KÖK HARFLER: م ر ض
ANLAM:
مَرِضَ : (Hasta) rahatsız, hastalanmış olmak. Gece karanlıklaşmak.
AÇIKLAMA:
xx
DİĞER BAZI TÜREVLER:
xx
KUR’ÂN’DA GEÇEN TÜREVLERİ:
Aşağıdaki tabloda Kur’ân’da geçen ve bu kökten gelen kelime türevleri, bunların gramatik adlandırılışları, Kur’ân’da kaç kere geçmiş olduğu belirtilmiş ve örnek bir ayet için, sûre/âyet numarası verilmiştir.
| Tür | Adet | Anlam | Örnek | Açıklama | |
| مَرِضَ | fiil-I | 1 | Hastalandı | 26/80 | |
| مَرِيضٌ | isim | 10 | Hasta | 48/17 | Çoğulu: مَرْضَى |
| مَرَضٌ | isim | 13 | Hastalık | 2/10 | |
| Toplam | 24 |
TÜRKÇEYE GEÇEN KELİMELER:
Aşağıdaki tabloda bu kökten Türkçeye geçmiş olan kelimeler, bunların Arapça yazılışları, Türkçe anlamları verilmiştir. Bu kelimelerin bazılarına günümüz Türkçesinde pek rastlanmaz. Daha çok Osmanlıca metinlerde görülmektedir.
| Maraz | مَرَض | Hastalık, illet, dert. Bela. |
|
| Marîz | مَرِيض | Hastalıklı, hasta olan. | Çoğulu: Merzâ |
| Maraza | مَرَضَة | Hastalık. |
|
| Maraziyyât | مَرَضِيَّات | Hastalıklar ilmi, patoloji. |
|
| Mimrâz | مِمْرَاض | Hastalıklı, illetli. |
|
| Emrâz | أَمْرَاض | Hastalıklar. Marazlar. |
|
| Temrîz | تَمْرِيض | Zayıf gösterme. |
|
| İmrâz | إِمْرَاض | İllet sahibi olmak. Hasta etmek. Bir kimseyi hasta bulmak. |
|
| Temâruz | تَمَارُض | Kendini hasta gibi gösterme. |
|
| Mütemârız | مُتَمَارِض | Kendini hasta gösteren, yalandan hasta olan. | Çoğulu: Mütemârızîn |
ÂYETLER:
DİKKAT! İncelediğimiz kökten gelen kelimeleri, Kur’an-ı Kerim’deki yerlerinde, yakın çevresindeki kelimelerle ilişkilerini gösterecek şekilde listeliyoruz. Uzun ayetlerin sadece bir bölümünü ele aldık. Bazı ayetlerin sadece bir kısmını gördüğümüz için, ayetler hakkında yanlış bir hüküm verilmemesi gerekir. Tamamını ele aldığımız ayetlerin meallerinin sonuna bir yıldız (*) işareti konmuştur.
مَرِضَ : Fiil-I.
| 26:80 | وَإِذَا مَرِضْتُ فَهُوَ يَشْفِينِ |
| Diyanet Meali: | “Hastalandığımda da O bana şifa verir.” * |
مَرِيضٌ : İsim. Çoğulu: مَرْضَى
| 2:184 | فَمَنْ كَانَ مِنْكُمْ مَرِيضًا أَوْ عَلَىٰ سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِنْ أَيَّامٍ أُخَرَ |
| Diyanet Meali: | Sizden kim hasta, ya da yolculukta olursa, tutamadığı günler sayısınca başka günlerde tutar. |
| 2:185 | وَمَنْ كَانَ مَرِيضًا أَوْ عَلَىٰ سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِنْ أَيَّامٍ أُخَرَ |
| Diyanet Meali: | Kim de hasta veya yolcu olursa, tutamadığı günler sayısınca başka günlerde tutsun. |
| 2:196 | فَمَنْ كَانَ مِنْكُمْ مَرِيضًا أَوْ بِهِ أَذًى مِنْ رَأْسِهِ فَفِدْيَةٌ مِنْ صِيَامٍ |
| Diyanet Meali: | İçinizden her kim hastalanır veya başından rahatsız olur (da tıraş olmak zorunda kalır)sa fidye olarak ya oruç tutması … gerekir. |
| 4:43 | وَإِنْ كُنْتُمْ مَرْضَىٰ أَوْ عَلَىٰ سَفَرٍ أَوْ جَاءَ أَحَدٌ مِنْكُمْ مِنَ الْغَائِطِ |
| Diyanet Meali: | Eğer hasta olur veya yolculukta bulunursanız, veyahut biriniz abdest bozmaktan gelince … |
| 4:102 | وَلَا جُنَاحَ عَلَيْكُمْ إِنْ كَانَ بِكُمْ أَذًى مِنْ مَطَرٍ أَوْ كُنْتُمْ مَرْضَىٰ أَنْ تَضَعُوا أَسْلِحَتَكُمْ |
| Diyanet Meali: | Yağmurdan zahmet çekerseniz, ya da hasta olursanız, silâhlarınızı bırakmanızda size bir beis yoktur. |
| 5:6 | وَإِنْ كُنْتُمْ مَرْضَىٰ أَوْ عَلَىٰ سَفَرٍ أَوْ جَاءَ أَحَدٌ مِنْكُمْ مِنَ الْغَائِطِ |
| Diyanet Meali: | Hasta olursanız veya seferde bulunursanız veya biriniz abdest bozmaktan (def-i hacetten) gelirse… |
| 9:91 | لَيْسَ عَلَى الضُّعَفَاءِ وَلَا عَلَى الْمَرْضَىٰ وَلَا عَلَى الَّذِينَ لَا يَجِدُونَ مَا يُنْفِقُونَ حَرَجٌ |
| Diyanet Meali: | Güçsüzlere, hastalara ve (seferde) harcayacakları bir şey bulamayanlara (sefere katılmadıkları için) bir günah yoktur. |
| 24:61 | وَلَا عَلَى الْأَعْرَجِ حَرَجٌ وَلَا عَلَى الْمَرِيضِ حَرَجٌ |
| Diyanet Meali: | Topala güçlük yoktur, hastaya da güçlük yoktur. |
| 48:17 | وَلَا عَلَى الْأَعْرَجِ حَرَجٌ وَلَا عَلَى الْمَرِيضِ حَرَجٌ |
| Diyanet Meali: | Topala güçlük yoktur, hastaya güçlük yoktur. |
| 73:20 | عَلِمَ أَنْ سَيَكُونُ مِنْكُمْ مَرْضَىٰ وَآخَرُونَ يَضْرِبُونَ فِي الْأَرْضِ |
| Diyanet Meali: | Allah, içinizde hastaların bulunacağını, bir kısmınızın Allah’ın lütfundan rızık aramak üzere yeryüzünde dolaşacağını bilmektedir. |
مَرَضٌ : İsim.
| 2:10 | فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ فَزَادَهُمُ اللَّهُ مَرَضًا |
| Diyanet Meali: | Kalplerinde münafıklıktan kaynaklanan bir hastalık vardır. Allah da onların hastalıklarını artırmıştır. |
| 2:10 | فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ فَزَادَهُمُ اللَّهُ مَرَضًا |
| Diyanet Meali: | Kalplerinde münafıklıktan kaynaklanan bir hastalık vardır. Allah da onların hastalıklarını artırmıştır. |
| 5:52 | فَتَرَى الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ يُسَارِعُونَ فِيهِمْ |
| Diyanet Meali: | İşte kalplerinde bir hastalık (nifak) bulunanların, (“Başımıza bir felaketin gelmesinden korkuyoruz” diyerek) onların arasında koşup durduklarını görürsün. |
| 8:49 | إِذْ يَقُولُ الْمُنَافِقُونَ وَالَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ غَرَّ هَٰؤُلَاءِ دِينُهُمْ |
| Diyanet Meali: | Hani münafıklar ve kalplerinde hastalık bulunan kimseler, “Bunları dinleri aldatmış” diyorlardı. |
| 9:125 | وَأَمَّا الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ فَزَادَتْهُمْ رِجْسًا إِلَىٰ رِجْسِهِمْ |
| Diyanet Meali: | Kalplerinde hastalık olanların ise, pisliklerine pislik katmış (küfürlerini artırmış)tır. |
| 22:53 | لِيَجْعَلَ مَا يُلْقِي الشَّيْطَانُ فِتْنَةً لِلَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ |
| Diyanet Meali: | Allah, şeytanın verdiği bu vesveseyi, kalplerinde hastalık bulunanlara bir imtihan vesilesi kılmak için böyle yapar. |
| 24:50 | أَفِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ أَمِ ارْتَابُوا |
| Diyanet Meali: | Kalplerinde bir hastalık mı var, yoksa şüphe ve tereddüde mi düştüler? |
| 33:12 | وَإِذْ يَقُولُ الْمُنَافِقُونَ وَالَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ مَا وَعَدَنَا اللَّهُ وَرَسُولُهُ إِلَّا غُرُورًا |
| Diyanet Meali: | Hani münafıklar ve kalplerinde hastalık olanlar, “Allah ve Resûlü bize, ancak aldatmak için vaadde bulunmuşlar” diyorlardı. * |
| 33:32 | إِنِ اتَّقَيْتُنَّ فَلَا تَخْضَعْنَ بِالْقَوْلِ فَيَطْمَعَ الَّذِي فِي قَلْبِهِ مَرَضٌ |
| Diyanet Meali: | Eğer Allah’a karşı gelmekten sakınıyorsanız (erkeklerle konuşurken) sözü yumuşak bir eda ile söylemeyin ki kalbinde hastalık (kötü niyet) olan kimse ümide kapılmasın. |
| 33:60 | لَئِنْ لَمْ يَنْتَهِ الْمُنَافِقُونَ وَالَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ وَالْمُرْجِفُونَ فِي الْمَدِينَةِ لَنُغْرِيَنَّكَ بِهِمْ |
| Diyanet Meali: | Andolsun, eğer münafıklar, kalplerinde bir hastalık bulunanlar ve Medine’de kötü haberler yayıp ortalığı karıştıranlar (tuttukları yoldan) vazgeçmezlerse, elbette seni onların üzerine gitmeye teşvik edeceğiz. |
| 47:20 | رَأَيْتَ الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ يَنْظُرُونَ إِلَيْكَ نَظَرَ الْمَغْشِيِّ عَلَيْهِ مِنَ الْمَوْتِ |
| Diyanet Meali: | Kalplerinde hastalık olanların, ölüm baygınlığına girmiş kimsenin bakışı gibi sana baktıklarını görürsün. |
| 47:29 | أَمْ حَسِبَ الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ أَنْ لَنْ يُخْرِجَ اللَّهُ أَضْغَانَهُمْ |
| Diyanet Meali: | Yoksa, kalplerinde hastalık olanlar Allah’ın, kinlerini ortaya çıkarmayacağını mı sandılar? * |
| 74:31 | وَلِيَقُولَ الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ وَالْكَافِرُونَ مَاذَا أَرَادَ اللَّهُ بِهَٰذَا مَثَلًا |
| Diyanet Meali: | Kalplerinde bir hastalık bulunanlar ile kâfirler, “Allah, örnek olarak bununla neyi anlatmak istedi” desinler. |