KÖK HARFLER: ن س خ
ANLAM:
نَسَخَ : Bir şeyi başka bir şey ile feshetmek, neshetmek, hükümsüz kılmak, bozmak, gidermek ya da iptal etmek. Yazının veya kitabın suretini çıkarmak ya da kopya etmek.
AÇIKLAMA:
xx
KUR’ÂN’DA GEÇEN TÜREVLERİ:
Aşağıdaki tabloda Kur’ân’da geçen ve bu kökten gelen kelime türevleri, bunların gramatik adlandırılışları, Kur’ân’da kaç kere geçmiş olduğu belirtilmiş ve örnek bir ayet için, sûre/âyet numarası verilmiştir.
|
| Tür | Adet | Anlam | Örnek |
| نَسَخَ | fiil-I | 2 | Yazdı, nüshasını çıkarttı; iptal etti, kaldırdı | 22/52 |
| اِسْتَنْسَخَ | fiil-X | 1 | Yazdı veya yazdırdı | 45/29 |
| نُسْخَةٌ | isim | 1 | Nüsha | 7/154 |
|
| Toplam | 4 |
|
|
TÜRKÇEYE GEÇEN KELİMELER:
Aşağıdaki tabloda bu kökten Türkçeye geçmiş olan kelimeler, bunların Arapça yazılışları, Türkçe anlamları verilmiştir. Bu kelimelerin bazılarına günümüz Türkçesinde pek rastlanmaz. Daha çok Osmanlıca metinlerde görülmektedir.
| Nesh | نَسْخ | Şer’i bir hükmü yine şer’i bir emirle kaldırmaktır. | Nesh etmek |
| Nâsih | نَاسِخ | Battal eden, hükümsüz bırakan. |
|
| Mensûh | مَنْسُوخ | Hükmü kaldırılmış. Nesholunmuş. Hükümsüz bırakılmış. |
|
| Nüsha | نُسْخَة | Yazılı şey. Yazılı bir şeyden çıkarılan suret. | Çoğulu: Nüsah |
| Tenâsüh | تَنَاسُخ | Ruh göçü. |
|
| İstinsâh | إِسْتِنْسَاخ | Sahifeyi çoğaltmak, nüshasını yazmak. Kopya etmek. |
|
| Müstensih | مُسْتَنْسِخ | İstinsah eden. Yazıyı çoğaltan, kopya çıkaran. |
|
| Muska | ——— | Taşıyanı, takanı ya da sahip olanı zararlı etkilerden koruyup iyilik getirdiğine inanılan doğal ya da yapay nesne. |
|
Muska kelimesi, “nüsha” نسخة : “yazı belge” sözcüğünden gelmektedir. نسخ fiili, “kopyaladı, temize çekti” anlamındadır. (Nişanyan Sözlük)
ÂYETLER:
DİKKAT! İncelediğimiz kökten gelen kelimeleri, Kur’an-ı Kerim’deki yerlerinde, yakın çevresindeki kelimelerle ilişkilerini gösterecek şekilde listeliyoruz. Uzun ayetlerin sadece bir bölümünü ele aldık. Bazı ayetlerin sadece bir kısmını gördüğümüz için, ayetler hakkında yanlış bir hüküm verilmemesi gerekir. Tamamını ele aldığımız ayetlerin meallerinin sonuna bir yıldız (*) işareti konmuştur.
نَسَخَ : Fiil-I.
| 2:106 | مَا نَنْسَخْ مِنْ آيَةٍ أَوْ نُنْسِهَا نَأْتِ بِخَيْرٍ مِنْهَا أَوْ مِثْلِهَا |
| Diyanet Meali: | Biz herhangi bir âyetin hükmünü yürürlükten kaldırır veya onu unutturur (ya da ertelersek), yerine daha hayırlısını veya mislini getiririz. |
| 22:52 | فَيَنْسَخُ اللَّهُ مَا يُلْقِي الشَّيْطَانُ ثُمَّ يُحْكِمُ اللَّهُ آيَاتِهِ |
| Diyanet Meali: | Ama Allah, şeytanın vesvesesini giderir. Sonra Allah, âyetlerini sağlamlaştırır. |
اِسْتَنْسَخَ : Fiil-X.
| 45:29 | إِنَّا كُنَّا نَسْتَنْسِخُ مَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ |
| Diyanet Meali: | Çünkü biz yapmakta olduklarınızı kaydediyorduk. |
نُسْخَةٌ : İsim.
| 7:154 | وَفِي نُسْخَتِهَا هُدًى وَرَحْمَةٌ لِلَّذِينَ هُمْ لِرَبِّهِمْ يَرْهَبُونَ |
| Diyanet Meali: | (Mûsâ’nın öfkesi dinince attığı levhaları aldı.) Onların yazısında Rableri için korku duyanlara bir hidayet ve bir rahmet vardı. |