KÖK HARFLER : ي د ي
ANLAM:
يَدَى : Birinden bir lütuf, yarar veya ihsan edinmek. Güçsüzleşmek.
AÇIKLAMA:
اَلْيَدُ : “El” demektir. Aslı “يَدْيٌ”dür. Bu kelime bazen istiare yoluyla “nimet” için de kullanılır. Bazen el kelimesi “kontrol ve mülkiyet” anlamında kullanılır. Herhangi bir şey filanın elindedir derken, “ona aittir” “onun yönetimindedir” anlamında kullanılır. “Adaletin iki eline düştü” sözü de bu anlamdadır. Bazen de kuvvet için kullanılır. Bir kişinin eli olmak, onun dostu ve yardımcısı olmak anlamındadır.
Yasin suresi 71. ayette Allah Teala İblis’e şöyle sorar: “Ey İblis! O benim elimle (kudretimle) yarattığıma secde etmene ne engel oldu?” Burada Allah’ın yaratma eylemini bizzat yaptığı, bu yaratmanın Allah tarafından yapıldığı için eşsiz olduğu ifade edilmiş olur. Bu mana anlatılırken özellikle “el” kelimesinin kullanılmış olması, zihnimizde bu anlamın canlandırılması amacına yöneliktir. Çünkü bize göre, bir işi yapmanın en mükemmel aracı bizzat kendi ellerimizdir.
سُقِطَ فِي أَيْدِيهِم : Ellerine (kırağı) düşürüldü. “Pişman oldular” demektir (7/149). Üzüntüden yanıp tutuşan, bundan dolayı elini avucunu ovuşturup duran adamın halini anlatmak için bu ifade kullanılır. (Müfredât)
KUR’ÂN’DA GEÇEN TÜREVLERİ:
Aşağıdaki tabloda Kur’ân’da geçen ve bu kökten gelen kelime türevleri, bunların gramatik adlandırılışları, Kur’ân’da kaç kere geçmiş olduğu belirtilmiş ve örnek bir ayet için, sûre/âyet numarası verilmiştir.
| Tür | Adet | Anlam | Örnek | Açıklama | |
| يَدٌ | isim | 120 | El | 3/26 | Çoğulu: اَيْدِى |
| Toplam | 120 |
TÜRKÇEYE GEÇEN KELİMELER:
Aşağıdaki tabloda bu kökten Türkçeye geçmiş olan kelimeler, bunların Arapça yazılışları, Türkçe anlamları verilmiştir. Bu kelimelere günümüz Türkçesinde pek rastlanmaz. Daha çok Osmanlıca metinlerde görülmektedir.
| Yed | يَد | El. Kuvvet, kudret, güç. Yardım. Vasıta. Mülk. | Çoğulu: Eydî, Yüdî |
ÂYETLER:
DİKKAT! İncelediğimiz kökten gelen kelimeleri, Kur’an-ı Kerim’deki yerlerinde, yakın çevresindeki kelimelerle ilişkilerini gösterecek şekilde listeliyoruz. Uzun ayetlerin sadece bir bölümünü ele aldık. Bazı ayetlerin sadece bir kısmını gördüğümüz için, ayetler hakkında yanlış bir hüküm verilmemesi gerekir. Tamamını ele aldığımız ayetlerin meallerinin sonuna bir yıldız (*) işareti konmuştur.
يَدٌ : İsim. Çoğulu: اَيْدِى
| 2:66 | فَجَعَلْنَاهَا نَكَالًا لِمَا بَيْنَ يَدَيْهَا وَمَا خَلْفَهَا وَمَوْعِظَةً لِلْمُتَّقِينَ |
| Diyanet Meali: | Biz bunu, hem onu görenlere, hem de sonra geleceklere bir ibret ve Allah’a karşı gelmekten sakınanlara da bir öğüt kıldık. * |
| 2:79 | فَوَيْلٌ لِلَّذِينَ يَكْتُبُونَ الْكِتَابَ بِأَيْدِيهِمْ ثُمَّ يَقُولُونَ هَٰذَا مِنْ عِنْدِ اللَّهِ |
| Diyanet Meali: | Vay o kimselere ki, elleriyle Kitab’ı yazarlar, sonra da “Bu, Allah’ın katındandır” derler. |
| 2:79 | فَوَيْلٌ لَهُمْ مِمَّا كَتَبَتْ أَيْدِيهِمْ وَوَيْلٌ لَهُمْ مِمَّا يَكْسِبُونَ |
| Diyanet Meali: | Vay ellerinin yazdıklarından ötürü onların hâline! Vay kazandıklarından dolayı onların hâline! |
| 2:95 | وَلَنْ يَتَمَنَّوْهُ أَبَدًا بِمَا قَدَّمَتْ أَيْدِيهِمْ وَاللَّهُ عَلِيمٌ بِالظَّالِمِينَ |
| Diyanet Meali: | Fakat kendi elleriyle önceden yaptıkları işler yüzünden ölümü hiçbir zaman temenni edemezler. Allah, o zalimleri hakkıyla bilendir. * |
| 2:97 | فَإِنَّهُ نَزَّلَهُ عَلَىٰ قَلْبِكَ بِإِذْنِ اللَّهِ مُصَدِّقًا لِمَا بَيْنَ يَدَيْهِ |
| Diyanet Meali: | (De ki: “Her kim Cebrail’e düşman ise, bilsin ki) o, Allah’ın izni ile Kur’an’ı; önceki kitapları doğrulayıcı … olarak senin kalbine indirmiştir.” |
| 2:195 | وَأَنْفِقُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَلَا تُلْقُوا بِأَيْدِيكُمْ إِلَى التَّهْلُكَةِ |
| Diyanet Meali: | (Mallarınızı) Allah yolunda harcayın. Kendi kendinizi tehlikeye atmayın. |
| 2:237 | إِلَّا أَنْ يَعْفُونَ أَوْ يَعْفُوَ الَّذِي بِيَدِهِ عُقْدَةُ النِّكَاحِ |
| Diyanet Meali: | (Eğer onlara mehir tespit eder de kendilerine el sürmeden boşarsanız, tespit ettiğiniz mehrin yarısı onlarındır.9 Ancak kadının, ya da nikâh bağı elinde bulunanın (kocanın, paylarından) vazgeçmesi başka. |
| 2:249 | وَمَنْ لَمْ يَطْعَمْهُ فَإِنَّهُ مِنِّي إِلَّا مَنِ اغْتَرَفَ غُرْفَةً بِيَدِهِ |
| Diyanet Meali: | “(Şüphesiz Allah, sizi bir ırmakla imtihan edecektir. Kim ondan içerse benden değildir.) Kim onu tatmazsa işte o bendendir. Ancak eliyle bir avuç alan başka.” |
| 2:255 | يَعْلَمُ مَا بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَمَا خَلْفَهُمْ |
| Diyanet Meali: | O, kulların önlerindekileri ve arkalarındakileri (yaptıklarını ve yapacaklarını) bilir. |
| 3:3 | نَزَّلَ عَلَيْكَ الْكِتَابَ بِالْحَقِّ مُصَدِّقًا لِمَا بَيْنَ يَدَيْهِ |
| Diyanet Meali: | O, sana Kitab’ı hak ve kendisinden öncekileri doğrulayıcı olarak indirdi. |
| 3:26 | بِيَدِكَ الْخَيْرُ إِنَّكَ عَلَىٰ كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ |
| Diyanet Meali: | “Hayır senin elindedir. Şüphesiz sen her şeye hakkıyla gücü yetensin.” |
| 3:50 | وَمُصَدِّقًا لِمَا بَيْنَ يَدَيَّ مِنَ التَّوْرَاةِ |
| Diyanet Meali: | “Benden önce gelen Tevrat’ı doğrulayıcı olarak…” |
| 3:73 | قُلْ إِنَّ الْفَضْلَ بِيَدِ اللَّهِ يُؤْتِيهِ مَنْ يَشَاءُ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ |
| Diyanet Meali: | De ki: “Lütuf Allah’ın elindedir. Onu dilediğine verir. Allah, lütfu geniş olandır, hakkıyla bilendir.” |
| 3:182 | ذَٰلِكَ بِمَا قَدَّمَتْ أَيْدِيكُمْ |
| Diyanet Meali: | “Bu, kendi ellerinizin (önceden yapıp) gönderdiklerinin karşılığıdır.” |
| 4:43 | فَتَيَمَّمُوا صَعِيدًا طَيِّبًا فَامْسَحُوا بِوُجُوهِكُمْ وَأَيْدِيكُمْ |
| Diyanet Meali: | O zaman temiz bir toprağa yönelip, (niyet ederek onunla) yüzlerinizi ve ellerinizi meshedin. |
| 4:62 | فَكَيْفَ إِذَا أَصَابَتْهُمْ مُصِيبَةٌ بِمَا قَدَّمَتْ أَيْدِيهِمْ |
| Diyanet Meali: | Kendi işledikleri yüzünden başlarına bir musibet geldiği zaman hâlleri nasıl olur? |
| 4:77 | أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ قِيلَ لَهُمْ كُفُّوا أَيْدِيَكُمْ وَأَقِيمُوا الصَّلَاةَ |
| Diyanet Meali: | Daha önce kendilerine, “(savaşmaktan) ellerinizi çekin, namazı kılın…” denilenleri görmedin mi? |
| 4:91 | فَإِنْ لَمْ يَعْتَزِلُوكُمْ وَيُلْقُوا إِلَيْكُمُ السَّلَمَ وَيَكُفُّوا أَيْدِيَهُمْ فَخُذُوهُمْ |
| Diyanet Meali: | Eğer bunlar sizden uzak durmazlar, sizinle barış içinde yaşamak istemezler, ellerini savaştan çekmezlerse, onları yakalayın… |
| 5:6 | إِذَا قُمْتُمْ إِلَى الصَّلَاةِ فَاغْسِلُوا وُجُوهَكُمْ وَأَيْدِيَكُمْ إِلَى الْمَرَافِقِ |
| Diyanet Meali: | Namaza kalkacağınız zaman yüzlerinizi, dirseklere kadar ellerinizi … yıkayın. |
| 5:6 | فَتَيَمَّمُوا صَعِيدًا طَيِّبًا فَامْسَحُوا بِوُجُوهِكُمْ وَأَيْدِيكُمْ مِنْهُ |
| Diyanet Meali: | O zaman temiz bir toprağa yönelin. Onunla yüzlerinizi ve ellerinizi meshedin (Teyemmüm edin). |
| 5:11 | إِذْ هَمَّ قَوْمٌ أَنْ يَبْسُطُوا إِلَيْكُمْ أَيْدِيَهُمْ |
| Diyanet Meali: | Hani bir topluluk size el uzatmaya (tecavüze) kalkışmıştı… |
| 5:11 | فَكَفَّ أَيْدِيَهُمْ عَنْكُمْ |
| Diyanet Meali: | Allah (buna engel olmuş) onların ellerini sizden çekmişti. |
| 5:28 | لَئِنْ بَسَطْتَ إِلَيَّ يَدَكَ لِتَقْتُلَنِي مَا أَنَا بِبَاسِطٍ يَدِيَ إِلَيْكَ لِأَقْتُلَكَ |
| Diyanet Meali: | “Andolsun! Sen beni öldürmek için elini bana uzatsan da ben seni öldürmek için sana elimi uzatacak değilim.” |
| 5:28 | لَئِنْ بَسَطْتَ إِلَيَّ يَدَكَ لِتَقْتُلَنِي مَا أَنَا بِبَاسِطٍ يَدِيَ إِلَيْكَ لِأَقْتُلَكَ |
| Diyanet Meali: | “Andolsun! Sen beni öldürmek için elini bana uzatsan da ben seni öldürmek için sana elimi uzatacak değilim.” |
| 5:33 | أَنْ يُقَتَّلُوا أَوْ يُصَلَّبُوا أَوْ تُقَطَّعَ أَيْدِيهِمْ وَأَرْجُلُهُمْ مِنْ خِلَافٍ |
| Diyanet Meali: | (Allah’a ve Resûlüne savaş açanların ve yeryüzünde bozgunculuk çıkarmaya çalışanların cezası); ancak öldürülmeleri, yahut asılmaları veya ellerinin ve ayaklarının çaprazlama kesilmesi, (yahut o yerden sürülmeleridir). |
| 5:38 | وَالسَّارِقُ وَالسَّارِقَةُ فَاقْطَعُوا أَيْدِيَهُمَا جَزَاءً بِمَا كَسَبَا |
| Diyanet Meali: | Yaptıklarına bir karşılık olmak üzere hırsız erkek ile hırsız kadının ellerini kesin. |
| 5:46 | وَقَفَّيْنَا عَلَىٰ آثَارِهِمْ بِعِيسَى ابْنِ مَرْيَمَ مُصَدِّقًا لِمَا بَيْنَ يَدَيْهِ مِنَ التَّوْرٰيةِ |
| Diyanet Meali: | O peygamberlerin izleri üzere Meryem oğlu İsa’yı, önündeki Tevrat’ı doğrulayıcı olarak gönderdik. |
| 5:46 | وَآتَيْنَاهُ الْإِنْجِيلَ فِيهِ هُدًى وَنُورٌ وَمُصَدِّقًا لِمَا بَيْنَ يَدَيْهِ مِنَ التَّوْرٰيةِ |
| Diyanet Meali: | Ona, içerisinde hidayet ve nur bulunan, önündeki Tevrat’ı doğrulayan İncil’i verdik. |
| 5:48 | وَأَنْزَلْنَا إِلَيْكَ الْكِتَابَ بِالْحَقِّ مُصَدِّقًا لِمَا بَيْنَ يَدَيْهِ مِنَ الْكِتَابِ |
| Diyanet Meali: | (Ey Muhammed!) Sana da o Kitab’ı (Kur’an’ı) hak, önündeki kitapları doğrulayıcı olarak indirdik. |
| 5:64 | وَقَالَتِ الْيَهُودُ يَدُ اللَّهِ مَغْلُولَةٌ غُلَّتْ أَيْدِيهِمْ وَلُعِنُوا بِمَا قَالُوا |
| Diyanet Meali: | Bir de Yahudiler, “Allah’ın eli bağlıdır” dediler. Söylediklerinden ötürü kendi elleri bağlansın ve lânete uğrasınlar! |
| 5:64 | وَقَالَتِ الْيَهُودُ يَدُ اللَّهِ مَغْلُولَةٌ غُلَّتْ أَيْدِيهِمْ |
| Diyanet Meali: | Bir de Yahudiler, “Allah’ın eli bağlıdır” dediler. (Söylediklerinden ötürü) kendi elleri bağlansın… |
| 5:64 | بَلْ يَدَاهُ مَبْسُوطَتَانِ يُنْفِقُ كَيْفَ يَشَاءُ |
| Diyanet Meali: | Hayır, O’nun iki eli de açıktır, dilediği gibi verir. |
| 5:94 | يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَيَبْلُوَنَّكُمُ اللَّهُ بِشَيْءٍ مِنَ الصَّيْدِ تَنَالُهُ أَيْدِيكُمْ |
| Diyanet Meali: | Ey iman edenler! Andolsun, Allah sizleri, ellerinizin (ve mızraklarınızın) erişebileceği av(lar) ile elbette deneyecek… |
| 6:7 | وَلَوْ نَزَّلْنَا عَلَيْكَ كِتَابًا فِي قِرْطَاسٍ فَلَمَسُوهُ بِأَيْدِيهِمْ لَقَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا إِنْ هَٰذَا إِلَّا سِحْرٌ مُبِينٌ |
| Diyanet Meali: | (Ey Muhammed!) Eğer sana kâğıda yazılı bir kitap indirseydik, onlar da elleriyle ona dokunsalardı, yine o inkâr edenler, “Bu, apaçık büyüden başka bir şey değildir” diyeceklerdi. * |
| 6:92 | وَهَٰذَا كِتَابٌ أَنْزَلْنَاهُ مُبَارَكٌ مُصَدِّقُ الَّذِي بَيْنَ يَدَيْهِ |
| Diyanet Meali: | İşte bu (Kur’an) da, bereket kaynağı, kendinden öncekileri (ilâhî kitapları) tasdik eden (ve şehirler anasını ve bütün çevresini uyarasın diye) indirdiğimiz bir kitaptır. |
| 6:93 | وَلَوْ تَرَىٰ إِذِ الظَّالِمُونَ فِي غَمَرَاتِ الْمَوْتِ وَالْمَلَائِكَةُ بَاسِطُو أَيْدِيهِمْ |
| Diyanet Meali: | Zalimlerin şiddetli ölüm sancıları içinde çırpındığı; meleklerin, ellerini uzatmış, (“Haydi canlarınızı kurtarın! Allah’a karşı doğru olmayanı söylediğiniz, ve O’nun âyetlerinden kibirlenerek yüz çevirdiğiniz için bugün aşağılayıcı azap ile cezalandırılacaksınız” diyecekleri) zaman hâllerini bir görsen! |
| 7:17 | ثُمَّ لَآتِيَنَّهُمْ مِنْ بَيْنِ أَيْدِيهِمْ وَمِنْ خَلْفِهِمْ |
| Diyanet Meali: | “Sonra (pusu kurup) onlara önlerinden, arkalarından, (sağlarından ve sollarından) sokulacağım…” |
| 7:57 | وَهُوَ الَّذِي يُرْسِلُ الرِّيَاحَ بُشْرًا بَيْنَ يَدَيْ رَحْمَتِهِ |
| Diyanet Meali: | O, rüzgârları rahmetinin önünde müjde olarak gönderendir. |
| 7:108 | وَنَزَعَ يَدَهُ فَإِذَا هِيَ بَيْضَاءُ لِلنَّاظِرِينَ |
| Diyanet Meali: | Elini (koynundan) çıkardı. Bir de ne görsünler o, bakanlar için, bembeyaz olmuş. * |
| 7:124 | لَأُقَطِّعَنَّ أَيْدِيَكُمْ وَأَرْجُلَكُمْ مِنْ خِلَافٍ |
| Diyanet Meali: | “Mutlaka sizin ellerinizi ve ayaklarınızı çaprazlama keseceğim…” |
| 7:149 | وَلَمَّا سُقِطَ فِي أَيْدِيهِمْ وَرَأَوْا أَنَّهُمْ قَدْ ضَلُّوا قَالُوا لَئِنْ لَمْ يَرْحَمْنَا رَبُّنَا وَيَغْفِرْ لَنَا لَنَكُونَنَّ مِنَ الْخَاسِرِينَ |
| Diyanet Meali: | İsrailoğulları (yaptıklarına) pişman olup, gerçekten sapmış olduklarını görünce, “Eğer Rabbimiz bize acımaz ve bizi bağışlamazsa, mutlaka ziyana uğrayanlardan oluruz” dediler. * |
| 7:195 | أَلَهُمْ أَرْجُلٌ يَمْشُونَ بِهَا أَمْ لَهُمْ أَيْدٍ يَبْطِشُونَ بِهَا |
| Diyanet Meali: | Onların yürüyecek ayakları mı var? Yahut tutacak elleri mi var? |
| 8:51 | ذَٰلِكَ بِمَا قَدَّمَتْ أَيْدِيكُمْ |
| Diyanet Meali: | (Ey kâfirler!) Bu, sizin ellerinizin önceden yaptığının karşılığıdır. |
| 8:70 | قُلْ لِمَنْ فِي أَيْدِيكُمْ مِنَ الْأَسْرَىٰ إِنْ يَعْلَمِ اللَّهُ فِي قُلُوبِكُمْ خَيْرًا يُؤْتِكُمْ خَيْرًا مِمَّا أُخِذَ مِنْكُمْ |
| Diyanet Meali: | Ey Peygamber! Elinizdeki esirlere söyle: Eğer Allah, kalplerinizde (iman, ihlâs, iyi niyet gibi) bir hayır (olduğunu) bilirse, sizden alınan fidyeden daha hayırlısını size verir… |
| 9:14 | قَاتِلُوهُمْ يُعَذِّبْهُمُ اللَّهُ بِأَيْدِيكُمْ |
| Diyanet Meali: | Onlarla savaşın ki, Allah onlara sizin ellerinizle azap etsin… |
| 9:29 | حَتَّىٰ يُعْطُوا الْجِزْيَةَ عَنْ يَدٍ وَهُمْ صَاغِرُونَ |
| Diyanet Meali: | (Kendilerine kitap verilenlerden Allah’a ve ahiret gününe iman etmeyen, Allah’ın ve Resûlünün haram kıldığını haram saymayan ve hak din İslâm’ı din edinmeyen kimselerle), küçülerek (boyun eğerek) kendi elleriyle cizyeyi verinceye kadar (savaşın). |
| 9:52 | وَنَحْنُ نَتَرَبَّصُ بِكُمْ أَنْ يُصِيبَكُمُ اللَّهُ بِعَذَابٍ مِنْ عِنْدِهِ أَوْ بِأَيْدِينَا |
| Diyanet Meali: | “Biz de, Allah’ın kendi katından veya bizim ellerimizle size ulaştıracağı bir azabı bekliyoruz.” |
| 9:67 | يَأْمُرُونَ بِالْمُنْكَرِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمَعْرُوفِ وَيَقْبِضُونَ أَيْدِيَهُمْ |
| Diyanet Meali: | (Münafık erkekler ve münafık kadınlar birbirlerindendir, birbirlerinin benzeridir). Kötülüğü emredip iyiliği yasaklarlar, ellerini de sıkı tutarlar. |
| 10:37 | وَمَا كَانَ هَٰذَا الْقُرْآنُ أَنْ يُفْتَرَىٰ مِنْ دُونِ اللَّهِ وَلَٰكِنْ تَصْدِيقَ الَّذِي بَيْنَ يَدَيْهِ |
| Diyanet Meali: | Bu Kur’an, Allah’tan (indirilmiş olup) başkası tarafından uydurulmamıştır. Fakat o, kendinden öncekileri doğrulayıcı … olarak, indirilmiştir. |
| 11:70 | فَلَمَّا رَأَىٰ أَيْدِيَهُمْ لَا تَصِلُ إِلَيْهِ نَكِرَهُمْ وَأَوْجَسَ مِنْهُمْ خِيفَةً |
| Diyanet Meali: | Ellerini yemeğe uzatmadıklarını görünce, onları yadırgadı ve onlardan dolayı içinde bir korku duydu. |
| 12:31 | فَلَمَّا رَأَيْنَهُ أَكْبَرْنَهُ وَقَطَّعْنَ أَيْدِيَهُنَّ وَقُلْنَ حَاشَ لِلَّهِ |
| Diyanet Meali: | Kadınlar Yûsuf’u görünce, onu pek büyüttüler ve şaşkınlıkla ellerini kestiler. “Hâşâ! Allah için, (bu bir insan değil, ancak şerefli bir melektir)” dediler. |
| 12:50 | ارْجِعْ إِلَىٰ رَبِّكَ فَاسْأَلْهُ مَا بَالُ النِّسْوَةِ اللَّاتِي قَطَّعْنَ أَيْدِيَهُنَّ |
| Diyanet Meali: | “Efendine dön de, ellerini kesen o kadınların derdi ne idi, diye sor.” |
| 12:111 | مَا كَانَ حَدِيثًا يُفْتَرَىٰ وَلَٰكِنْ تَصْدِيقَ الَّذِي بَيْنَ يَدَيْهِ |
| Diyanet Meali: | Kur’an, uydurulabilecek bir söz değildir. Fakat kendinden öncekileri tasdik eden …dir. |
| 13:11 | لَهُ مُعَقِّبَاتٌ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَمِنْ خَلْفِهِ يَحْفَظُونَهُ مِنْ أَمْرِ اللَّهِ |
| Diyanet Meali: | İnsanı önünden ve ardından takip eden melekler vardır. Allah’ın emriyle onu korurlar. |
| 14:9 | جَاءَتْهُمْ رُسُلُهُمْ بِالْبَيِّنَاتِ فَرَدُّوا أَيْدِيَهُمْ فِي أَفْوَاهِهِمْ |
| Diyanet Meali: | Onlara peygamberleri mucizeler getirdiler de onlar (öfkeden parmaklarını ısırmak için) ellerini ağızlarına götürdüler… |
| 17:29 | وَلَا تَجْعَلْ يَدَكَ مَغْلُولَةً إِلَىٰ عُنُقِكَ وَلَا تَبْسُطْهَا كُلَّ الْبَسْطِ |
| Diyanet Meali: | Eli sıkı olma, büsbütün eli açık da olma. |
| 18:57 | وَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنْ ذُكِّرَ بِآيَاتِ رَبِّهِ فَأَعْرَضَ عَنْهَا وَنَسِيَ مَا قَدَّمَتْ يَدَاهُ |
| Diyanet Meali: | Kim, kendisine Rabbinin âyetleri hatırlatılıp da onlardan yüz çeviren ve elleriyle yaptığını unutandan daha zalimdir? |
| 19:64 | وَمَا نَتَنَزَّلُ إِلَّا بِأَمْرِ رَبِّكَ لَهُ مَا بَيْنَ أَيْدِينَا وَمَا خَلْفَنَا |
| Diyanet Meali: | (Cebrail, şöyle dedi:) “Biz ancak Rabbinin emriyle ineriz. Önümüzdekiler, arkamızdakiler (ve bunlar arasındakiler) hep O’nundur.” |
| 20:22 | وَاضْمُمْ يَدَكَ إِلَىٰ جَنَاحِكَ تَخْرُجْ بَيْضَاءَ مِنْ غَيْرِ سُوءٍ |
| Diyanet Meali: | “(Sana büyük mucizelerimizden birini daha göstermemiz için) elini koynuna sok ki (bir başka mucize olarak, alaca hastalığı gibi) bir hastalık sebebiyle olmaksızın bembeyaz bir hâlde çıksın.” |
| 20:71 | فَلَأُقَطِّعَنَّ أَيْدِيَكُمْ وَأَرْجُلَكُمْ مِنْ خِلَافٍ |
| Diyanet Meali: | “Şimdi andolsun, sizin ellerinizi ve ayaklarınızı çaprazlama keseceğim…” |
| 20:110 | يَعْلَمُ مَا بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَمَا خَلْفَهُمْ وَلَا يُحِيطُونَ بِهِ عِلْمًا |
| Diyanet Meali: | O, önlerindekini ve arkalarındakini (dünyadaki ve ahiretteki durumlarını) bilir. Onların bilgisi ise Rahmân’ı kuşatamaz. * |
| 21:28 | يَعْلَمُ مَا بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَمَا خَلْفَهُمْ وَلَا يَشْفَعُونَ إِلَّا لِمَنِ ارْتَضَىٰ |
| Diyanet Meali: | Allah, onların önlerindekini de arkalarındakini de (yaptıklarını da yapacaklarını da) bilir. Onlar, O’nun razı olduğu kimselerden başkasına şefaat etmezler… |
| 22:10 | ذَٰلِكَ بِمَا قَدَّمَتْ يَدَاكَ وَأَنَّ اللَّهَ لَيْسَ بِظَلَّامٍ لِلْعَبِيدِ |
| Diyanet Meali: | (Ona), “İşte bu kendi ellerinin önceden işledikleri yüzündendir. Allah, kesinlikle kullara zulmedici değildir” (denir.) * |
| 22:76 | يَعْلَمُ مَا بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَمَا خَلْفَهُمْ وَإِلَى اللَّهِ تُرْجَعُ الْأُمُورُ |
| Diyanet Meali: | Onların önlerindekini de (yaptıklarını da), arkalarındakini de (yapacaklarını da) bilir. Bütün işler hep Allah’a döndürülür. * |
| 23:88 | قُلْ مَنْ بِيَدِهِ مَلَكُوتُ كُلِّ شَيْءٍ وَهُوَ يُجِيرُ وَلَا يُجَارُ عَلَيْهِ |
| Diyanet Meali: | De ki: “(Eğer biliyorsanız söyleyin:) Her şeyin hükümranlığı elinde olan, kendisi koruyan, kendisine karşı korunulamaz olan kimdir?” |
| 24:24 | يَوْمَ تَشْهَدُ عَلَيْهِمْ أَلْسِنَتُهُمْ وَأَيْدِيهِمْ وَأَرْجُلُهُمْ بِمَا كَانُوا يَعْمَلُونَ |
| Diyanet Meali: | İşlemiş oldukları günahtan dolayı dillerinin, ellerinin ve ayaklarının kendi aleyhlerine şahitlik edecekleri günde (onlara çok büyük bir azap vardır). * |
| 24:40 | ظُلُمَاتٌ بَعْضُهَا فَوْقَ بَعْضٍ إِذَا أَخْرَجَ يَدَهُ لَمْ يَكَدْ يَرَاهَا |
| Diyanet Meali: | Karanlıklar üstüne karanlıklar. İnsan, elini çıkarsa neredeyse onu bile göremez. |
| 25:27 | وَيَوْمَ يَعَضُّ الظَّالِمُ عَلَىٰ يَدَيْهِ يَقُولُ يَا لَيْتَنِي اتَّخَذْتُ مَعَ الرَّسُولِ سَبِيلًا |
| Diyanet Meali: | O gün zalim kimse, (çaresizlik içinde) ellerini ısırıp şöyle diyecektir: “Ne olurdu ben de peygamberle beraber aynı yolu tutsaydım!” * |
| 25:48 | وَهُوَ الَّذِي أَرْسَلَ الرِّيَاحَ بُشْرًا بَيْنَ يَدَيْ رَحْمَتِهِ |
| Diyanet Meali: | O, rahmetinin önünde rüzgârları müjdeci olarak gönderendir. |
| 26:33 | وَنَزَعَ يَدَهُ فَإِذَا هِيَ بَيْضَاءُ لِلنَّاظِرِينَ |
| Diyanet Meali: | Elini koynundan çıkardı, bir de ne görsünler, bakanlara bembeyaz olmuş. * |
| 26:49 | لَأُقَطِّعَنَّ أَيْدِيَكُمْ وَأَرْجُلَكُمْ مِنْ خِلَافٍ |
| Diyanet Meali: | “Andolsun, ellerinizi ve ayaklarınızı çaprazlama keseceğim…” |
| 27:12 | وَأَدْخِلْ يَدَكَ فِي جَيْبِكَ تَخْرُجْ بَيْضَاءَ مِنْ غَيْرِ سُوءٍ |
| Diyanet Meali: | “Elini koynuna sok, kusursuz bembeyaz olarak çıksın.” |
| 27:63 | وَمَنْ يُرْسِلُ الرِّيَاحَ بُشْرًا بَيْنَ يَدَيْ رَحْمَتِهِ |
| Diyanet Meali: | Ve rahmetinin önünden rüzgârları bir müjdeci olarak gönderen mi? |
| 28:32 | اسْلُكْ يَدَكَ فِي جَيْبِكَ تَخْرُجْ بَيْضَاءَ مِنْ غَيْرِ سُوءٍ |
| Diyanet Meali: | “Elini koynuna sok. (Alaca hastalığı gibi) bir hastalık sebebiyle olmaksızın bembeyaz bir hâlde çıksın.” |
| 28:47 | وَلَوْلَا أَنْ تُصِيبَهُمْ مُصِيبَةٌ بِمَا قَدَّمَتْ أَيْدِيهِمْ |
| Diyanet Meali: | Kendi yaptıkları sebebiyle başlarına bir musibet gelip de, (“Ey Rabbimiz! Bize bir Peygamber gönderseydin de âyetlerine uysaydık ve mü’minlerden olsaydık” diyecek olmasalardı, seni peygamber olarak göndermezdik). |
| 30:36 | وَإِنْ تُصِبْهُمْ سَيِّئَةٌ بِمَا قَدَّمَتْ أَيْدِيهِمْ إِذَا هُمْ يَقْنَطُونَ |
| Diyanet Meali: | (İnsanlara bir rahmet tattırdığımız zaman ona sevinirler.) Eğer kendi işledikleri şeyler sebebiyle başlarına bir kötülük gelirse, bir de bakarsın ki ümitsizliğe düşerler. |
| 30:41 | ظَهَرَ الْفَسَادُ فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ بِمَا كَسَبَتْ أَيْدِي النَّاسِ |
| Diyanet Meali: | İnsanların kendi işledikleri (kötülükler) sebebiyle karada ve denizde bozulma ortaya çıkmıştır. |
| 34:9 | أَفَلَمْ يَرَوْا إِلَىٰ مَا بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَمَا خَلْفَهُمْ مِنَ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ |
| Diyanet Meali: | Onlar, önlerindeki ve arkalarındaki (kendilerini dört bir yandan kuşatan) göğe ve yere bakmadılar mı? |
| 34:12 | وَمِنَ الْجِنِّ مَنْ يَعْمَلُ بَيْنَ يَدَيْهِ بِإِذْنِ رَبِّهِ |
| Diyanet Meali: | Cinlerden de Rabbinin izniyle onun önünde çalışanlar vardı. |
| 34:31 | وَقَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لَنْ نُؤْمِنَ بِهَٰذَا الْقُرْآنِ وَلَا بِالَّذِي بَيْنَ يَدَيْهِ |
| Diyanet Meali: | İnkâr edenler, “Biz bu Kur’an’a da ondan önceki kitaplara da asla inanmayız” dediler. |
| 34:46 | إِنْ هُوَ إِلَّا نَذِيرٌ لَكُمْ بَيْنَ يَدَيْ عَذَابٍ شَدِيدٍ |
| Diyanet Meali: | “O, şiddetli bir azaptan önce sizin için ancak bir uyarıcıdır.” |
| 35:31 | وَالَّذِي أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ مِنَ الْكِتَابِ هُوَ الْحَقُّ مُصَدِّقًا لِمَا بَيْنَ يَدَيْهِ |
| Diyanet Meali: | (Ey Muhammed!) Sana vahyettiğimiz kitap (Kur’an), kendinden öncekini tasdik eden hak kitaptır. |
| 36:9 | وَجَعَلْنَا مِنْ بَيْنِ أَيْدِيهِمْ سَدًّا وَمِنْ خَلْفِهِمْ سَدًّا |
| Diyanet Meali: | Biz, onların önlerine bir set, arkalarına da bir set çektik… |
| 36:35 | لِيَأْكُلُوا مِنْ ثَمَرِهِ وَمَا عَمِلَتْهُ أَيْدِيهِمْ أَفَلَا يَشْكُرُونَ |
| Diyanet Meali: | Meyvelerinden yesinler diye (biz orada hurmalıklar, üzüm bağları var ettik ve içlerinde pınarlar fışkırttık). Bunları onların elleri yapmış değildir. Hâlâ şükretmeyecekler mi? * |
| 36:45 | وَإِذَا قِيلَ لَهُمُ اتَّقُوا مَا بَيْنَ أَيْدِيكُمْ وَمَا خَلْفَكُمْ |
| Diyanet Meali: | Onlara, “Önünüzde ve arkanızda olan şeylerden (dünya ve ahirette göreceğiniz azaplardan) sakının (ki size merhamet edilsin”) denildiğinde (yüz çevirirler). |
| 36:65 | الْيَوْمَ نَخْتِمُ عَلَىٰ أَفْوَاهِهِمْ وَتُكَلِّمُنَا أَيْدِيهِمْ |
| Diyanet Meali: | O gün biz onların ağızlarını mühürleriz. Elleri bize konuşur… |
| 36:71 | أَوَلَمْ يَرَوْا أَنَّا خَلَقْنَا لَهُمْ مِمَّا عَمِلَتْ أَيْدِينَا أَنْعَامًا |
| Diyanet Meali: | Görmediler mi ki, biz onlar için, ellerimizin (kudretimizin) eseri olan hayvanlar yarattık da (onlar bu hayvanlara sahip oluyorlar). |
| 36:83 | فَسُبْحَانَ الَّذِي بِيَدِهِ مَلَكُوتُ كُلِّ شَيْءٍ وَإِلَيْهِ تُرْجَعُونَ |
| Diyanet Meali: | Her şeyin hükümranlığı elinde olan Allah’ın şanı yücedir! Siz yalnız O’na döndürüleceksiniz. * |
| 38:44 | وَخُذْ بِيَدِكَ ضِغْثًا فَاضْرِبْ بِهِ وَلَا تَحْنَثْ |
| Diyanet Meali: | “Eline bir demet sap al ve onunla vur, yeminini bozma.” |
| 38:45 | وَاذْكُرْ عِبَادَنَا إِبْرَاهِيمَ وَإِسْحَاقَ وَيَعْقُوبَ أُولِي الْأَيْدِي |
| Diyanet Meali: | (Ey Muhammed!) Güçlü ve basiretli kullarımız İbrahim’i, İshak’ı ve Yakub’u da an. * |
| 38:75 | قَالَ يَا إِبْلِيسُ مَا مَنَعَكَ أَنْ تَسْجُدَ لِمَا خَلَقْتُ بِيَدَيَّ |
| Diyanet Meali: | Allah, “Ey İblis! Ellerimle yarattığıma saygı ile eğilmekten seni ne alıkoydu?” dedi. |
| 41:14 | إِذْ جَاءَتْهُمُ الرُّسُلُ مِنْ بَيْنِ أَيْدِيهِمْ وَمِنْ خَلْفِهِمْ |
| Diyanet Meali: | Hani onlara peygamberler önlerinden ve arkalarından gelmişti… |
| 41:25 | وَقَيَّضْنَا لَهُمْ قُرَنَاءَ فَزَيَّنُوا لَهُمْ مَا بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَمَا خَلْفَهُمْ |
| Diyanet Meali: | Biz onların başına birtakım arkadaşlar sardık da bu arkadaşlar onlara geçmişlerini ve geleceklerini süslü gösterdiler. |
| 41:42 | لَا يَأْتِيهِ الْبَاطِلُ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَلَا مِنْ خَلْفِهِ |
| Diyanet Meali: | Ona ne önünden ne de ardından batıl gelemez. |
| 42:30 | وَمَا أَصَابَكُمْ مِنْ مُصِيبَةٍ فَبِمَا كَسَبَتْ أَيْدِيكُمْ |
| Diyanet Meali: | Başınıza her ne musibet gelirse, kendi yaptıklarınız yüzündendir. |
| 42:48 | وَإِنْ تُصِبْهُمْ سَيِّئَةٌ بِمَا قَدَّمَتْ أَيْدِيهِمْ فَإِنَّ الْإِنْسَانَ كَفُورٌ |
| Diyanet Meali: | Ama elleriyle yaptıkları işler yüzünden onlara bir kötülük dokunursa, o zaman da insan pek nankördür. |
| 46:21 | وَاذْكُرْ أَخَا عَادٍ إِذْ أَنْذَرَ قَوْمَهُ بِالْأَحْقَافِ وَقَدْ خَلَتِ النُّذُرُ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ |
| Diyanet Meali: | Kendisinden önce ve sonra uyarıcıların gelip geçmiş olan Âd kavminin kardeşini (Hûd’u) hatırla. Hani Ahkâf’taki kavmini uyarmıştı. |
| 46:30 | إِنَّا سَمِعْنَا كِتَابًا أُنْزِلَ مِنْ بَعْدِ مُوسَىٰ مُصَدِّقًا لِمَا بَيْنَ يَدَيْهِ |
| Diyanet Meali: | “Şüphesiz biz, Mûsâ’dan sonra indirilen, kendinden önceki kitapları doğrulayan, (gerçeğe ve doğru yola ileten) bir kitap dinledik.” |
| 48:10 | إِنَّ الَّذِينَ يُبَايِعُونَكَ إِنَّمَا يُبَايِعُونَ اللَّهَ يَدُ اللَّهِ فَوْقَ أَيْدِيهِمْ |
| Diyanet Meali: | Sana bîat edenler ancak Allah’a bîat etmiş olurlar. Allah’ın eli onların ellerinin üzerindedir. |
| 48:10 | إِنَّمَا يُبَايِعُونَ اللَّهَ يَدُ اللَّهِ فَوْقَ أَيْدِيهِمْ |
| Diyanet Meali: | (Sana bîat edenler) ancak Allah’a bîat etmiş olurlar. Allah’ın eli onların ellerinin üzerindedir. |
| 48:20 | فَعَجَّلَ لَكُمْ هَٰذِهِ وَكَفَّ أَيْدِيَ النَّاسِ عَنْكُمْ |
| Diyanet Meali: | (Allah, size, elde edeceğiniz birçok ganimetler vaad etmiştir). Şimdilik bunu size hemen vermiş ve insanların ellerini sizden çekmiştir. |
| 48:24 | وَهُوَ الَّذِي كَفَّ أَيْدِيَهُمْ عَنْكُمْ وَأَيْدِيَكُمْ عَنْهُمْ بِبَطْنِ مَكَّةَ |
| Diyanet Meali: | O, Mekke’nin göbeğinde, (sizi onlara karşı üstün kıldıktan sonra), onların ellerini sizden, sizin ellerinizi onlardan çekendir. |
| 48:24 | وَهُوَ الَّذِي كَفَّ أَيْدِيَهُمْ عَنْكُمْ وَأَيْدِيَكُمْ عَنْهُمْ |
| Diyanet Meali: | O, (Mekke’nin göbeğinde, sizi onlara karşı üstün kıldıktan sonra), onların ellerini sizden, sizin ellerinizi onlardan çekendir. |
| 49:1 | يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تُقَدِّمُوا بَيْنَ يَدَيِ اللَّهِ وَرَسُولِهِ |
| Diyanet Meali: | Ey iman edenler! Allah’ın ve Peygamberinin önüne geçmeyin. |
| 57:12 | يَوْمَ تَرَى الْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ يَسْعَىٰ نُورُهُمْ بَيْنَ أَيْدِيهِمْ |
| Diyanet Meali: | Mü’min erkeklerle mü’min kadınların nurlarının, önlerinde (ve sağlarında) koştuğunu göreceğin gün… |
| 57:29 | وَأَنَّ الْفَضْلَ بِيَدِ اللَّهِ يُؤْتِيهِ مَنْ يَشَاءُ وَاللَّهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِيمِ |
| Diyanet Meali: | Ve lütfun, Allah’ın elinde olduğunu, onu dilediği kimseye vereceğini (bilsinler). Allah, büyük lütuf sahibidir. |
| 58:12 | إِذَا نَاجَيْتُمُ الرَّسُولَ فَقَدِّمُوا بَيْنَ يَدَيْ نَجْوَاكُمْ صَدَقَةً |
| Diyanet Meali: | Ey iman edenler! Peygamber ile baş başa konuşacağınız zaman, baş başa konuşmanızdan önce bir sadaka verin. |
| 58:13 | أَأَشْفَقْتُمْ أَنْ تُقَدِّمُوا بَيْنَ يَدَيْ نَجْوَاكُمْ صَدَقَاتٍ |
| Diyanet Meali: | Baş başa konuşmanızdan önce sadakalar vermekten çekindiniz mi? |
| 59:2 | يُخْرِبُونَ بُيُوتَهُمْ بِأَيْدِيهِمْ وَأَيْدِي الْمُؤْمِنِينَ |
| Diyanet Meali: | Öyle ki, evlerini hem kendi elleriyle, hem de mü’minlerin elleriyle yıkıyorlardı. |
| 59:2 | يُخْرِبُونَ بُيُوتَهُمْ بِأَيْدِيهِمْ وَأَيْدِي الْمُؤْمِنِينَ |
| Diyanet Meali: | Öyle ki, evlerini hem kendi elleriyle, hem de mü’minlerin elleriyle yıkıyorlardı. |
| 60:2 | إِنْ يَثْقَفُوكُمْ يَكُونُوا لَكُمْ أَعْدَاءً وَيَبْسُطُوا إِلَيْكُمْ أَيْدِيَهُمْ |
| Diyanet Meali: | Şâyet onlar sizi ele geçirirlerse, size düşman olurlar, size ellerini (ve dillerini kötülükle) uzatırlar… |
| 60:12 | وَلَا يَأْتِينَ بِبُهْتَانٍ يَفْتَرِينَهُ بَيْنَ أَيْدِيهِنَّ وَأَرْجُلِهِنَّ |
| Diyanet Meali: | (Ey Peygamber! Mü’min kadınlar, Allah’a hiçbir şeyi ortak koşmamak, hırsızlık yapmamak, zina etmemek, çocuklarını öldürmemek), elleriyle ayakları arasında bir iftira uydurup getirmemek, (hiçbir iyi işte sana karşı gelmemek konusunda sana biat etmek üzere geldikleri zaman, biatlarını kabul et…) |
| 61:6 | إِنِّي رَسُولُ اللَّهِ إِلَيْكُمْ مُصَدِّقًا لِمَا بَيْنَ يَدَيَّ مِنَ التَّوْرَاةِ |
| Diyanet Meali: | “Şüphesiz ben, Allah’ın size, benden önce gelen Tevrat’ı doğrulayıcı (ve benden sonra gelecek, Ahmed adında bir peygamberi müjdeleyici olarak gönderdiği) peygamberiyim.” |
| 62:7 | وَلَا يَتَمَنَّوْنَهُ أَبَدًا بِمَا قَدَّمَتْ أَيْدِيهِمْ وَاللَّهُ عَلِيمٌ بِالظَّالِمِينَ |
| Diyanet Meali: | Ama onlar, daha evvel yaptıklarından dolayı asla ölümü istemezler. Allah, zalimleri hakkıyla bilir. * |
| 66:8 | نُورُهُمْ يَسْعَىٰ بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَبِأَيْمَانِهِمْ |
| Diyanet Meali: | Onların nurları önlerinden ve sağlarından aydınlatır, gider. |
| 67:1 | تَبَارَكَ الَّذِي بِيَدِهِ الْمُلْكُ وَهُوَ عَلَىٰ كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ |
| Diyanet Meali: | Hükümranlık elinde olan Allah, yücedir. O, her şeye hakkıyla gücü yetendir. * |
| 72:27 | فَإِنَّهُ يَسْلُكُ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَمِنْ خَلْفِهِ رَصَدًا |
| Diyanet Meali: | Fakat O, Resûlün önünde ve arkasında gözetleyici (melek)ler yürütür… |
| 78:40 | إِنَّا أَنْذَرْنَاكُمْ عَذَابًا قَرِيبًا يَوْمَ يَنْظُرُ الْمَرْءُ مَا قَدَّمَتْ يَدَاهُ |
| Diyanet Meali: | Şüphesiz biz sizi, kişinin önceden elleriyle yaptıklarına bakacağı (ve inkârcının, “Keşke toprak olaydım!” diyeceği) günde gerçekleşecek olan yakın bir azaba karşı uyardık. |
| 80:15 | بِأَيْدِي سَفَرَةٍ |
| Diyanet Meali: | Yazıcı meleklerin elinde…* |
| 111:1 | تَبَّتْ يَدَا أَبِي لَهَبٍ وَتَبَّ |
| Diyanet Meali: | Ebû Leheb’in elleri kurusun. Zaten kurudu. * |