretimi yapmalıdırlar. Yöneticilerle yönetilenler karşılıklı güven içinde olmalıdırlar.

Konfüçyüs, Çin’deki bilge insanların hikmetli sözlerini bir araya getirmiş, kendi konuşmalarını da öğrencileri toplamış, böylece Konfüçyüsçülüğün kutsal metinleri oluşmuştur. Konfüçyüsçülük bugün de Çin’in millî dinlerinden biridir.



kovculuk

1. Dedikodu yapma.

2. Bir yerde konuşulan sözleri başka birilerine götürme, söz taşıma.

İslam dini kovculuğu haram kılmıştır. Çünkü kovculuk toplum huzurunu bozan, insanları birbirine düşüren bir davranış bozukluğudur.

“Kovculuk yapan cennete giremez.”

Hadis-i Şerif



köle

1. Esir, tutsak, bende.

2. Hukuki, soysal ve iktisadi birçok hakkı başkasının denetimi altında olan savaş esiri.

Kölelik kurumunu Müslümanlık icat etmediği gibi devamına da bir katkıda bulunmamıştır. Tarihte hazır bulmuş, sonra da düzeltme yönünde katkı yapmış, son olarak da kaldırmaya çalışmıştır. Bunun için birçok çözüm getirmiştir. Onların özgürlüklerine kavuşmaları için zekâttan fon ayırmış, birçok günahtan kurtulmak için kefaret olarak köleleri özgürlüğe kavuşturmayı şart koşmuştur. Bugün ise kölelik yaşayan bir kurum olmaktan çıkmıştır.

“Kölelerinize yediğinizden yedirin; giydiğinizden giydirin; yapamayacakları ağır işleri buyurmayın; onlara ‘kulum, kölem.’ demeyin; ‘oğlum, kızım.’ diye çağırın.”

Hadis-i Şerif



Kuba Mescidi

Hz. Peygamber’in, Mekke yolu üzerinde ve Medine’ye on bir kilometre uzaklıkta bulunan Kuba köyünde, 622 yılında Medine’ye hicreti sırasında yaptırdığı ilk mescit, cami.

Kuba Mescidi, Kur’an-ı Kerim’de “temeli takva üzere kurulan mescit” diye anılır. Hz. Peygamber ve ilk muhacirler bu mescidin yapımında özveri ile çalışmışlardır. Medine’ye hicretten sonra da Resulullah cumartesi günleri Kuba Mescidi’ni ziyaret etmiştir.

“Kim güzelce abdest alır, Kuba Mescidi’ne gelir ve orada namaz kılarsa onun için umre sevabı vardır.”

Hadis-i Şerif



Kubbetüssahra

Kudüs’ün fethedilmesinden sonra Hz. Ömer tarafından yaptırılan mescidin yerine Emevi halifesi Abdülmelik b. Mervan tarafından yaptırılan (H.66-72/M.685-691) ortası kubbeli sekizgen yapı.

Batılılar, Kubbetüssahra Camisini Hz. Ömer Camii olarak bilirler. Kubbetüssahra, tarihi boyunca bölgeye hâkim olan hükümdarlar tarafından büyük ilgi ve saygı görmüş, özenle tamir ettirilmiştir. Osmanlılar zamanında ise Kanuni Sultan Süleyman tarafından çok köklü biçimde tamir ettirilmiş ve harap olan dış mozaik kaplama çinilerle değiştirilmiştir. Diğer Osmanlı sultanları da Kubbetüssahra’ya önemli hizmetlerde bulunmuşlardır. 1948 yılı Eylül, Ekim aylarında atılan bombalarda kuzeybatı pencereleri zarar gören Kubbetüssahra, bugün de zaman zaman Filistinlilerle İsrail askerlerinin çatışmaları sırasında tehlikeli durumlara düşmektedir.



kuddise sırruhu

Allah’ın veli kullarından, genellikle vefat etmiş olanlarının ardından büyüklüklerini ifade etmek için kullanılan; “Allah, sırrını mübarek ve kutsal kılsın.” anlamında bir dua cümlesi.

Bu dua cümlesindeki “sır” kelimesinin ruh anlamına geldiği söylenmiştir. Buna göre de cümlenin anlamı şöyle olur: “Allah onun ruhunu temizlesin ve arındırsın; cennetine koyarak ondan razı olsun.”



Kuddus (el-Kuddus)

“Her türlü ayıptan, eksiklikten, hatadan uzak ve temiz olan, bütün sıfat ve isimlerinde en güzel, mutlak kemal ve güzellik sahibi.” anlamında Allah’ın esmayıhüsnasından biri.

“O Allah ki ondan başka hiçbir ilah yoktur. O, Melik ve Kuddus olandır.”

Kur'an-ı Kerim 59/23



kudret

“Her şeye gücünün yetmesi, dilediğini dilediği zamanda var veya yok etmesi” anlamında Allah’ın sıfatlarından biri.

Allah’ın kudreti sonsuzdur. İnsanların kudreti ise sonlu ve sınırlıdır. Bütün insanlık bir araya gelse Allah’ın yarattıklarından en küçüğünü bile yoktan var edemezler.

“Allah’ın kudreti her şeye yeter.”

Kur’an-ı Kerim 18/45



Kudüs

Müslümanlarca kutsal kabul edilen üç önemli şehirden biri.

Kudüs, Lut Gölü’ne yirmi dört, Akdeniz kıyılarına kuş uçuşu mesafe olarak elli iki kilometre uzaklıktadır. Şehrin deniz seviyesinden yüksekliği Haremişerif’te 747 m’dir. Şehrin İbranice adı Yeruşalem’dir. Dârüsselam kelimesinin karşılığıdır. Kudüs, Hz. Ömer’in halifeliği zamanında fethedilmiş ve İslam topraklarına katılmıştır. Birçok peygamberin nübüvvet görevini yaptığı yer olarak bilinmektedir. Hz. Süleyman tarafından yaptırılan ve Süleyman Mabedi olarak da bilinen tarihteki en eski mabetlerden biri olan Mescidiaksa Kudüs’te bulunmaktadır. Hz. Muhammed’in Miracının başlangıç yeri de Kudüs’teki Mescidiaksa’dır.



kul

bk. abd.



kumar

1. Şans ve talih oyunu.

2. Şans ve becerinin birlikte veya tek başına söz konusu olduğu bir olay veya yarışmanın ya da belirsiz bir olayın sonucu üzerinde bahisleşme, iddiaya girme ve bu yolla para kazanma, menfaat elde etme.

“Ey iman edenler! İçki (tüm uyuşturucular) kumar, tapınmak için dikilen heykeller, fal okları şeytan işi pisliklerdir. Bütün bunlardan kaçınırsanız kurtulursunuz.”

Kur'an-ı Kerim 5/90

3. Nasıl sonuçlanacağı önceden belli olmayan ihtimalli bir şeye bağlı kalarak mal veya para verme ya da alma.

Kur’an-ı Kerim ve hadislerde kumar en büyük günahlardan biri olarak belirtilmiştir. Kumar nedeniyle birçok aile yıkılmakta, insanlar arasındaki dostluk ilişkileri bozulmaktadır. Toplum yapısında dostluğa ve kardeşliğe önem veren İslam dini kumarla beraber insanı kumar oynamaya sevk eden şeyleri de hoş karşılamamıştır.

“Bir kimse arkadaşına (şaka bile olsa) gel seninle kumar oynayalım derse bu sözünden dolayı sadaka versin.”

Hadis-i Şerif



kunut

1. İbadet, boyun eğme, itaat, saygı, huşu, dua etme.

2. Allah’ın emirlerine kendini tam olarak verme, bağlanma ve itaate devam etme hâli.

“Şüphesiz ki İbrahim sadece Allah’a kunut eden Hanifti. O asla müşriklerden değildi.”

Kur’an-ı Kerim 16/120

3. Allah’ın yaratmış olduğu herhangi bir hayrı elde etmek veya düşman şerrinden, doğal afetlerden, salgın hastalıklardan kurtulmak için dua ederek namazda Allah’a sığınma.

“Namazın en faziletlisi kunutu uzun olanıdır.”

Hadis-i Şerif

4. Vitir namazının üçüncü rekâtında Fatiha ve sure okunduktan sonra okunan dualar.



Kur'an-ı Kerim

1. Fatiha suresi ile başlayıp Nâs Suresi ile biten, Hz. Muhammed’e indirilen ve kendine has özellikleri olan Allah kelamı.

“İnsanlara mutlak doğruyu gösteren, doğrunun en açık kanıtlarının bulunduğu, hak ile batılın kendisi ile ayırt edildiği Kur'an-ı Kerim ramazan ayında indirilmiştir.”

Kur'an-ı Kerim 2/185

2. Hz. Peygamber’e vahiy yoluyla gelen, mushaflarda yazılı olan, büyük kitlelerce değiştirilmeden nesilden nesle nakledilen, okunması ve yaşanması ile ibadet edilen, başkalarının benzerini getirmekten âciz kaldığı, Allah’ın mucize kelamı.

“Her kim ki Kur'an-ı Kerim’i öğrenir, ezberler ve içindekilerle amel ederse Allah o kimsenin anne ve babasına ahiret gününde güneşten daha parlak bir taç giydirir. Siz Kur'an-ı Kerim’in emirlerini yaşamayı ne sanıyorsunuz?”

Hadis-i Şerif

3. Kur’an-ı Kerim’in kendisini tanıtma biçimine göre: İnsan hayatında uygulanmak üzere gönderilen, insanın bütün varlık alanına hitap eden, kişi mümin olduğunu itiraf ettikten sonra onun emirleri ve yasakları karşısında seçme hakkının olmadığı vurgulanan, tüm insanlara mutlak doğruyu gösteren, üzerinde düşünülerek değerler üretilmesi ve üretilen değerlerin hayata katılması tavsiye edilen, insanlığı her türlü manevi karanlıktan aydınlığa çıkarmak için vahyedilen, yaşanmak suretiyle İslami bir kimlik kazanılan, hayatın uzunluk, genişlik ve derinlik alanlarında uyulması gereken Allah’ın sözleri.

Kur'an-ı Kerim, 114 sure, 6000’den fazla ayet ve 30 cüzden oluşmaktadır. Kur’an-ı Kerim, 610 ile 632 yılları arasında Mekke ve Medine’de indirilmiştir. Başta Allah’a iman olmak üzere insanlık âlemine kıyametin kopacağı güne kadar her konuda ışık tutacak olan ve hiçbir harfi değişmemiş ilahî bir kitaptır. el-Furkan, el-Hadi, el-Kitap, eş-Şifa, el-Müheymin, ez-Zikir gibi içeriğine uygun birden fazla isimleri vardır.

Kur’an-ı Kerim, Hz. Ebubekir tarafından kitap hâline getirilmiş, Hz. Osman tarafından da çoğaltılıp İslam âleminin değişik yerlerine gönderilerek meydana gelebilecek yanlışlıkların önüne geçilmiştir. O günden beri milyonlarca insan ezberlemiş, Müslümanlar Kur'an-ı Kerim’in orijinal dilini namazlarda okumuş, böylece bu ilahî kitap, unutulmaktan ve değiştirilmekten korunmuştur.



kurban

1. Kendisiyle Allah’a yaklaşılan şey.

2. Belli nitelikleri olan bir hayvanı belirli günlerde ibadet niyetiyle usulüne uygun bir biçimde kesme.

Kurban kesme ibadeti bütün peygamberlerin uygulamalarında vardır. Hz. Peygamber de kurban kesmiş ve ümmetinin de kesmesini istemiştir.

Kurban, zengin sayılan müminlerin yerine getirmesi gereken bir ibadettir.

Koyun, keçi, deve ve sığırdan kurban olur. Tavuk, horoz, kaz gibi hayvanlardan ise kurban olmaz.

Kurban kesilecek hayvanlar sağlıklı olmalı, birtakım kusur ve sakatlıklardan uzak olmalıdır.

Kurban, sosyal yardımlaşma ve dayanışmayı sağlayan bir ibadettir. Kurban eti üçe ayrılır; üçte biri ev halkına, üçte biri fakirlere, üçte biri de yakınlara dağıtılır.

“Kim kurban kesebilecek zenginlikte olur da kurban kesmezse bizim mescidimize yaklaşmasın.”

Hadis-i Şerif



Kurban Bayramı

Zilhiccenin onuncu günü bayram namazından sonra başlayıp dört gün süren ve Allah’a ibadet amacıyla kurban kesilen bayram.

Kurban, bayramın ilk üç gününde kesilir. Bayram günlerinde akraba ve dostlar ziyaret edilir, dargınlar barıştırılır, fakirler yedirilir, giydirilir; bu suretle toplumsal barışın sağlanmasına katkıda bulunulmuş olunur.



Kureyş Kabilesi

Hz. Peygamber’in bağlı olduğu kabilenin adı.

Kureyş kabilesi adını, Kureyş lakabıyla bilinen Fihr b. Malik’ten almıştır. Kureyş, Hz. Peygamber’in beşinci kuşaktan dedesi olan Kusay b. Kilâb (M. 480) zamanında Mekke’de siyasi üstünlük ve nüfuz gücü kazanmıştır. Kusay’dan itibaren Mekke’nin idaresi, orduların kumanda edilmesi, savaşlarda sancaktarlık, Kâbe’nin korunması, hacılara su dağıtımı ve hacıları konuk etme görevi Kureyş kabilesinin olmuştur. Bu niteliklere sahip olan kabile İslam geldikten sonra da itibarını korumuştur.



Kureyş Suresi

Kur’an-ı Kerim’in yüz altıncı suresidir. Mekke’de inmiştir. Dört ayettir. Birinci ayette Kureyş kabilesinin seyahat geleneğinden söz ettiği için bu adı almıştır.

Sureye, Allah’ın Kureyşlileri ticaret için yaz ve kış yolculuklarına alıştırmasından ve bu yolla kazanç temin etmelerinden bahseden ayetlerle başlanır. Allah’ın lütfu ile kendi içinde güven ve sevgi tesis eden Kureyşlilerin, ticaret amacıyla yaz mevsiminde Suriye’ye, kışın da Yemen taraflarına gitmeleri ele alınır. Bu sayede Kureyş kabilesi hem ekonomik durumunu iyileştiriyor hem de farklı kültürleri tanıyordu.

Surede, Kureyşlilerin bulundukları bölge ve bu bölgedeki Kâbe sayesinde Allah’ın kendilerini açlıktan ve korkudan emin kıldığı vurgulanarak her türlü putperestlikten uzak kalmak suretiyle yalnızca Allah’a ibadet etmeleri istenmektedir.



kurra

1. Okuyucular, çok okuyanlar.

2. Kur’an-ı Kerim’i ezberleyip okuma konusunda uzmanlaşan, ibadet niyetiyle de Kur'an-ı Kerim’i çokça okuyup namaz kılan ve okuduklarını da başkalarına öğreten kimseler.

“Sizin en hayırlılarınız müezzinlik yapsın. Kurranız da size imam olsun.”

Hadis-i Şerif

3. Kur’an-ı Kerim’i, Hz. Peygamber’den rivayet edilen ve kıraat imamlarınca onaylanmış olan on çeşit okuyuşa göre rahatlıkla okuyabilen uzman Kur’an-ı Kerim okuyucuları.



kuru’

bk. hayız.



kuşluk namazı

Güneşin doğuşundan kırk beş, elli dakika sonra başlayıp tepe noktasına gelmesine kadarki sürede iki, dört, altı, sekiz ve on rekât olarak kılınan nafile namaz, Duha namazı.

“Kuşluk namazına Allah’a çokça tövbe eden insanlar devam eder.”

Hadis-i Şerif



kutsi hadis

1. Allah’ın, Hz. Muhammed’in gönlüne ilham ettiği, onun da bu ilham edilen şeyleri kendi ifadesi ile dile getirdiği hadis(ler), rabbani hadis.

2. Hz. Peygamber’in Kur'an-ı Kerim dışında Allah’a nispet ederek söylediği sözler, hadisler.

Kutsi hadislerle Kur'an-ı Kerim’in ayetleri arasındaki farklar şöyledir: Kutsi hadisin anlamı, Allah tarafından Hz. Peygamber’e ilham edilmiş olup kelime ve ifadeleri –diğer nebevi hadisler gibi- Hz. Peygamber’e aittir. Ayetlerin ise hem anlamı hem de kelime ve ifadeleri Allah’a aittir. Bundan dolayı Kur’an-ı Kerim’in ayet ve sureleri mucizedir.

Kur’an-ı Kerim tevatür yoluyla –hiçbir değişiklik olmadan- günümüze kadar gelmiştir. Kutsi hadisler ise tevatür yoluyla nakledilmediği için sahih, hasen ve zayıf olanları vardır.

Kur’an-ı Kerim ayetleri gerek namazda gerekse namaz dışında ibadet amacıyla okunur. Kutsi hadisler ise ibadet amacıyla okunmaz.



kutup

İnsanların ahlaki güzellik kazanıp arınmasına yardımcı olarak onları Allah sevgisine kavuşturmakla görevli olan ve Hz. Muhammed’in ahlakıyla ahlaklanan Allah’ın veli kullarının başı.

Kutup, manevi derecesi büyük olan veli bir kuldur. Mutasavvıflar, kutup denilen kimselerin Allah’ın izniyle hareket ettiklerini söylerler. Onlar, Allah dilemedikçe hiçbir şey yapamazlar. Kutupları insaniyet sıfatının üstünde tutmak İslam inanç sistemiyle çelişir.



küfür

1. Örtme, gizleme, yok etme.

2. İnkâr etme, inanmama.

“Şüphesiz ki küfredip sonra da bu küfür hâli üzerine ölenlere Allah’ın laneti vardır.”

Kur’an-ı Kerim 2/161

3. Nankörlük.

“Beni anın ki ben de sizi anayım, bana şükredin, küfretmeyin.”

Kur'an-ı Kerim 2/152

4. Allah’ın, varlığını veya birliğini inkâr etme, dinin kutsal saydığı gerçeklere inanmama ya da İslam’ın hak din olduğunu kabul etmeme.

“Ey inananlar! İmana karşı küfrü seviyorlarsa (tercih ediyorlarsa) babalarınız ve kardeşleriniz de olsa onları dost edinmeyiniz…”

Kur’an-ı Kerim 9/23

5. Allah’ın göndermiş olduğu İslam dinini toptan veya içerisindeki hükümlerden herhangi birini inkâr etme, peygamberlerin bazısına inanıp bazısını reddetme.

“Onlar ki inandıktan sonra küfre düştüler, sonra da küfürleri arttı. Onların tövbeleri kabul edilmeyecektir. Onlar gerçekten sapık olanlardır.”

Kur'an-ı Kerim 3/90

6. Allah’a şirk koşma yahut Allah’ı yakışmayacak isim ve sıfatlarla anma.

“Allah, Meryem oğlu Mesih’tir.” diyenler şüphesiz küfre girmişlerdir.”

Kur’an-ı Kerim 5/17

7. Allah’a inanmayan veya onu yüce otorite, kendinin ve tüm evrenin mutlak hâkimi ya da ibadet edilecek tek tanrı olarak kabul etmeyen.

“İman ettikten sonra tekrar küfre dönüp küfürde ileri gidenler var ya, Allah onların tövbelerini kesinlikle kabul etmeyecektir. Onlar sapıkların ta kendileridir.”

Kur’an-ı Kerim 3/90

8. Peygamberleri inkâr eden veya bazı peygamberleri kabul edip bazılarını kabul etmeyen.

“Allah’ı ve peygamberlerini inkâr edenler ve inanç konusunda Allah ile peygamberlerini birbirinden ayırıp: ‘(peygamberlerin) bir kısmına iman eder bir kısmına inanmayız.’ diyenler ve iman ile küfür arasında bir yol tutmak isteyenler yok mu? İşte gerçek anlamda küfür içinde olanlar bunlardır. Ve biz kâfirlere alçaltıcı bir azap hazırlamışızdır.”

Kur’an-ı Kerim 4/150-151



küfranınimet

1. Yapılan ve görülen iyiliği unutup iyiliği yapanı tanımama, teşekkür etmeme, nankörlük.

2. Bütün nimetleri veren Allah’ın emirlerine aykırı hareket ederek davranışlarıyla veya sözlü olarak onun verdiklerini görmezlikten gelip şükretmeme.

“Allah size kendi cinsinizden eşler yarattı ve eşlerinizden size oğullar ve torunlar verdi. Sizi güzel rızıklarla besledi. Böyleyken onlar, batıla inanıp da Allah’a karşı küfranınimette mi bulunuyorlar?”

Kur’an-ı Kerim 16/72



küfüv

bk. kefaet.



küllî irade

bk. iradeyikülliye.



kürsi

1. Taht, üzerinde oturulan sandalye.

2. İlim, güç, sulta, egemenlik, otorite.

3. Her şeyi kapsamına alan ve bütün mahlukatı egemenliği altında tutan anlamında Allah’ın hükümranlığı ve mülkü.

“…Allah’ın kürsisi, gökleri ve yeri kaplamıştır. Gökleri ve yeri (ve arasındaki her şeyi) koruyup gözetmek ona ağır gelmez. O yücedir, uludur.”

Kur'an-ı Kerim 2/255

4. Her şeyi kuşatıp denetim altına alan Allah’ın sonsuz ilmi.



kürsi ayeti

bk. Ayetelkürsi.



kürsü

Cami ve medreselerde ders vermek veya nasihat etmek için konulan yüksek mekân, taht.

Yedi kat gökleri seyran eyleyen

Kürsü’nün üstinde cevlan eyleyen

Miracında ümmetini dileyen

Adı güzel kendü güzel Muhammed.

Yunus Emre

küsuf namazı

Güneş tutulması durumunda kılınan iki rekâtlık nafile namaz.

Küsuf namazı cemaatle kılınır ve sünnettir. Namazdan sonra güneş tamamen açılıncaya kadar dua edilir. Küsuf namazı evlerde tek başına da kılınabilir.



Kütübisemaviye

Kaynağı vahiy olan Tevrat, Zebur, İncil ve Kur’an-ı Kerim gibi büyük kitaplar ile bazı peygamberlere gönderilen kitapçıklar, sayfalar.

Semavi kitaplardan sadece Kur'an-ı Kerim, Allah’tan geldiği şekliyle korunmuş ve korunmaktadır. Kur'an-ı Kerim’in ifadesine göre herhangi bir değişikliğe uğramayan tek semavi kitap Kur'an-ı Kerim’dir. Kitapların asıllarına, ayırım yapmadan iman etmek Kur’an-ı Kerim’in buyruğudur. İlahî kitapların asılları arasında ayrım yapmanın insanı İslam’dan uzaklaştıran bir durum olduğu belirtilmiştir.



Kütübisitte

İçerisinde Hz. Peygamber’den nakledilen sahih hadislerin toplandığı ve İslam dünyasında şöhret bulmuş altı temel hadis kitabı.

Kütübisitte ve yazarları şunlardır:

1. Ebu Abdullah Muhammed b. İsmail el-Buhari (h. 256/870), el-Camiu’s-Sahih.

2. Müslim b. el-Haccac el-Kuşeyri en-Nisaburi (h. 261/875), el-Camiu’s-Sahih.

3. Ebu Davut Süleyman b. Eş’as es-Sicistani (h. 275/892), es-Sünen.

4. Ebu İsa Muhammed et-Tirmizi (h. 279/892), Sünen (el-Cami’).

5. Ebu Abdurrahman Ahmed b. Şuayp en-Nesai (h. 303/915), es-Sünen.

6. Ebu Abdullah Muhammed b. Yezid Mace el-Kazvini (h. 273/887), es-Sünen.