ج ر م

KÖK HARFLER:  ج ر م

ANLAM: 

جَرَمَ : Kazanmak. (Bu fiil hemen hemen ancak kötü kazançta, suç işlemede kullanılır.)

AÇIKLAMA:

Cereme fiili, “ağaçtan meyveyi koparmak” anlamındadır. İstiare yoluyla her türlü istenmeyen şey için kullanılır. (Müfredat) 

Cürm, “günah” anlamındadır.

Cirm, “bir şeyin yaratılmış olduğu hilkati”dir. “Kesit, parça” anlamına gelir. “Oluş” anlamına geldiği de söylenmiştir.

KUR’ÂN’DA GEÇEN TÜREVLERİ: 

Aşağıdaki tabloda Kur’ân’da geçen ve bu kökten gelen kelime türevleri, bunların gramatik adlandırılışları, Kur’ân’da kaç kere geçmiş olduğu belirtilmiş ve örnek bir ayet için, sûre/âyet numarası verilmiştir.


 Tür Adet Anlam Örnek
Açıklama
جَرَمَ fiil-I 3 Kazandı, suç işledi/işletti, (على) teşvik etti, hamletti, sevketti 5/2
أَجْرَمَ fiil-IV 5 Suç işledi, günah işledi 40/43
جَرَمٌ isim 5 Kalıp olarak لاَ جَرَمَ : Kesinlikle, hiç şüphe yok ki.. 11/22 Kalıp: لاَ جَرَمَ
إِجْرَامٌ isim 1 Suç işlemek, günah işlemek 11/35
مُجْرِمٌ isim 52 Suç işleyen, günah işleyen 34/25

Toplam 66


BENZERLİKLER VE FARKLILIKLAR: 

Kök Harflerinin Yer Değişimi

Benzer Manada Kelimeler

AÇIKLAMA:

CÜRM ile ZENB kelimeleri arasındaki fark

( ج ر م – ذ ن ب )

Zenb, “kulun ardından gittiği çirkin bir fiil”dir. Takip etme manası ön plandadır. Kelimenin asıl manasının “kuyruk” olması, bu peşinden gitme eylemine isim olmayı gerektirmiştir. Ayrıca kuyruk sahibinde bulunan en rezil uzuvdur. Bu yüzden kelime rezil işlere de isim olmuştur. Cürm ise kişinin vacib olan şey ile bağını kesen şeydir. Çünkü kelimenin aslında “kesmek” manası vardır. (Farklar Sözlüğü 344) Bknz: ( ذ ن ب )

CİSİM, CİRM, CÜSSE ve CESED kelimeleri arasındaki benzerlik ve farklar

( ج ث ث – ج ر م – ج س د – ج س م )

Cisim kelimesi; cirm, cüsse, şahs ve cesed hakkında kullanılan genel bir isimdir. (Farklar Sözlüğü 224) Cirm, cüsse, şahs, cesed kelimeleri ise, cisim kavramının altında yer alırlar ve daha özel manalar taşırlar. Bknz: ( ج ث ث – ج س د – ج س م )

TÜRKÇEYE GEÇEN KELİMELER: 

Aşağıdaki tabloda bu kökten Türkçeye geçmiş olan kelimeler, bunların Arapça yazılışları, Türkçe anlamları verilmiştir. Bu kelimelerin bazılarına günümüz Türkçesinde pek rastlanmaz. Daha çok Osmanlıca metinlerde görülmektedir.

Cürm (Cürüm) جُرْم Kabahat, kusur. Hata. İsyan. Günah. Kanun hilafına hareket. Cürm-ü meşhud
Cerem جَرَم Ayrılmak.
Cereme جَرَمَة Başkası tarafından yapılan veya kaza sonucu ortaya çıkan zarar.
Cerîm جَرِيم Kabahatli, cani, suç işlemiş..
Tecrîm تَجْرِيم Suçlandırma. Cezalandırma. Cürüm isnad etme.
İcrâm إِجْرَام Kabahat yapma, cürüm işleme.
Mücrim مُجْرِم Suçlu.
Tecerrüm تَجَرُّم Gitmek. *İşlemediği günah için “İşledim” demek.
İctirâm اِجْتِرَام Kabahat yapma, cürüm işleme.

“Ateş olsa cirmi kadar yer yakar” atasözümüzde cirim; “cüsse, hacim” anlamındadır.

ÂYETLER:

DİKKAT! İncelediğimiz kökten gelen kelimeleri, Kur’an-ı Kerim’deki yerlerinde, yakın çevresindeki kelimelerle ilişkilerini gösterecek şekilde listeliyoruz. Uzun ayetlerin sadece bir bölümünü ele aldık. Bazı ayetlerin sadece bir kısmını gördüğümüz için, ayetler hakkında yanlış bir hüküm verilmemesi gerekir. Tamamını ele aldığımız ayetlerin meallerinin sonuna bir yıldız (*) işareti konmuştur.

جَرَمَ : Fiil-I.

5:2وَلَا يَجْرِمَنَّكُمْ شَنَآنُ قَوْمٍ أَنْ صَدُّوكُمْ عَنِ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ أَنْ تَعْتَدُوا
Diyanet Meali:Sizi Mescid-i Haram’dan alıkoydular diye birtakımlarına beslediğiniz kin, sakın ha sizi, haddi aşmaya sürüklemesin.
5:8وَلَا يَجْرِمَنَّكُمْ شَنَآنُ قَوْمٍ عَلَىٰ أَلَّا تَعْدِلُوا
Diyanet Meali:Bir topluma olan kininiz, sakın ha sizi adaletsizliğe itmesin.
11:89وَيَا قَوْمِ لَا يَجْرِمَنَّكُمْ شِقَاقِي أَنْ يُصِيبَكُمْ مِثْلُ مَا أَصَابَ قَوْمَ نُوحٍ
Diyanet Meali:“Ey Kavmim! Bana karşı olan düşmanlığınız, Nûh kavminin (veya Hûd kavminin yahut Salih kavminin) başına gelenin benzeri gibi bir felaketi sakın sizin de başınıza getirmesin.”

أَجْرَمَ : Fiil-IV.

6:124سَيُصِيبُ الَّذِينَ أَجْرَمُوا صَغَارٌ عِنْدَ اللَّهِ وَعَذَابٌ شَدِيدٌ
Diyanet Meali:Suç işleyenlere Allah katından bir aşağılık ve (yapmakta oldukları hilekârlık sebebiyle) çetin bir azap erişecektir.
11:35قُلْ إِنِ افْتَرَيْتُهُ فَعَلَيَّ إِجْرَامِي وَأَنَا بَرِيءٌ مِمَّا تُجْرِمُونَ
Diyanet Meali:De ki: “Eğer onu uydurmuşsam, suçum bana âittir. Ben de sizin işlemekte olduğunuz suçlardan uzağım.”
30:47فَجَاءُوهُمْ بِالْبَيِّنَاتِ فَانْتَقَمْنَا مِنَ الَّذِينَ أَجْرَمُوا
Diyanet Meali:Peygamberler onlara apaçık mucizeler getirdiler. Biz de suç işleyenlerden intikam aldık.
34:25قُلْ لَا تُسْأَلُونَ عَمَّا أَجْرَمْنَا وَلَا نُسْأَلُ عَمَّا تَعْمَلُونَ
Diyanet Meali:De ki: “Bizim işlediğimiz suçlardan siz sorumlu tutulmazsınız. Sizin işlediklerinizden de biz sorumlu tutulmayız.” *
83:29الَّذِينَ أَجْرَمُوا كَانُوا مِنَ الَّذِينَ آمَنُوا يَضْحَكُونَ
Diyanet Meali:Şüphesiz günahkârlar, (dünyada) iman edenlere gülüyorlardı. *

جَرَمٌ : İsim.

11:22لَا جَرَمَ أَنَّهُمْ فِي الْآخِرَةِ هُمُ الْأَخْسَرُونَ
Diyanet Meali:Şüphesiz bunlar ahirette en çok ziyana uğrayanlardır. *
16:23لَا جَرَمَ أَنَّ اللَّهَ يَعْلَمُ مَا يُسِرُّونَ وَمَا يُعْلِنُونَ
Diyanet Meali:Şüphe yok ki Allah, onların gizlediklerini de, açığa vurduklarını da bilir.
16:62لَا جَرَمَ أَنَّ لَهُمُ النَّارَ وَأَنَّهُمْ مُفْرَطُونَ
Diyanet Meali:Hiç şüphe yok ki onlara cehennem vardır ve onlar oraya en önde sokulacaklardır.
16:109لَا جَرَمَ أَنَّهُمْ فِي الْآخِرَةِ هُمُ الْخَاسِرُونَ
Diyanet Meali:Hiç şüphesiz onlar, ahirette ziyana uğrayanların da ta kendileridir. *
40:43لَا جَرَمَ أَنَّمَا تَدْعُونَنِي إِلَيْهِ لَيْسَ لَهُ دَعْوَةٌ فِي الدُّنْيَا وَلَا فِي الْآخِرَةِ
Diyanet Meali:“Şüphe yok ki sizin beni tapmaya çağırdığınız şeyin ne dünya ne de ahiret konusunda hiçbir çağrısı yoktur.”

إِجْرَامٌ : Fiil. Mastar. İf’âl Bâbı (IV. Bâb). 

11:35قُلْ إِنِ افْتَرَيْتُهُ فَعَلَيَّ إِجْرَامِي وَأَنَا بَرِيءٌ مِمَّا تُجْرِمُونَ
Diyanet Meali:De ki: “Eğer onu uydurmuşsam, suçum bana âittir. Ben de sizin işlemekte olduğunuz suçlardan uzağım.”

مُجْرِمٌ : İsim. İsm-i Fâil. İf’âl Bâbı (IV. Bâb). Kurallı Erkek Çoğul: مُجْرِمُونَ

6:55وَكَذَٰلِكَ نُفَصِّلُ الْآيَاتِ وَلِتَسْتَبِينَ سَبِيلُ الْمُجْرِمِينَ
Diyanet Meali:Suçluların yolu da açığa çıksın diye âyetleri işte böyle ayrı ayrı açıklarız. *
6:123وَكَذَٰلِكَ جَعَلْنَا فِي كُلِّ قَرْيَةٍ أَكَابِرَ مُجْرِمِيهَا لِيَمْكُرُوا فِيهَا
Diyanet Meali:İşte böyle, her memlekette günahkârları oranın ileri gelenleri kıldık ki oralarda hilekârlık etsinler.
7:40وَكَذَٰلِكَ نَجْزِي الْمُجْرِمِينَ
Diyanet Meali:Biz suçluları işte böyle cezalandırırız.
7:84وَأَمْطَرْنَا عَلَيْهِمْ مَطَرًا فَانْظُرْ كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الْمُجْرِمِينَ
Diyanet Meali:Onların üstüne bir azap yağmuru yağdırdık.”  Bak, suçluların akıbeti nasıl oldu. *
8:8لِيُحِقَّ الْحَقَّ وَيُبْطِلَ الْبَاطِلَ وَلَوْ كَرِهَ الْمُجْرِمُونَ
Diyanet Meali:Bu, suçlular hoşlanmasa da Allah’ın hakkı ortaya çıkarması ve batılı ortadan kaldırması içindi. *
9:66إِنْ نَعْفُ عَنْ طَائِفَةٍ مِنْكُمْ نُعَذِّبْ طَائِفَةً بِأَنَّهُمْ كَانُوا مُجْرِمِينَ
Diyanet Meali:İçinizden (tövbe eden) bir zümreyi affetsek bile, suçlarında ısrar etmeleri sebebiyle, diğer bir zümreye azap edeceğiz.
10:17فَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرَىٰ عَلَى اللَّهِ كَذِبًا أَوْ كَذَّبَ بِآيَاتِهِ إِنَّهُ لَا يُفْلِحُ الْمُجْرِمُونَ
Diyanet Meali:Artık, Allah’a karşı yalan uydurandan veya O’nun âyetlerini yalanlayandan daha zâlim kimdir? Şüphe yok ki (böyle) suçlular asla kurtuluşa ermezler. *
10:50قُلْ أَرَأَيْتُمْ إِنْ أَتَاكُمْ عَذَابُهُ بَيَاتًا أَوْ نَهَارًا مَاذَا يَسْتَعْجِلُ مِنْهُ الْمُجْرِمُونَ
Diyanet Meali:De ki: “Söyleyin bakalım, O’nun azabı size geceleyin veya gündüzün (ansızın) gelecek olsa, suçlular bunun hangisini acele isterler?!” (Bunların hiçbiri istenecek bir şey değildir.) *
10:82وَيُحِقُّ اللَّهُ الْحَقَّ بِكَلِمَاتِهِ وَلَوْ كَرِهَ الْمُجْرِمُونَ
Diyanet Meali:Suçluların hoşuna gitmese de, Allah, hakkı sözleriyle gerçekleştirecektir.” *
11:52يُرْسِلِ السَّمَاءَ عَلَيْكُمْ مِدْرَارًا وَيَزِدْكُمْ قُوَّةً إِلَىٰ قُوَّتِكُمْ وَلَا تَتَوَلَّوْا مُجْرِمِينَ
Diyanet Meali:“(Ey kavmim! Rabbinizden bağışlanma dileyin, sonra O’na tövbe edin ki), üzerinize bol bol yağmur göndersin ve gücünüze güç katsın. Günahkârlar olarak yüz çevirmeyin.”
11:116وَاتَّبَعَ الَّذِينَ ظَلَمُوا مَا أُتْرِفُوا فِيهِ وَكَانُوا مُجْرِمِينَ
Diyanet Meali:Zulmedenler ise içinde şımartıldıkları refahın ardına düştüler ve günahkâr kimseler oldular.
14:49وَتَرَى الْمُجْرِمِينَ يَوْمَئِذٍ مُقَرَّنِينَ فِي الْأَصْفَادِ
Diyanet Meali:O gün, suçluları zincirlere vurulmuş olarak görürsün. *
15:12كَذَٰلِكَ نَسْلُكُهُ فِي قُلُوبِ الْمُجْرِمِينَ
Diyanet Meali:Aynı şekilde (onların tutumlarına uygun olarak) biz onu suçluların kalbine sokarız. *
18:49وَوُضِعَ الْكِتَابُ فَتَرَى الْمُجْرِمِينَ مُشْفِقِينَ مِمَّا فِيهِ
Diyanet Meali:Kitap ortaya konur. Suçluları, kitabın içindekilerden korkuya kapılmış görürsün.
18:53وَرَأَى الْمُجْرِمُونَ النَّارَ فَظَنُّوا أَنَّهُمْ مُوَاقِعُوهَا
Diyanet Meali:Suçlular (o gün) ateşi görünce, onun içine düşeceklerini iyice anlayacaklar…
19:86وَنَسُوقُ الْمُجْرِمِينَ إِلَىٰ جَهَنَّمَ وِرْدًا
Diyanet Meali:Suçluları da suya koşan susuz develer gibi cehenneme sevk edeceğimiz günü düşün! *
20:74إِنَّهُ مَنْ يَأْتِ رَبَّهُ مُجْرِمًا فَإِنَّ لَهُ جَهَنَّمَ لَا يَمُوتُ فِيهَا وَلَا يَحْيَىٰ
Diyanet Meali:Şüphesiz, kim Rabbine günahkâr olarak varırsa, kesinlikle ona cehennem vardır. Orada ne ölür, ne de (güzel bir hayat) yaşar. *
20:102يَوْمَ يُنْفَخُ فِي الصُّورِ وَنَحْشُرُ الْمُجْرِمِينَ يَوْمَئِذٍ زُرْقًا
Diyanet Meali:O gün günahkârları, (gözleri korkudan donup) gömgök kesilmiş olarak haşredeceğiz. *
25:22يَوْمَ يَرَوْنَ الْمَلَائِكَةَ لَا بُشْرَىٰ يَوْمَئِذٍ لِلْمُجْرِمِينَ
Diyanet Meali:Fakat melekleri görecekleri gün, işte o gün suçlulara hiçbir müjde yoktur.
25:31وَكَذَٰلِكَ جَعَلْنَا لِكُلِّ نَبِيٍّ عَدُوًّا مِنَ الْمُجْرِمِينَ
Diyanet Meali:Biz, işte böyle, her peygamber için suçlulardan bir düşman yarattık.
26:99وَمَا أَضَلَّنَا إِلَّا الْمُجْرِمُونَ
Diyanet Meali:“Bizi ancak (önderlerimiz olan) suçlular saptırdı.” *
26:200كَذَٰلِكَ سَلَكْنَاهُ فِي قُلُوبِ الْمُجْرِمِينَ
Diyanet Meali:İşte böylece biz onu (Kur’an’ı) suçluların kalbine soktuk. *
27:69قُلْ سِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَانْظُرُوا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الْمُجْرِمِينَ
Diyanet Meali:De ki: “Yeryüzünde dolaşın da suçluların sonunun nasıl olduğuna bir bakın.” *
28:17قَالَ رَبِّ بِمَا أَنْعَمْتَ عَلَيَّ فَلَنْ أَكُونَ ظَهِيرًا لِلْمُجْرِمِينَ
Diyanet Meali:“Rabbim! Bana verdiğin nimetle asla suçlulara arka çıkmayacağım” dedi. *
28:78وَلَا يُسْأَلُ عَنْ ذُنُوبِهِمُ الْمُجْرِمُونَ
Diyanet Meali:Suçlulukları kesinleşmiş olanlara günahları konusunda soru sorulmaz (Çünkü Allah hepsini bilir).
30:12وَيَوْمَ تَقُومُ السَّاعَةُ يُبْلِسُ الْمُجْرِمُونَ
Diyanet Meali:Kıyametin kopacağı günde, suçlular hayal kırıklığı içinde ümitsizliğe düşeceklerdir. *
30:55وَيَوْمَ تَقُومُ السَّاعَةُ يُقْسِمُ الْمُجْرِمُونَ مَا لَبِثُوا غَيْرَ سَاعَةٍ
Diyanet Meali:Kıyametin kopacağı gün suçlular, (dünyada) bir andan fazla kalmadıklarına yemin ederler.
32:12وَلَوْ تَرَىٰ إِذِ الْمُجْرِمُونَ نَاكِسُو رُءُوسِهِمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ
Diyanet Meali:Suçlular, Rablerinin huzurunda boyunlarını büküp, (… dedikleri vakit, onları) bir görsen!
32:22إِنَّا مِنَ الْمُجْرِمِينَ مُنْتَقِمُونَ
Diyanet Meali:Şüphesiz ki biz suçlulardan intikam alıcıyız.
34:32أَنَحْنُ صَدَدْنَاكُمْ عَنِ الْهُدَىٰ بَعْدَ إِذْ جَاءَكُمْ بَلْ كُنْتُمْ مُجْرِمِينَ
Diyanet Meali:“Size hidayet geldikten sonra, biz mi sizi ondan alıkoyduk? Hayır, suçlu olanlar sizlerdiniz.”
36:59وَامْتَازُوا الْيَوْمَ أَيُّهَا الْمُجْرِمُونَ
Diyanet Meali:(Allah, şöyle der:) “Ey suçlular! Ayrılın bu gün!” *
37:34إِنَّا كَذَٰلِكَ نَفْعَلُ بِالْمُجْرِمِينَ
Diyanet Meali:İşte biz suçlulara böyle yaparız. *
43:74إِنَّ الْمُجْرِمِينَ فِي عَذَابِ جَهَنَّمَ خَالِدُونَ
Diyanet Meali:Şüphesiz suçlular cehennem azabında devamlı kalacaklardır. *
44:22فَدَعَا رَبَّهُ أَنَّ هَٰؤُلَاءِ قَوْمٌ مُجْرِمُونَ
Diyanet Meali:Sonra Mûsâ, Rabbine, “Bunlar günahkâr bir toplumdur” diye seslendi. *
44:37أَهْلَكْنَاهُمْ إِنَّهُمْ كَانُوا مُجْرِمِينَ
Diyanet Meali:Onları helâk ettik. Çünkü onlar suçlu kimselerdi. 
51:32قَالُوا إِنَّا أُرْسِلْنَا إِلَىٰ قَوْمٍ مُجْرِمِينَ
Diyanet Meali:Onlar şöyle dediler: “Biz suçlu bir kavme (Lût’un kavmine) … gönderildik.” *
54:47إِنَّ الْمُجْرِمِينَ فِي ضَلَالٍ وَسُعُرٍ
Diyanet Meali:Şüphesiz suçlular (müşrikler) sapıklık ve ateşler içindedirler. *
55:41يُعْرَفُ الْمُجْرِمُونَ بِسِيمَاهُمْ فَيُؤْخَذُ بِالنَّوَاصِي وَالْأَقْدَامِ
Diyanet Meali:Suçlular simalarından tanınır da, perçemlerinden ve ayaklarından yakalanırlar. *
55:43هَٰذِهِ جَهَنَّمُ الَّتِي يُكَذِّبُ بِهَا الْمُجْرِمُونَ
Diyanet Meali:İşte bu suçluların yalanladıkları cehennemdir. *
68:35أَفَنَجْعَلُ الْمُسْلِمِينَ كَالْمُجْرِمِينَ
Diyanet Meali:Biz müslümanları suçlular gibi kılar mıyız? *
70:11يَوَدُّ الْمُجْرِمُ لَوْ يَفْتَدِي مِنْ عَذَابِ يَوْمِئِذٍ بِبَنِيهِ
Diyanet Meali:Günahkâr kimse ister ki, o günün azabından kurtulmak için oğullarını … fidye olarak versin de, (kendisini kurtarsın).
74:41عَنِ الْمُجْرِمِينَ
Diyanet Meali:(Birbirlerine) suçlular hakkında (sorular sorarlar…) *
77:18كَذَٰلِكَ نَفْعَلُ بِالْمُجْرِمِينَ
Diyanet Meali:Biz suçlulara işte böyle yaparız. *
77:46كُلُوا وَتَمَتَّعُوا قَلِيلًا إِنَّكُمْ مُجْرِمُونَ
Diyanet Meali:Ey inkâr edenler! (Dünyada) yiyin ve birazcık yararlanın! Şüphesiz sizler suçlularsınız. *
6:147وَلَا يُرَدُّ بَأْسُهُ عَنِ الْقَوْمِ الْمُجْرِمِينَ
Diyanet Meali:“(Bununla beraber) suçlu bir toplumdan O’nun azabı geri çevrilmez.”
7:133فَاسْتَكْبَرُوا وَكَانُوا قَوْمًا مُجْرِمِينَ
Diyanet Meali:Büyüklük tasladılar ve suçlu bir kavim oldular.
10:13وَمَا كَانُوا لِيُؤْمِنُوا كَذَٰلِكَ نَجْزِي الْقَوْمَ الْمُجْرِمِينَ
Diyanet Meali:Onlar zaten inanacak değillerdi. İşte biz suçlu toplumu böyle cezalandırırız.
10:75فَاسْتَكْبَرُوا وَكَانُوا قَوْمًا مُجْرِمِينَ
Diyanet Meali:Ama büyüklük tasladılar ve suçlu bir toplum oldular.
12:110وَلَا يُرَدُّ بَأْسُنَا عَنِ الْقَوْمِ الْمُجْرِمِينَ
Diyanet Meali:Azabımız ise, suçlular topluluğundan geri çevrilemez.
15:58قَالُوا إِنَّا أُرْسِلْنَا إِلَىٰ قَوْمٍ مُجْرِمِينَ
Diyanet Meali:Şöyle dediler: “Şüphesiz biz suçlu bir millete gönderildik. *
45:31أَفَلَمْ تَكُنْ آيَاتِي تُتْلَىٰ عَلَيْكُمْ فَاسْتَكْبَرْتُمْ وَكُنْتُمْ قَوْمًا مُجْرِمِينَ
Diyanet Meali:“Âyetlerim size okunmuştu da sizler büyüklük taslamış ve günahkâr bir kavim olmuş değil miydiniz?”
46:25فَأَصْبَحُوا لَا يُرَىٰ إِلَّا مَسَاكِنُهُمْ كَذَٰلِكَ نَجْزِي الْقَوْمَ الْمُجْرِمِينَ
Diyanet Meali:Derken evlerinden başka hiçbir şeyleri görünmez hâle geldiler. İşte biz, suç işleyen toplumu böyle cezalandırırız.