KÖK HARFLER: ن س و
ANLAM:
نِسَاء : Kadınlar. اِمْرَاَةٌ ve نِسْوَةٌ kelimelerinin çoğul halidir.
AÇIKLAMA:
xx
KUR’ÂN’DA GEÇEN TÜREVLERİ:
Aşağıdaki tabloda Kur’ân’da geçen ve bu kökten gelen kelime türevleri, bunların gramatik adlandırılışları, Kur’ân’da kaç kere geçmiş olduğu belirtilmiş ve örnek bir ayet için, sûre/âyet numarası verilmiştir.
| Tür | Adet | Anlam | Örnek | Açıklama | |
| نِسْوَةٌ – نِسَاءُ | isim | 59 | Kadınlar (çoğul) | 4/1 | Bu kelimenin aynı kökten tekili yoktur |
| Toplam | 59 |
TÜRKÇEYE GEÇEN KELİMELER:
Aşağıdaki tabloda bu kökten Türkçeye geçmiş olan kelimeler, bunların Arapça yazılışları, Türkçe anlamları verilmiştir. Bu kelimelerin bazılarına günümüz Türkçesinde pek rastlanmaz. Daha çok Osmanlıca metinlerde görülmektedir.
| Nisâ’ | نِسَاء | Kadınlar. |
| Nisve | نِسْوَة | Kadınlar. |
| Nisvân | نِسْوَان | Kadınlar. Nisalar. |
| Nisâiyye | نِسَائِيَّة | Tıbbiyede kadın hastalıkları. |
ÂYETLER:
DİKKAT! İncelediğimiz kökten gelen kelimeleri, Kur’an-ı Kerim’deki yerlerinde, yakın çevresindeki kelimelerle ilişkilerini gösterecek şekilde listeliyoruz. Uzun ayetlerin sadece bir bölümünü ele aldık. Bazı ayetlerin sadece bir kısmını gördüğümüz için, ayetler hakkında yanlış bir hüküm verilmemesi gerekir. Tamamını ele aldığımız ayetlerin meallerinin sonuna bir yıldız (*) işareti konmuştur.
نِسْوَةٌ – نِسَاءُ : İsim. Çoğul. (Bu kelimelerin aynı kökten tekili yoktur.)
| 2:49 | يُذَبِّحُونَ أَبْنَاءَكُمْ وَيَسْتَحْيُونَ نِسَاءَكُمْ |
| Diyanet Meali: | (Hani, sizi azabın en kötüsüne uğratan), kadınlarınızı sağ bırakıp, oğullarınızı boğazlayan (Firavun ailesinden kurtarmıştık). |
| 2:187 | أُحِلَّ لَكُمْ لَيْلَةَ الصِّيَامِ الرَّفَثُ إِلَىٰ نِسَائِكُمْ |
| Diyanet Meali: | Oruç gecesinde kadınlarınıza yaklaşmak size helâl kılındı. |
| 2:222 | قُلْ هُوَ أَذًى فَاعْتَزِلُوا النِّسَاءَ فِي الْمَحِيضِ |
| Diyanet Meali: | De ki: “O bir ezadır (rahatsızlıktır). Ay hâlinde kadınlardan uzak durun.” |
| 2:223 | نِسَاؤُكُمْ حَرْثٌ لَكُمْ فَأْتُوا حَرْثَكُمْ أَنَّىٰ شِئْتُمْ |
| Diyanet Meali: | Kadınlarınız sizin ekinliğinizdir. Ekinliğinize dilediğiniz biçimde varın. |
| 2:226 | لِلَّذِينَ يُؤْلُونَ مِنْ نِسَائِهِمْ تَرَبُّصُ أَرْبَعَةِ أَشْهُرٍ |
| Diyanet Meali: | Eşlerine yaklaşmamağa yemin edenler için dört ay bekleme süresi vardır. |
| 2:231 | وَإِذَا طَلَّقْتُمُ النِّسَاءَ فَبَلَغْنَ أَجَلَهُنَّ فَأَمْسِكُوهُنَّ بِمَعْرُوفٍ |
| Diyanet Meali: | Kadınları boşadığınız ve onlar da bekleme sürelerini bitirdikleri zaman, ya onları iyilikle tutun (yahut iyilikle bırakın). |
| 2:232 | وَإِذَا طَلَّقْتُمُ النِّسَاءَ فَبَلَغْنَ أَجَلَهُنَّ فَلَا تَعْضُلُوهُنَّ |
| Diyanet Meali: | Kadınları boşadığınız ve onlar da bekleme sürelerini bitirdikleri zaman (kendi aralarında aklın ve dinin gereklerine uygun olarak güzellikle anlaştıkları takdirde, eşleriyle yeniden evlenmelerine) engel olmayın. |
| 2:235 | وَلَا جُنَاحَ عَلَيْكُمْ فِيمَا عَرَّضْتُمْ بِهِ مِنْ خِطْبَةِ النِّسَاءِ |
| Diyanet Meali: | (Vefat iddeti beklemekte olan) kadınlara kendileri ile evlenmek istediğinizi üstü kapalı olarak anlatmanızda (veya bu isteğinizi içinizde saklamanızda) sizin için bir günah yoktur. |
| 2:236 | لَا جُنَاحَ عَلَيْكُمْ إِنْ طَلَّقْتُمُ النِّسَاءَ مَا لَمْ تَمَسُّوهُنَّ |
| Diyanet Meali: | Kendilerine el sürmeden (ya da mehir belirlemeden) kadınları boşarsanız size bir günah yoktur. |
| 3:14 | زُيِّنَ لِلنَّاسِ حُبُّ الشَّهَوَاتِ مِنَ النِّسَاءِ وَالْبَنِينَ |
| Diyanet Meali: | Kadınlar, oğullar … gibi nefsin şiddetle arzuladığı şeyler insana süslü gösterildi. |
| 3:42 | إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَاكِ وَطَهَّرَكِ وَاصْطَفَاكِ عَلَىٰ نِسَاءِ الْعَالَمِينَ |
| Diyanet Meali: | “Allah, seni seçti. Seni tertemiz yaptı ve seni dünya kadınlarına üstün kıldı.” |
| 3:61 | فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَأَبْنَاءَكُمْ وَنِسَاءَنَا وَنِسَاءَكُمْ |
| Diyanet Meali: | De ki: “Gelin, oğullarımızı ve oğullarınızı, kadınlarımızı ve kadınlarınızı çağıralım…” |
| 3:61 | فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَأَبْنَاءَكُمْ وَنِسَاءَنَا وَنِسَاءَكُمْ |
| Diyanet Meali: | De ki: “Gelin, oğullarımızı ve oğullarınızı, kadınlarımızı ve kadınlarınızı çağıralım…” |
| 4:1 | وَخَلَقَ مِنْهَا زَوْجَهَا وَبَثَّ مِنْهُمَا رِجَالًا كَثِيرًا وَنِسَاءً |
| Diyanet Meali: | (Ey insanlar! Sizi bir tek nefisten yaratan) ve ondan da eşini yaratan; ikisinden birçok erkek ve kadın (meydana getirip) yayan (Rabbinize karşı gelmekten sakının). |
| 4:3 | وَإِنْ خِفْتُمْ أَلَّا تُقْسِطُوا فِي الْيَتَامَىٰ فَانْكِحُوا مَا طَابَ لَكُمْ مِنَ النِّسَاءِ |
| Diyanet Meali: | Eğer, (velisi olduğunuz) yetim kızlar (ile evlenip onlar) hakkında adaletsizlik etmekten korkarsanız, (onları değil), size helâl olan (başka) kadınlardan (ikişer, üçer, dörder olmak üzere) nikâhlayın. |
| 4:4 | وَآتُوا النِّسَاءَ صَدُقَاتِهِنَّ نِحْلَةً |
| Diyanet Meali: | Kadınlara mehirlerini (bir görev olarak) gönül hoşluğuyla verin. |
| 4:7 | وَلِلنِّسَاءِ نَصِيبٌ مِمَّا تَرَكَ الْوَالِدَانِ وَالْأَقْرَبُون |
| Diyanet Meali: | Ana, baba ve akrabaların bıraktıklarından kadınlara da bir pay vardır. |
| 4:11 | فَإِنْ كُنَّ نِسَاءً فَوْقَ اثْنَتَيْنِ فَلَهُنَّ ثُلُثَا مَا تَرَكَ |
| Diyanet Meali: | (Çocuklar sadece) ikiden fazla kız iseler, (ölenin geriye) bıraktığının üçte ikisi onlarındır. |
| 4:15 | وَاللَّاتِي يَأْتِينَ الْفَاحِشَةَ مِنْ نِسَائِكُمْ فَاسْتَشْهِدُوا عَلَيْهِنَّ أَرْبَعَةً مِنْكُمْ |
| Diyanet Meali: | Kadınlarınızdan fuhuş (zina) yapanlara karşı içinizden dört şahit getirin. |
| 4:19 | يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا يَحِلُّ لَكُمْ أَنْ تَرِثُوا النِّسَاءَ كَرْهًا |
| Diyanet Meali: | Ey iman edenler! Kadınlara zorla mirasçı olmanız size helâl değildir. |
| 4:22 | وَلَا تَنْكِحُوا مَا نَكَحَ آبَاؤُكُمْ مِنَ النِّسَاءِ إِلَّا مَا قَدْ سَلَفَ |
| Diyanet Meali: | Geçmişte olanlar hariç, artık babalarınızın evlendiği kadınlarla evlenmeyin. |
| 4:23 | وَأَخَوَاتُكُمْ مِنَ الرَّضَاعَةِ وَأُمَّهَاتُ نِسَائِكُمْ |
| Diyanet Meali: | (Size şunlarla evlenmek haram kılındı:) … süt kız kardeşleriniz, karılarınızın anneleri… |
| 4:23 | وَرَبَائِبُكُمُ اللَّاتِي فِي حُجُورِكُمْ مِنْ نِسَائِكُمُ اللَّاتِي دَخَلْتُمْ بِهِنَّ |
| Diyanet Meali: | Kendileriyle zifafa girdiğiniz karılarınızdan olup, evlerinizde bulunan üvey kızlarınız… |
| 4:24 | وَالْمُحْصَنَاتُ مِنَ النِّسَاءِ إِلَّا مَا مَلَكَتْ أَيْمَانُكُمْ |
| Diyanet Meali: | (Savaş esiri olarak) sahip olduklarınız hariç, evli kadınlar (da size) haram kılındı. |
| 4:32 | لِلرِّجَالِ نَصِيبٌ مِمَّا اكْتَسَبُوا وَلِلنِّسَاءِ نَصِيبٌ مِمَّا اكْتَسَبْنَ |
| Diyanet Meali: | Erkeklere kazandıklarından bir pay vardır. Kadınlara da kazandıklarından bir pay vardır. |
| 4:34 | الرِّجَالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّسَاءِ بِمَا فَضَّلَ اللَّهُ بَعْضَهُمْ عَلَىٰ بَعْضٍ |
| Diyanet Meali: | Erkekler, kadınların koruyup kollayıcılarıdırlar. Çünkü Allah, insanların kimini kiminden üstün kılmıştır. |
| 4:43 | أَوْ لَامَسْتُمُ النِّسَاءَ فَلَمْ تَجِدُوا مَاءً فَتَيَمَّمُوا صَعِيدًا طَيِّبًا |
| Diyanet Meali: | Ya da eşlerinizle cinsel ilişkide bulunup, su da bulamazsanız o zaman temiz bir toprağa yönelip, (niyet ederek onunla yüzlerinizi ve ellerinizi meshedin). |
| 4:75 | وَمَا لَكُمْ لَا تُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَالْمُسْتَضْعَفِينَ مِنَ الرِّجَالِ وَالنِّسَاءِ |
| Diyanet Meali: | Size ne oluyor da, Allah yolunda ve zayıf ve zavallı erkekler, kadınlar (ve çocukların) uğrunda savaşa çıkmıyorsunuz? |
| 4:98 | إِلَّا الْمُسْتَضْعَفِينَ مِنَ الرِّجَالِ وَالنِّسَاءِ وَالْوِلْدَانِ |
| Diyanet Meali: | Ancak gerçekten zayıf ve güçsüz olan, (çaresiz kalan ve hicret etmeye yol bulamayan) erkekler, kadınlar ve çocuklar başkadır. |
| 4:127 | وَيَسْتَفْتُونَكَ فِي النِّسَاءِ قُلِ اللَّهُ يُفْتِيكُمْ فِيهِنَّ |
| Diyanet Meali: | Kadınlar hakkında senden fetva istiyorlar. De ki: “Onlar hakkında size fetvayı Allah veriyor.” |
| 4:127 | وَمَا يُتْلَىٰ عَلَيْكُمْ فِي الْكِتَابِ فِي يَتَامَى النِّسَاءِ |
| Diyanet Meali: | Kitapta, (kendilerine verilmesi farz kılınan mirası vermediğiniz ve evlenmek istediğiniz) yetim kızlara, (zavallı çocuklara ve yetimlere âdil davranmanıza) dair, size okunmakta olan âyetler de bunu açıklıyor. |
| 4:129 | وَلَنْ تَسْتَطِيعُوا أَنْ تَعْدِلُوا بَيْنَ النِّسَاءِ وَلَوْ حَرَصْتُمْ |
| Diyanet Meali: | Ne kadar uğraşırsanız uğraşın, kadınlar arasında adaleti yerine getiremezsiniz. |
| 4:176 | وَإِنْ كَانُوا إِخْوَةً رِجَالًا وَنِسَاءً فَلِلذَّكَرِ مِثْلُ حَظِّ الْأُنْثَيَيْنِ |
| Diyanet Meali: | Eğer kardeşler erkekli kızlı iseler, o zaman (bir) erkeğe, iki kızın hissesi kadar (pay) vardır. |
| 5:6 | أَوْ لَامَسْتُمُ النِّسَاءَ فَلَمْ تَجِدُوا مَاءً فَتَيَمَّمُوا صَعِيدًا طَيِّبًا |
| Diyanet Meali: | Veya kadınlara dokunur (cinsel ilişkide bulunur) da su bulamazsanız, o zaman temiz bir toprağa yönelin. |
| 7:81 | إِنَّكُمْ لَتَأْتُونَ الرِّجَالَ شَهْوَةً مِنْ دُونِ النِّسَاءِ |
| Diyanet Meali: | “Hakikaten siz kadınları bırakıp, şehvetle erkeklere yaklaşıyorsunuz.” |
| 7:127 | قَالَ سَنُقَتِّلُ أَبْنَاءَهُمْ وَنَسْتَحْيِي نِسَاءَهُمْ |
| Diyanet Meali: | Firavun, “Biz onların oğullarını öldüreceğiz, kadınlarını sağ bırakacağız.” dedi. |
| 7:141 | يُقَتِّلُونَ أَبْنَاءَكُمْ وَيَسْتَحْيُونَ نِسَاءَكُمْ |
| Diyanet Meali: | Oğullarınızı öldürüyor, kadınlarınızı sağ bırakıyorlardı. |
| 12:30 | وَقَالَ نِسْوَةٌ فِي الْمَدِينَةِ امْرَأَتُ الْعَزِيزِ تُرَاوِدُ فَتَاهَا عَنْ نَفْسِهِ |
| Diyanet Meali: | Şehirde birtakım kadınlar, “Aziz’in karısı, (hizmetçisi olan) delikanlısından murad almak istemiş.” dediler. |
| 12:50 | ارْجِعْ إِلَىٰ رَبِّكَ فَاسْأَلْهُ مَا بَالُ النِّسْوَةِ اللَّاتِي قَطَّعْنَ أَيْدِيَهُنَّ |
| Diyanet Meali: | “Efendine dön de, ellerini kesen o kadınların derdi ne idi, diye sor.” |
| 14:6 | يَسُومُونَكُمْ سُوءَ الْعَذَابِ وَيُذَبِّحُونَ أَبْنَاءَكُمْ وَيَسْتَحْيُونَ نِسَاءَكُمْ |
| Diyanet Meali: | “Onlar sizi işkencenin en ağırına uğratıyorlar, oğullarınızı boğazlayıp kadınlarınızı sağ bırakıyorlardı.” |
| 24:31 | أَوْ بَنِي أَخَوَاتِهِنَّ أَوْ نِسَائِهِنَّ |
| Diyanet Meali: | (Zinetlerini) … yahut kız kardeşlerinin oğullarından, yahut müslüman kadınlardan … (başkalarına göstermesinler). |
| 24:31 | أَوِ الطِّفْلِ الَّذِينَ لَمْ يَظْهَرُوا عَلَىٰ عَوْرَاتِ النِّسَاءِ |
| Diyanet Meali: | Yahut da henüz kadınların mahrem yerlerine vakıf olmayan erkek çocuklardan (başkalarına göstermesinler). |
| 24:60 | وَالْقَوَاعِدُ مِنَ النِّسَاءِ اللَّاتِي لَا يَرْجُونَ نِكَاحًا |
| Diyanet Meali: | Artık evlenme ümidi beslemeyen, hayızdan ve doğumdan kesilmiş yaşlı kadınların (zinetlerini göstermeksizin dış elbiselerini çıkarmalarında kendileri için bir günah yoktur). |
| 27:55 | أَئِنَّكُمْ لَتَأْتُونَ الرِّجَالَ شَهْوَةً مِنْ دُونِ النِّسَاءِ |
| Diyanet Meali: | “Siz kadınları bırakıp şehvetle erkeklere mi varıyorsunuz?” |
| 28:4 | يَسْتَضْعِفُ طَائِفَةً مِنْهُمْ يُذَبِّحُ أَبْنَاءَهُمْ وَيَسْتَحْيِي نِسَاءَهُمْ |
| Diyanet Meali: | (Şüphe yok ki, Firavun yeryüzünde (ülkesinde) büyüklük taslamış ve ora halkını sınıflara ayırmıştı). Onlardan bir kesimi eziyor, oğullarını boğazlıyor, kadınlarını ise sağ bırakıyordu. |
| 33:30 | يَا نِسَاءَ النَّبِيِّ مَنْ يَأْتِ مِنْكُنَّ بِفَاحِشَةٍ مُبَيِّنَةٍ يُضَاعَفْ لَهَا الْعَذَابُ ضِعْفَيْنِ |
| Diyanet Meali: | Ey Peygamber’in hanımları! İçinizden kim apaçık bir çirkinlik yaparsa, onun cezası iki kat verilir. |
| 33:32 | يَا نِسَاءَ النَّبِيِّ |
| Diyanet Meali: | Ey Peygamber’in hanımları! |
| 33:32 | لَسْتُنَّ كَأَحَدٍ مِنَ النِّسَاءِ |
| Diyanet Meali: | Siz, kadınlardan herhangi biri gibi değilsiniz. |
| 33:52 | لَا يَحِلُّ لَكَ النِّسَاءُ مِنْ بَعْدُ وَلَا أَنْ تَبَدَّلَ بِهِنَّ مِنْ اَزْوَاجٍ |
| Diyanet Meali: | Bundan sonra, (güzellikleri hoşuna gitse bile) başka kadınlarla evlenmek, eşlerini boşayıp başka eşler almak sana helâl değildir. |
| 33:55 | وَلَا أَبْنَاءِ أَخَوَاتِهِنَّ وَلَا نِسَائِهِنَّ وَلَا مَا مَلَكَتْ أَيْمَانُهُنَّ |
| Diyanet Meali: | (Peygamberin hanımlarına), … kız kardeşlerinin oğullarından, mü’min kadınlardan ve sahip oldukları cariyelerden ötürü (bir günah yoktur). |
| 33:59 | يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ قُلْ لِأَزْوَاجِكَ وَبَنَاتِكَ وَنِسَاءِ الْمُؤْمِنِينَ يُدْنِينَ عَلَيْهِنَّ مِنْ جَلَابِيبِهِنَّ |
| Diyanet Meali: | Ey Peygamber! Hanımlarına, kızlarına ve mü’minlerin kadınlarına söyle, bedenlerini örtecek elbiselerini giysinler. |
| 40:25 | قَالُوا اقْتُلُوا أَبْنَاءَ الَّذِينَ آمَنُوا مَعَهُ وَاسْتَحْيُوا نِسَاءَهُمْ |
| Diyanet Meali: | (Mûsâ onlara tarafımızdan gerçeği getirince), “Onunla beraber iman edenlerin oğullarını öldürün, kadınlarını sağ bırakın” dediler. |
| 48:25 | وَلَوْلَا رِجَالٌ مُؤْمِنُونَ وَنِسَاءٌ مُؤْمِنَاتٌ لَمْ تَعْلَمُوهُمْ أَنْ تَطَئُوهُمْ |
| Diyanet Meali: | Eğer, oradaki henüz tanımadığınız inanmış erkeklerle, inanmış kadınları (bilmeyerek) ezmeniz (ve böylece size bir eziyet gelecek olmasaydı, Allah, Mekke’ye girmenize izin verirdi). |
| 49:11 | لَا يَسْخَرْ قَوْمٌ مِنْ قَوْمٍ عَسَىٰ أَنْ يَكُونُوا خَيْرًا مِنْهُمْ وَلَا نِسَاءٌ |
| Diyanet Meali: | Bir topluluk bir diğerini alaya almasın. Belki onlar kendilerinden daha iyidirler. Kadınlar da (diğer kadınları alaya almasın). |
| 49:11 | مِنْ نِسَاءٍ عَسَىٰ أَنْ يَكُنَّ خَيْرًا مِنْهُنَّ |
| Diyanet Meali: | (Kadınlar da) diğer kadınları alaya almasın. Belki onlar kendilerinden daha iyidirler. |
| 58:2 | الَّذِينَ يُظَاهِرُونَ مِنْكُمْ مِنْ نِسَائِهِمْ مَا هُنَّ أُمَّهَاتِهِمْ |
| Diyanet Meali: | İçinizden kadınlarına zıhar yapanlar bilsinler ki, o kadınlar onların anaları değildir. |
| 58:3 | وَالَّذِينَ يُظَاهِرُونَ مِنْ نِسَائِهِمْ ثُمَّ يَعُودُونَ لِمَا قَالُوا فَتَحْرِيرُ رَقَبَةٍ مِنْ قَبْلِ أَنْ يَتَمَاسَّا |
| Diyanet Meali: | Kadınlarından zıhar yaparak ayrılıp sonra da söylediklerinden dönecek olanlar, eşleriyle birbirlerine dokunmadan önce, bir köle azat etmelidirler. |
| 65:1 | إِذَا طَلَّقْتُمُ النِّسَاءَ فَطَلِّقُوهُنَّ لِعِدَّتِهِنَّ وَأَحْصُوا الْعِدَّةَ |
| Diyanet Meali: | Kadınları boşamak istediğinizde, onları iddetlerini dikkate alarak (temizlik hâlinde) boşayın ve iddeti sayın. |
| 65:4 | وَاللَّائِي يَئِسْنَ مِنَ الْمَحِيضِ مِنْ نِسَائِكُمْ إِنِ ارْتَبْتُمْ فَعِدَّتُهُنَّ ثَلَاثَةُ أَشْهُرٍ |
| Diyanet Meali: | Kadınlarınızdan âdetten kesilmiş olanlarla, (henüz âdet görmeyenler) hususunda tereddüt ederseniz, onların bekleme süresi üç aydır. |