ط و ع

KÖK HARFLER: ط و ع

ANLAM: 

طَاعَ : Birine karşı itaatkar olmak. 

AÇIKLAMA:

xx

DİĞER BAZI TÜREVLER:

xx

KUR’ÂN’DA GEÇEN TÜREVLERİ: 

Aşağıdaki tabloda Kur’ân’da geçen ve bu kökten gelen kelime türevleri, bunların gramatik adlandırılışları, Kur’ân’da kaç kere geçmiş olduğu belirtilmiş ve örnek bir ayet için, sûre/âyet numarası verilmiştir.


Tür Adet Anlam Örnek Açıklama
طَاعَ fiil-I 2 Birine karşı itaatkar oldu 4/64 Meçhul Muzari: يُطَاعُ
طَوَّعَ fiil-II 1 İtaatkar kıldı, itaat etmesine sebep oldu 5/30
أَطَاعَ fiil-VI 72 İtaat etti, bağlı kaldı 4/80
تَطَوَّعَ fiil-V 2 Nafile olarak yaptı, gönülden koparak yaptı, hayır işledi 2/158
اِسْتَطَاعَ fiil-X 42 Gücü yetti, yapabildi, edebildi 9/42
طَوْعٌ isim 4 İsteyerek yapma, bağlılık gösterme, taat 41/11
طَاعَةٌ isim 3 Taat, bağlılık, inkıyad 24/53
طَائِعٌ isim 1 İtaat eden, taat ve bağlılık gösteren, isteyerek yapan 41/11
مُطَاعٌ isim 1 İtaat edilen, bağlılık gösterilen, sayılan 81/21
مُطَّوِّعٌ isim 1 Cihad için yardımda bulunan, gönlünden kopanı veren, bağış yapan 9/79

Toplam 129


BENZERLİKLER VE FARKLILIKLAR: 

Kök Harflerinin Yer Değişimi

Mahreci Benzeyen Kökler

Benzer Manada Kelimeler

Zıt Manada Kelimeler

TÜRKÇEYE GEÇEN KELİMELER: 

Aşağıdaki tabloda bu kökten Türkçeye geçmiş olan kelimeler, bunların Arapça yazılışları, Türkçe anlamları verilmiştir. Bu kelimelerin bazılarına günümüz Türkçesinde pek rastlanmaz. Daha çok Osmanlıca metinlerde görülmektedir.

Tav’ طَوْع İsteyerek uymak.
Tav’î طَوْعِى Kendiliğinden. İçinden.
Tâyı’ (Tâi’) طَايِع Muti ve munkad kimse. Bir işi kendi isteğiyle yapan.
Tâat طَاعَة İbadet etmek. Allah’ın (C.C.) emirlerini yerine getirmek. İtaat etmek.
Mıtvâ’ مِطْوَاع Çok muti’, çok itaatli.
Mutavvi’ مُطَوِّع Boyun eğen, itaat eden.
İtâat إِطَاعَة Söz dinleme, boyun eğme, buyruğa uyma.
Mutâ’ مُطَاع Kendine itaat olunan. Sözü dinlenen.
Mutî’ مُطِيع Boyun eğen, itaat eden.
Tetavvu’ تَطَوُّع Nafile.
Mutatavvı’ مُتَطَوِّع Nafile namaz kılan.
İstitâat اِسْتِطَاعَة Takat getirmek. Kudreti ve gücü yeter olmak.
Tav olmak طَوْع Kanmak, inanmak. Tam olarak istediği olmasa da kabul etmek.

“Tav olmak” ifadesinde yer alan tav kalimesi, “1. boyun eğme, itaat etme, rıza, 2. muti, itaat eden, boyun eğen” anlamına gelen tav’ (طَوْع) sözcüğünden gelmektedir. Bu kelime, “boyun eğdi, razı oldu” anlamındaki tâ’a (طَاعَ) fiilinin mastarıdır. (Nişanyan Sözlük) 

“Demir tavı” deyiminde geçen tav kelimesi daha farklı bir kelimedir ve kökeni Farsçadır. (Nişanyan Sözlük)  

ÂYETLER:

DİKKAT! İncelediğimiz kökten gelen kelimeleri, Kur’an-ı Kerim’deki yerlerinde, yakın çevresindeki kelimelerle ilişkilerini gösterecek şekilde listeliyoruz. Uzun ayetlerin sadece bir bölümünü ele aldık. Bazı ayetlerin sadece bir kısmını gördüğümüz için, ayetler hakkında yanlış bir hüküm verilmemesi gerekir. Tamamını ele aldığımız ayetlerin meallerinin sonuna bir yıldız (*) işareti konmuştur.

طَاعَ : Fiil-I. Meçhul Muzari: يُطَاعُ

4:64وَمَا أَرْسَلْنَا مِنْ رَسُولٍ إِلَّا لِيُطَاعَ بِإِذْنِ اللَّهِ
Diyanet Meali:Biz her peygamberi sırf, Allah’ın izni ile itaat edilmek üzere gönderdik.
40:18مَا لِلظَّالِمِينَ مِنْ حَمِيمٍ وَلَا شَفِيعٍ يُطَاعُ
Diyanet Meali:Zalimlerin ne sıcak bir dostu, ne de sözü dinlenir bir şefaatçisi vardır.

طَوَّعَ : Fiil-II.

5:30فَطَوَّعَتْ لَهُ نَفْسُهُ قَتْلَ أَخِيهِ فَقَتَلَهُ
Diyanet Meali:Derken nefsi onu kardeşini öldürmeye itti de (nefsine uyarak) onu öldürdü.

أَطَاعَ : Fiil-IV.

2:285وَقَالُوا سَمِعْنَا وَأَطَعْنَا غُفْرَانَكَ رَبَّنَا وَإِلَيْكَ الْمَصِيرُ
Diyanet Meali:Şöyle de dediler: “İşittik ve itaat ettik. Ey Rabbimiz! Senden bağışlama dileriz. Sonunda dönüş yalnız sanadır.”
3:32قُلْ أَطِيعُوا اللَّهَ وَالرَّسُولَ
Diyanet Meali:De ki: “Allah’a ve Peygamber’e itaat edin.” 
3:50وَجِئْتُكُمْ بِآيَةٍ مِنْ رَبِّكُمْ فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَطِيعُونِ
Diyanet Meali:“Ve Rabbiniz tarafından size bir mucize de getirdim. Artık Allah’a karşı gelmekten sakının ve bana itaat edin.”
3:100إِنْ تُطِيعُوا فَرِيقًا مِنَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ يَرُدُّوكُمْ بَعْدَ إِيمَانِكُمْ كَافِرِينَ
Diyanet Meali:Kendilerine kitap verilenlerden herhangi bir gruba uyarsanız, imanınızdan sonra sizi döndürüp kâfir yaparlar.
3:132وَأَطِيعُوا اللَّهَ وَالرَّسُولَ لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ
Diyanet Meali:Allah’a ve Peygambere itaat edin ki size merhamet edilsin. *
3:149إِنْ تُطِيعُوا الَّذِينَ كَفَرُوا يَرُدُّوكُمْ عَلَىٰ أَعْقَابِكُمْ
Diyanet Meali:Siz eğer kâfir olanlara uyarsanız sizi gerisin geriye (küfre) çevirirler.
3:168الَّذِينَ قَالُوا لِإِخْوَانِهِمْ وَقَعَدُوا لَوْ أَطَاعُونَا مَا قُتِلُوا
Diyanet Meali:(Onlar), kendileri oturup kaldıkları hâlde kardeşleri için, “Eğer bize uysalardı, öldürülmezlerdi” diyen kimselerdir.
4:13وَمَنْ يُطِعِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ يُدْخِلْهُ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ
Diyanet Meali:Kim Allah’a ve Peygamberine itaat ederse, Allah onu, içinden ırmaklar akan, cennetlere sokar.
4:34فَإِنْ أَطَعْنَكُمْ فَلَا تَبْغُوا عَلَيْهِنَّ سَبِيلًا
Diyanet Meali:Eğer itaat ederlerse, artık onların aleyhine başka bir yol aramayın.
4:46وَلَوْ أَنَّهُمْ قَالُوا سَمِعْنَا وَأَطَعْنَا وَاسْمَعْ وَانْظُرْنَا لَكَانَ خَيْرًا لَهُمْ
Diyanet Meali:Hâlbuki onlar, “İşittik ve itaat ettik; dinle ve bize bak” deselerdi, bu kendileri için daha hayırlı olurdu.
4:59يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ
Diyanet Meali:Ey iman edenler! Allah’a itaat edin.
4:59وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ
Diyanet Meali:Peygamber’e itaat edin ve sizden olan ulu’l-emre (idarecilere) de.
4:69وَمَنْ يُطِعِ اللَّهَ وَالرَّسُولَ فَأُولَٰئِكَ مَعَ الَّذِينَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ
Diyanet Meali:Kim Allah’a ve Peygambere itaat ederse, işte onlar, Allah’ın kendilerine nimet verdiği … kimselerle birliktedirler.
4:80مَنْ يُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطَاعَ اللَّهَ
Diyanet Meali:Kim peygambere itaat ederse, Allah’a itaat etmiş olur.
4:80مَنْ يُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطَاعَ اللَّهَ
Diyanet Meali:Kim peygambere itaat ederse, Allah’a itaat etmiş olur.
5:7وَاذْكُرُوا نِعْمَةَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَمِيثَاقَهُ الَّذِي وَاثَقَكُمْ بِهِ إِذْ قُلْتُمْ سَمِعْنَا وَأَطَعْنَا
Diyanet Meali:Allah’ın üzerinizdeki nimetini ve “işittik, itaat ettik” dediğinizde ona verdiğiniz ve sizi kendisiyle bağladığı sağlam sözü hatırlayın.
5:92وَأَطِيعُوا اللَّهَ
Diyanet Meali:Öyleyse Allah’a itaat edin…
5:92وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَاحْذَرُوا
Diyanet Meali:Peygambere itaat edin ve Allah’a karşı gelmekten sakının.
6:116وَإِنْ تُطِعْ أَكْثَرَ مَنْ فِي الْأَرْضِ يُضِلُّوكَ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ
Diyanet Meali:Eğer yeryüzündekilerin çoğuna uyarsan seni Allah yolundan saptırırlar.
6:121وَإِنْ أَطَعْتُمُوهُمْ إِنَّكُمْ لَمُشْرِكُونَ
Diyanet Meali:Onlara boyun eğerseniz şüphesiz siz de Allah’a ortak koşmuş olursunuz.
8:1فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَصْلِحُوا ذَاتَ بَيْنِكُمْ وَأَطِيعُوا اللَّهَ وَرَسُولَهُ
Diyanet Meali:“(O hâlde, eğer mü’minler iseniz) Allah’a karşı gelmekten sakının, aranızı düzeltin, Allah ve Rasûlüne itaat edin.”
8:20أَطِيعُوا اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَلَا تَوَلَّوْا عَنْهُ وَأَنْتُمْ تَسْمَعُونَ
Diyanet Meali:Allah’a ve Resûlüne itaat edin ve (Kur’an’ı) dinlediğiniz hâlde ondan yüz çevirmeyin.
8:46وَأَطِيعُوا اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَلَا تَنَازَعُوا فَتَفْشَلُوا
Diyanet Meali:Allah’a ve Resûl’üne itaat edin ve birbirinizle çekişmeyin. Sonra gevşersiniz…
9:71وَيُطِيعُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ أُولَٰئِكَ سَيَرْحَمُهُمُ اللَّهُ
Diyanet Meali:Allah’a ve Resûlüne itaat ederler. İşte bunlara Allah merhamet edecektir.
18:28وَلَا تُطِعْ مَنْ أَغْفَلْنَا قَلْبَهُ عَنْ ذِكْرِنَا وَاتَّبَعَ هَوَاهُ
Diyanet Meali:Kalbini bizi anmaktan gafil kıldığımız, boş arzularına uymuş … kimselere boyun eğme.
20:90وَإِنَّ رَبَّكُمُ الرَّحْمَٰنُ فَاتَّبِعُونِي وَأَطِيعُوا أَمْرِي
Diyanet Meali:“Doğrusu sizin Rabbiniz ancak Rahmân’dır. Öyleyse bana uyun ve emrime itaat edin.”
23:34وَلَئِنْ أَطَعْتُمْ بَشَرًا مِثْلَكُمْ إِنَّكُمْ إِذًا لَخَاسِرُونَ
Diyanet Meali:“Andolsun, kendiniz gibi bir beşere itaat ederseniz mutlaka ziyana uğrarsınız.” *
24:47وَيَقُولُونَ آمَنَّا بِاللَّهِ وَبِالرَّسُولِ وَأَطَعْنَا
Diyanet Meali:(Münâfıklar), “Allah’a ve peygambere inandık ve itaat ettik” derler.
24:51إِنَّمَا كَانَ قَوْلَ الْمُؤْمِنِينَ إِذَا دُعُوا إِلَى اللَّهِ وَرَسُولِهِ لِيَحْكُمَ بَيْنَهُمْ أَنْ يَقُولُوا سَمِعْنَا وَأَطَعْنَا
Diyanet Meali:Aralarında hüküm vermek için Allah’a (Kur’an’a) ve Resûlüne davet edildiklerinde, mü’minlerin söyleyeceği söz ancak, “işittik ve iman ettik” demeleridir.
24:52وَمَنْ يُطِعِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَيَخْشَ اللَّهَ وَيَتَّقْهِ فَأُولَٰئِكَ هُمُ الْفَائِزُونَ
Diyanet Meali:Kim Allah’a ve Resûlüne itaat eder, Allah’tan korkar ve O’na karşı gelmekten sakınırsa, işte onlar başarıyı elde edenlerin ta kendileridir. *
24:54قُلْ أَطِيعُوا اللَّهَ
Diyanet Meali:“Allah’a itaat edin, (peygambere itaat edin)” de.
24:54وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ فَإِنْ تَوَلَّوْا فَإِنَّمَا عَلَيْهِ مَا حُمِّلَ وَعَلَيْكُمْ مَا حُمِّلْتُمْ
Diyanet Meali:“(Allah’a itaat edin), peygambere itaat edin” (de). Eğer yüz çevirirseniz bilin ki ona yüklenen sorumluluğu ancak ona ait; size yüklenen görevin sorumluluğu da yalnızca size aittir.
24:54وَإِنْ تُطِيعُوهُ تَهْتَدُوا وَمَا عَلَى الرَّسُولِ إِلَّا الْبَلَاغُ الْمُبِينُ
Diyanet Meali:Eğer ona itaat ederseniz doğru yola erersiniz. Peygambere düşen ancak apaçık bir tebliğdir.
24:56وَأَقِيمُوا الصَّلَاةَ وَآتُوا الزَّكَاةَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ
Diyanet Meali:Namazı dosdoğru kılın, zekâtı verin, Resûle itaat edin ki size merhamet edilsin. *
25:52فَلَا تُطِعِ الْكَافِرِينَ وَجَاهِدْهُمْ بِهِ جِهَادًا كَبِيرًا
Diyanet Meali:Öyle ise kâfirlere itaat etme, onlara karşı bu Kur’an’la büyük bir mücadele ver. *
26:108فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَطِيعُونِ
Diyanet Meali:“Artık Allah’a karşı gelmekten sakının ve bana itaat edin.” *
26:110فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَطِيعُونِ
Diyanet Meali:“O hâlde, Allah’a karşı gelmekten sakının ve bana itaat edin!” *
26:126فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَطِيعُونِ
Diyanet Meali:“Öyle ise Allah’a karşı gelmekten sakının ve bana itaat edin.” *
26:131فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَطِيعُونِ
Diyanet Meali:“Artık Allah’a karşı gelmekten sakının ve bana itaat edin.” *
26:144فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَطِيعُونِ
Diyanet Meali:“Öyle ise Allah’a karşı gelmekten sakının ve bana itaat edin!” *
26:150فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَطِيعُونِ
Diyanet Meali:“Artık Allah’a karşı gelmekten sakının ve bana itaat edin.” *
26:151وَلَا تُطِيعُوا أَمْرَ الْمُسْرِفِينَ
Diyanet Meali:“Haddi aşmışların emrine itaat etmeyin.” *
26:163فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَطِيعُونِ
Diyanet Meali:“Artık Allah’a karşı gelmekten sakının ve bana itaat edin.” *
26:179فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَطِيعُونِ
Diyanet Meali:Artık, Allah’a karşı gelmekten sakının ve bana itaat edin. *
29:8وَإِنْ جَاهَدَاكَ لِتُشْرِكَ بِي مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ فَلَا تُطِعْهُمَا
Diyanet Meali:(Biz, insana, ana babasına iyilik etmesini emrettik). Şâyet onlar seni, hakkında hiçbir bilgin olmayan şeyi bana ortak koşman için zorlarlarsa, bu takdirde onlara itaat etme.
31:15وَإِنْ جَاهَدَاكَ عَلَىٰ أَنْ تُشْرِكَ بِي مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ فَلَا تُطِعْهُمَا
Diyanet Meali:“Eğer, hakkında hiçbir bilgi sahibi olmadığın bir şeyi bana ortak koşman için seninle uğraşırlarsa, onlara itaat etme.”
33:1يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ اتَّقِ اللَّهَ وَلَا تُطِعِ الْكَافِرِينَ وَالْمُنَافِقِينَ
Diyanet Meali:Ey Peygamber! Allah’a karşı gelmekten sakın. Kâfirlere ve münafıklara itaat etme.
33:33وَأَقِمْنَ الصَّلَاةَ وَآتِينَ الزَّكَاةَ وَأَطِعْنَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ
Diyanet Meali:Namazı kılın, zekâtı verin. Allah’a ve Resûlüne itaat edin.
33:48وَلَا تُطِعِ الْكَافِرِينَ وَالْمُنَافِقِينَ وَدَعْ أَذَاهُمْ وَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ
Diyanet Meali:Kâfirlere ve münafıklara itaat etme! Onların eziyetlerine aldırma ve Allah’a tevekkül et.
33:66يَوْمَ تُقَلَّبُ وُجُوهُهُمْ فِي النَّارِ يَقُولُونَ يَا لَيْتَنَا أَطَعْنَا اللَّهَ
Diyanet Meali:Yüzlerinin ateşte bir yandan bir yana döndürüleceği gün, “Keşke Allah’a (ve Resûl’e) itaat edeydik” diyecekler.
33:66وَأَطَعْنَا الرَّسُولَا
Diyanet Meali:(Yüzlerinin ateşte bir yandan bir yana döndürüleceği gün, “Keşke Allah’a) ve Resûl’e itaat edeydik” (diyecekler).
33:67وَقَالُوا رَبَّنَا إِنَّا أَطَعْنَا سَادَتَنَا وَكُبَرَاءَنَا فَأَضَلُّونَا السَّبِيلَا
Diyanet Meali:Yine şöyle diyecekler: “Ey Rabbimiz! Biz önderlerimize ve büyüklerimize itaat ettik de bizi yoldan saptırdılar.” *
33:71وَمَنْ يُطِعِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ فَقَدْ فَازَ فَوْزًا عَظِيمًا
Diyanet Meali:Kim Allah’a ve Resûlüne itaat ederse, muhakkak büyük bir başarıya ulaşmıştır.
43:54فَاسْتَخَفَّ قَوْمَهُ فَأَطَاعُوهُ إِنَّهُمْ كَانُوا قَوْمًا فَاسِقِينَ
Diyanet Meali:Firavun, kavmini küçük düşürdü (ezdi). Onlar da kendisine itaat ettiler. Çünkü onlar yoldan çıkmış bir toplumdu. *
43:63وَلِأُبَيِّنَ لَكُمْ بَعْضَ الَّذِي تَخْتَلِفُونَ فِيهِ فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَطِيعُونِ
Diyanet Meali:“(Ben size hikmeti getirdim) ve hakkında ayrılığa düştüğünüz şeylerden bir kısmını size açıklamak için (geldim). Öyle ise, Allah’a karşı gelmekten sakının ve bana itaat edin.”
47:26ذَٰلِكَ بِأَنَّهُمْ قَالُوا لِلَّذِينَ كَرِهُوا مَا نَزَّلَ اللَّهُ سَنُطِيعُكُمْ فِي بَعْضِ الْأَمْرِ
Diyanet Meali:Bu, münafıkların, Allah’ın indirdiğini beğenmeyen kimselere, “Bazı işlerde size itaat edeceğiz” demelerindendir.
47:33يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ
Diyanet Meali:Ey iman edenler! Allah’a itaat edin…
47:33وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَلَا تُبْطِلُوا أَعْمَالَكُمْ
Diyanet Meali:Peygamber’e itaat edin. Amellerinizi boşa çıkarmayın.
48:16فَإِنْ تُطِيعُوا يُؤْتِكُمُ اللَّهُ أَجْرًا حَسَنًا
Diyanet Meali:“Eğer itaat ederseniz, Allah size güzel bir mükâfat verir.”
48:17وَمَنْ يُطِعِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ يُدْخِلْهُ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ
Diyanet Meali:Kim Allah’a ve Peygamberine itaat ederse, Allah onu, içlerinden ırmaklar akan cennetlere koyar.
49:7لَوْ يُطِيعُكُمْ فِي كَثِيرٍ مِنَ الْأَمْرِ لَعَنِتُّمْ
Diyanet Meali:Eğer o, birçok işlerde size uysaydı, sıkıntıya düşerdiniz.
49:14وَإِنْ تُطِيعُوا اللَّهَ وَرَسُولَهُ لَا يَلِتْكُمْ مِنْ أَعْمَالِكُمْ شَيْئًا
Diyanet Meali:Eğer Allah’a ve Peygamberine itaat ederseniz, yaptıklarınızdan hiçbir şeyi eksiltmez.
58:13فَأَقِيمُوا الصَّلَاةَ وَآتُوا الزَّكَاةَ وَأَطِيعُوا اللَّهَ وَرَسُولَهُ
Diyanet Meali:Artık namazı kılın, zekâtı verin, Allah’a ve Resûlüne itaat edin.
59:11لَئِنْ أُخْرِجْتُمْ لَنَخْرُجَنَّ مَعَكُمْ وَلَا نُطِيعُ فِيكُمْ أَحَدًا أَبَدًا
Diyanet Meali:“Yemin ederiz ki, siz (Medine’den) çıkarılırsanız, muhakkak biz de sizinle beraber çıkarız. Sizin hakkınızda asla kimseye boyun eğmeyiz.”
64:12وَأَطِيعُوا اللَّهَ
Diyanet Meali:Allah’a itaat edin…
64:12وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ فَإِنْ تَوَلَّيْتُمْ فَإِنَّمَا عَلَىٰ رَسُولِنَا الْبَلَاغُ الْمُبِينُ
Diyanet Meali:Peygambere de itaat edin. Eğer yüz çevirirseniz, bilin ki elçimize düşen sadece apaçık bir tebliğdir.
64:16فَاتَّقُوا اللَّهَ مَا اسْتَطَعْتُمْ وَاسْمَعُوا وَأَطِيعُوا
Diyanet Meali:O hâlde, gücünüz yettiği kadar Allah’a karşı gelmekten sakının. Dinleyin, itaat edin.
68:8فَلَا تُطِعِ الْمُكَذِّبِينَ
Diyanet Meali:O hâlde yalanlayanlara boyun eğme. *
68:10وَلَا تُطِعْ كُلَّ حَلَّافٍ مَهِينٍ
Diyanet Meali:Yemin edip duran, aşağılık kimseye sakın boyun eğme. *
71:3أَنِ اعْبُدُوا اللَّهَ وَاتَّقُوهُ وَأَطِيعُونِ
Diyanet Meali:“Allah’a ibadet edin. O’na karşı gelmekten sakının ve bana itaat edin..” *
76:24فَاصْبِرْ لِحُكْمِ رَبِّكَ وَلَا تُطِعْ مِنْهُمْ آثِمًا أَوْ كَفُورًا
Diyanet Meali:O hâlde, Rabbinin hükmüne sabret. Onlardan hiçbir günahkâra ve hiçbir nanköre itaat etme. *
96:19كَلَّا لَا تُطِعْهُ وَاسْجُدْ وَاقْتَرِبْ
Diyanet Meali:Hayır! Sakın sen ona uyma; secde et ve Rabbine yaklaş. *

تَطَوَّعَ : Fiil-V.

2:158وَمَنْ تَطَوَّعَ خَيْرًا فَإِنَّ اللَّهَ شَاكِرٌ عَلِيمٌ
Diyanet Meali:Her kim de gönlünden koparak bir hayır işlerse, şüphesiz Allah onu bilir, karşılığını verir.
2:184فَمَنْ تَطَوَّعَ خَيْرًا فَهُوَ خَيْرٌ لَهُ
Diyanet Meali:Bununla birlikte, gönülden kim bir iyilik yaparsa (mesela fidyeyi fazla verirse) o kendisi için daha hayırlıdır.

اِسْتَطَاعَ : Fiil-X.

2:217وَلَا يَزَالُونَ يُقَاتِلُونَكُمْ حَتَّىٰ يَرُدُّوكُمْ عَنْ دِينِكُمْ إِنِ اسْتَطَاعُوا
Diyanet Meali:Onlar, güç yetirebilseler, sizi dininizden döndürünceye kadar sizinle savaşmaya devam ederler.
2:273لَا يَسْتَطِيعُونَ ضَرْبًا فِي الْأَرْضِ يَحْسَبُهُمُ الْجَاهِلُ أَغْنِيَاءَ مِنَ التَّعَفُّفِ
Diyanet Meali:(Sadakalar kendilerini Allah yoluna adayan), yeryüzünde dolaşmaya güç yetiremeyen (fakirler içindir). İffetlerinden dolayı (dilenmedikleri için), bilmeyen onları zengin sanır.
2:282أَوْ لَا يَسْتَطِيعُ أَنْ يُمِلَّ هُوَ فَلْيُمْلِلْ وَلِيُّهُ بِالْعَدْلِ
Diyanet Meali:(Eğer borçlu, aklı ermeyen veya zayıf bir kimse ise), ya da yazdıramıyorsa, velisi adaletle yazdırsın.
3:97وَلِلَّهِ عَلَى النَّاسِ حِجُّ الْبَيْتِ مَنِ اسْتَطَاعَ إِلَيْهِ سَبِيلًا
Diyanet Meali:Yolculuğuna gücü yetenlerin haccetmesi, Allah’ın insanlar üzerinde bir hakkıdır.
4:25وَمَنْ لَمْ يَسْتَطِعْ مِنْكُمْ طَوْلًا أَنْ يَنْكِحَ الْمُحْصَنَاتِ الْمُؤْمِنَاتِ
Diyanet Meali:Sizden kimin, hür mü’min kadınlarla evlenmeye gücü yetmezse…
4:98لَا يَسْتَطِيعُونَ حِيلَةً وَلَا يَهْتَدُونَ سَبِيلًا
Diyanet Meali:(Ancak gerçekten zayıf ve güçsüz olan), çaresiz kalan ve hicret etmeye yol bulamayan (erkekler, kadınlar ve çocuklar başkadır).
4:129وَلَنْ تَسْتَطِيعُوا أَنْ تَعْدِلُوا بَيْنَ النِّسَاءِ وَلَوْ حَرَصْتُمْ
Diyanet Meali:Ne kadar uğraşırsanız uğraşın, kadınlar arasında adaleti yerine getiremezsiniz.
5:112هَلْ يَسْتَطِيعُ رَبُّكَ أَنْ يُنَزِّلَ عَلَيْنَا مَائِدَةً مِنَ السَّمَاءِ
Diyanet Meali:“Rabbin bize gökten bir sofra indirebilir mi?”
6:35فَإِنِ اسْتَطَعْتَ أَنْ تَبْتَغِيَ نَفَقًا فِي الْأَرْضِ أَوْ سُلَّمًا فِي السَّمَاءِ فَتَأْتِيَهُمْ بِآيَةٍ
Diyanet Meali:(Eğer onların yüz çevirmeleri sana ağır geldiyse); bir delik açıp yerin dibine inerek, yahut bir merdiven kurup göğe çıkarak onlara bir mucize getirmeye gücün yetiyorsa durma, yap!
7:192وَلَا يَسْتَطِيعُونَ لَهُمْ نَصْرًا وَلَا أَنْفُسَهُمْ يَنْصُرُونَ
Diyanet Meali:Hâlbuki onlar (edindikleri ilâhlar) ne onlara yardım edebilirler, ne de kendilerine yardım edebilirler. *
7:197وَالَّذِينَ تَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ لَا يَسْتَطِيعُونَ نَصْرَكُمْ
Diyanet Meali:Allah’tan başka taptıklarınızın ise size yardım etmeğe güçleri yetmez.
8:60وَأَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ وَمِنْ رِبَاطِ الْخَيْلِ
Diyanet Meali:Onlara karşı gücünüz yettiği kadar kuvvet ve savaş atları hazırlayın.
9:42وَسَيَحْلِفُونَ بِاللَّهِ لَوِ اسْتَطَعْنَا لَخَرَجْنَا مَعَكُمْ
Diyanet Meali:Gerçi onlar, “Eğer gücümüz yetseydi, elbette sizinle beraber çıkardık” diye Allah’a yemin edeceklerdir.
10:38وَادْعُوا مَنِ اسْتَطَعْتُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ
Diyanet Meali:“Eğer doğru söyleyenler iseniz, (haydi siz de onun benzeri bir sûre getirin) ve Allah’tan başka, çağırabileceğiniz kim varsa onları da yardıma çağırın.”
11:13وَادْعُوا مَنِ اسْتَطَعْتُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ
Diyanet Meali:Eğer doğru söyleyenler iseniz, haydi Allah’tan başka gücünüzün yettiklerini de (yardıma) çağırıp, (siz de onun gibi uydurma on sûre getirin).”
11:20مَا كَانُوا يَسْتَطِيعُونَ السَّمْعَ وَمَا كَانُوا يُبْصِرُونَ
Diyanet Meali:Çünkü onlar (gerçekleri) işitmeğe tahammül edemiyorlar, hem de görmüyorlardı.
11:88إِنْ أُرِيدُ إِلَّا الْإِصْلَاحَ مَا اسْتَطَعْتُ
Diyanet Meali:“Ben sadece gücüm yettiğince (sizi) düzeltmek istiyorum.”
16:73وَيَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ مَا لَا يَمْلِكُ لَهُمْ رِزْقًا مِنَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ شَيْئًا وَلَا يَسْتَطِيعُونَ
Diyanet Meali:Allah’ı bırakıp da, kendilerine göklerden ve yerden hiçbir rızık sağlayamayan ve buna gücü de yetmeyen şeylere tapıyorlar. *
17:48انْظُرْ كَيْفَ ضَرَبُوا لَكَ الْأَمْثَالَ فَضَلُّوا فَلَا يَسْتَطِيعُونَ سَبِيلًا
Diyanet Meali:Bak, senin için ne türlü benzetmeler yaptılar da saptılar. Artık (doğru) yolu bulamazlar. *
17:64وَاسْتَفْزِزْ مَنِ اسْتَطَعْتَ مِنْهُمْ بِصَوْتِكَ وَأَجْلِبْ عَلَيْهِمْ
Diyanet Meali:“(Haydi) onlardan gücünün yettiğinin ayağını çağrınla kaydır. (Atlıların ve yayalarınla) onların üzerine yürü.”
18:41أَوْ يُصْبِحَ مَاؤُهَا غَوْرًا فَلَنْ تَسْتَطِيعَ لَهُ طَلَبًا
Diyanet Meali:“Ya da suyu çekiliverir de (bırak bir daha bulmayı) artık onu arayamazsın bile.” *
18:67قَالَ إِنَّكَ لَنْ تَسْتَطِيعَ مَعِيَ صَبْرًا
Diyanet Meali:Adam, şöyle dedi: “Doğrusu sen benimle beraberliğe asla sabredemezsin.” *
18:72قَالَ أَلَمْ أَقُلْ إِنَّكَ لَنْ تَسْتَطِيعَ مَعِيَ صَبْرًا
Diyanet Meali:Adam, “Sen benimle beraberliğe asla sabredemezsin, demedim mi?” dedi. *
18:75قَالَ أَلَمْ أَقُلْ لَكَ إِنَّكَ لَنْ تَسْتَطِيعَ مَعِيَ صَبْرًا
Diyanet Meali:Adam, “Sana, benimle beraberliğe asla sabredemezsin demedim mi?” dedi. *
18:78سَأُنَبِّئُكَ بِتَأْوِيلِ مَا لَمْ تَسْتَطِعْ عَلَيْهِ صَبْرًا
Diyanet Meali:“Şimdi sana sabredemediğin şeylerin içyüzünü anlatacağım.”
18:82ذَٰلِكَ تَأْوِيلُ مَا لَمْ تَسْطِعْ عَلَيْهِ صَبْرًا
Diyanet Meali:“İşte senin, sabredemediğin şeylerin içyüzü budur.”
18:97فَمَا اسْطَاعُوا أَنْ يَظْهَرُوهُ وَمَا اسْتَطَاعُوا لَهُ نَقْبًا
Diyanet Meali:Artık onu ne aşabildiler, ne de delebildiler. *
18:97فَمَا اسْطَاعُوا أَنْ يَظْهَرُوهُ وَمَا اسْتَطَاعُوا لَهُ نَقْبًا
Diyanet Meali:Artık onu ne aşabildiler, ne de delebildiler. *
18:101وَكَانُوا لَا يَسْتَطِيعُونَ سَمْعًا
Diyanet Meali:Onu dinleme zahmetine dahi katlanamayan…
21:40بَلْ تَأْتِيهِمْ بَغْتَةً فَتَبْهَتُهُمْ فَلَا يَسْتَطِيعُونَ رَدَّهَا
Diyanet Meali:Şüphesiz o (tehdit edildikleri azap) onlara ansızın gelecek de kendilerini şaşkınlıktan dondurup bırakacak. Artık ne onu geri çevirmeye güçleri yetecek, (ne de kendilerine göz açtırılacak).
21:43لَا يَسْتَطِيعُونَ نَصْرَ أَنْفُسِهِمْ وَلَا هُمْ مِنَّا يُصْحَبُونَ
Diyanet Meali:O ilâh edindikleri nesneler kendilerine bile yardım edemezler. Zaten onlar bizden de yardım görmezler.
25:9انْظُرْ كَيْفَ ضَرَبُوا لَكَ الْأَمْثَالَ فَضَلُّوا فَلَا يَسْتَطِيعُونَ سَبِيلًا
Diyanet Meali:(Ey Muhammed!) Senin hakkında bak nasıl da temsiller getirdiler de (haktan) saptılar. Artık onlar doğru yolu bulamazlar. *
25:19فَقَدْ كَذَّبُوكُمْ بِمَا تَقُولُونَ فَمَا تَسْتَطِيعُونَ صَرْفًا
Diyanet Meali:(İlâh edindikleriniz) söyledikleriniz konusunda sizi yalancı çıkardılar. Artık kendinizden azabı savmaya gücünüz yetmeyecek…
26:211وَمَا يَنْبَغِي لَهُمْ وَمَا يَسْتَطِيعُونَ
Diyanet Meali:Zaten bu onların harcı değildir, buna güçleri de yetmez. *
36:50فَلَا يَسْتَطِيعُونَ تَوْصِيَةً وَلَا إِلَىٰ أَهْلِهِمْ يَرْجِعُونَ
Diyanet Meali:Artık ne birbirlerine tavsiyede bulunabilirler, ne de ailelerine dönebilirler. *
36:67وَلَوْ نَشَاءُ لَمَسَخْنَاهُمْ عَلَىٰ مَكَانَتِهِمْ فَمَا اسْتَطَاعُوا مُضِيًّا
Diyanet Meali:Yine eğer dileseydik, oldukları yerde başka yaratıklara dönüştürürdük de ne ileri gidebilirler, (ne geri dönebilirlerdi).
36:75لَا يَسْتَطِيعُونَ نَصْرَهُمْ وَهُمْ لَهُمْ جُنْدٌ مُحْضَرُونَ
Diyanet Meali:Onlar, ilâhlar için (hizmete) hazır asker oldukları hâlde, ilâhlar onlara yardım edemezler. *
51:45فَمَا اسْتَطَاعُوا مِنْ قِيَامٍ وَمَا كَانُوا مُنْتَصِرِينَ
Diyanet Meali:Artık, ne yerlerinden kalkmaya güçleri yetti, ne de başkasından yardım görebildiler. *
55:33إِنِ اسْتَطَعْتُمْ أَنْ تَنْفُذُوا مِنْ أَقْطَارِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ فَانْفُذُوا لَا تَنْفُذُونَ إِلَّا بِسُلْطَانٍ
Diyanet Meali:Göklerin ve yerin uçlarından bucaklarından geçip gitmeye gücünüz yeterse geçip gidin. Büyük bir güç olmadıkça geçip gidemezsiniz.
58:4فَمَنْ لَمْ يَسْتَطِعْ فَإِطْعَامُ سِتِّينَ مِسْكِينًا
Diyanet Meali:Kimin de buna gücü yetmezse altmış fakiri doyurmalıdır.
64:16فَاتَّقُوا اللَّهَ مَا اسْتَطَعْتُمْ وَاسْمَعُوا وَأَطِيعُوا
Diyanet Meali:O hâlde, gücünüz yettiği kadar Allah’a karşı gelmekten sakının. Dinleyin, itaat edin…
68:42يَوْمَ يُكْشَفُ عَنْ سَاقٍ وَيُدْعَوْنَ إِلَى السُّجُودِ فَلَا يَسْتَطِيعُونَ
Diyanet Meali:Baldırların açılacağı (işlerin zorlaşacağı) ve kâfirlerin secdeye çağrılıp buna güç yetiremeyecekleri günü (Kıyamet gününü) düşün. *

طَوْعٌ : İsim. 

3:83وَلَهُ أَسْلَمَ مَنْ فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ طَوْعًا وَكَرْهًا
Diyanet Meali:Göklerdeki ve yerdeki herkes ister istemez O’na boyun eğmişken…
9:53قُلْ أَنْفِقُوا طَوْعًا أَوْ كَرْهًا لَنْ يُتَقَبَّلَ مِنْكُمْ
Diyanet Meali:Yine de ki: “İster gönüllü, ister gönülsüz olarak harcayın, sizden asla kabul olunmayacaktır.”
13:15وَلِلَّهِ يَسْجُدُ مَنْ فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ طَوْعًا وَكَرْهً
Diyanet Meali:Göklerde ve yerde kim varsa, ister istemez (kendileri de gölgeleri de sabah akşam) Allah’a boyun eğer.
41:11فَقَالَ لَهَا وَلِلْأَرْضِ ائْتِيَا طَوْعًا أَوْ كَرْهًا
Diyanet Meali:Ona ve yeryüzüne, “İsteyerek veya istemeyerek gelin” dedi.

طَاعَةٌ : İsim. 

4:81وَيَقُولُونَ طَاعَةٌ فَإِذَا بَرَزُوا مِنْ عِنْدِكَ بَيَّتَ طَائِفَةٌ مِنْهُمْ غَيْرَ الَّذِي تَقُولُ
Diyanet Meali:Sana “baş üstüne” derler. Fakat senin yanından çıktıklarında, içlerinden birtakımı, geceleyin; (senin gündüz) söylediklerinin aksini kurarlar.
24:53قُلْ لَا تُقْسِمُوا طَاعَةٌ مَعْرُوفَةٌ إِنَّ اللَّهَ خَبِيرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ
Diyanet Meali:De ki: “Yemin etmeyin. Sizden istenen güzelce itaat etmektir. Şüphesiz Allah, yaptıklarınızdan hakkıyla haberdardır.”
47:21طَاعَةٌ وَقَوْلٌ مَعْرُوفٌ
Diyanet Meali:İtaat ve güzel bir söz (onlar için daha hayırlıdır).

طَائِعِينَ : İsim. İsm-i Fâil. Kurallı Erkek Çoğul. Nasb / Cerr Hali. Tekili: طَائِعٌ

41:11فَقَالَ لَهَا وَلِلْأَرْضِ ائْتِيَا طَوْعًا أَوْ كَرْهًا قَالَتَا أَتَيْنَا طَائِعِينَ
Diyanet Meali:Ona ve yeryüzüne, “İsteyerek veya istemeyerek gelin” dedi. İkisi de, “İsteyerek geldik” dediler.

مُطَاعٌ : İsim. İsm-i Mef’ûl. İf’âl Bâbı (IV. Bâb). 

81:21مُطَاعٍ ثَمَّ أَمِينٍ
Diyanet Meali:(Meleklerce) itaat edilen, güvenilir bir elçinin (Cebrail’in getirdiği sözdür). *

مُطَّوِّعِينَ : İsim. İsm-i Fâil. Tefa’ul Bâbı (V. Bâb). Kurallı Erkek Çoğul. Nasb / Cerr Hali. Tekili: مُطَّوِّعٌ

9:79الَّذِينَ يَلْمِزُونَ الْمُطَّوِّعِينَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ فِي الصَّدَقَاتِ
Diyanet Meali:Sadakalar hususunda gönüllü bağışta bulunan mü’minlerle, (güçlerinin yettiğinden başkasını bulamayanları) çekiştirip onlarla alay edenler var ya…