KÖK HARFLER: خ د ع
ANLAM:
خَدَعَ : Bir şeyi saklamak, gizlemek; onu aldatmak, kandırmak, aklını çelmek; başkasının bilmediği bir şekilde zarar vermeyi arzu etmek; birisine gizlediği şeyin tersini iddia etmek; gizlediği şeyin tersi bir şey iddia ederek görünüşte sahip olduğu nesneden vazgeçmesini sağlamak.
AÇIKLAMA:
xx
DİĞER BAZI TÜREVLER:
xx
KUR’ÂN’DA GEÇEN TÜREVLERİ:
Aşağıdaki tabloda Kur’ân’da geçen ve bu kökten gelen kelime türevleri, bunların gramatik adlandırılışları, Kur’ân’da kaç kere geçmiş olduğu belirtilmiş ve örnek bir ayet için, sûre/âyet numarası verilmiştir.
|
| Tür | Adet | Anlam | Örnek |
| خَدَعَ | fiil-I | 2 | Bir şeyi sakladı, gizledi, onu aldattı | 2/9 |
| خَادَعَ | fiil-III | 2 | Tuzak kurmak, aldatmak | 4/142 |
| خَادِعٌ | isim | 1 | Aldatan | 4/142 |
|
| Toplam | 5 |
|
|
TÜRKÇEYE GEÇEN KELİMELER:
Aşağıdaki tabloda bu kökten Türkçeye geçmiş olan kelimeler, bunların Arapça yazılışları, Türkçe anlamları verilmiştir. Bu kelimelerin bazılarına günümüz Türkçesinde pek rastlanmaz. Daha çok Osmanlıca metinlerde görülmektedir.
| Hâdi’ | خَادِع | Hileci, aldatıcı. |
| Hud’a | خُدْعَة | Hile, oyun. Aldatma. Düzen. Mekir. |
| Tehâdu’ | تَخَادُع | Aldanmış gibi görünme. |
| Mütehâdi’ | مُتٓخَادِع | *Aldanmış gibi görünen. |
| Tahaddu’ | تَخَدُّع | Bilerek aldanma. |
| Mütehaddi’ | مُتَخَدِّع | Bilerek aldanan. |
“Hile ve hurda” şeklinde kullanılan ifadenin aslı “hile ve hud’a”dır. Hud’a kelimesi bu kökten gelmektedir.
ÂYETLER:
DİKKAT! İncelediğimiz kökten gelen kelimeleri, Kur’an-ı Kerim’deki yerlerinde, yakın çevresindeki kelimelerle ilişkilerini gösterecek şekilde listeliyoruz. Uzun ayetlerin sadece bir bölümünü ele aldık. Bazı ayetlerin sadece bir kısmını gördüğümüz için, ayetler hakkında yanlış bir hüküm verilmemesi gerekir. Tamamını ele aldığımız ayetlerin meallerinin sonuna bir yıldız (*) işareti konmuştur.
خَدَعَ : Fiil-I.
| 2:9 | وَمَا يَخْدَعُونَ إِلَّا أَنْفُسَهُمْ وَمَا يَشْعُرُونَ |
| Diyanet Meali: | Oysa sadece kendilerini aldatırlar da farkında değillerdir. |
| 8:62 | وَإِنْ يُرِيدُوا أَنْ يَخْدَعُوكَ فَإِنَّ حَسْبَكَ اللَّهُ |
| Diyanet Meali: | (62-63) Eğer seni aldatmak isterlerse bilmiş ol ki sana yetecek Allah’tır. |
خَادَعَ : Fiil-III.
| 2:9 | يُخَادِعُونَ اللَّهَ وَالَّذِينَ آمَنُوا وَمَا يَخْدَعُونَ إِلَّا أَنْفُسَهُمْ |
| Diyanet Meali: | Bunlar Allah’ı ve mü’minleri aldatmaya çalışırlar. Oysa sadece kendilerini aldatırlar. |
| 4:142 | إِنَّ الْمُنَافِقِينَ يُخَادِعُونَ اللَّهَ وَهُوَ خَادِعُهُمْ |
| Diyanet Meali: | Münafıklar, Allah’ı aldatmaya çalışırlar. Allah da onların bu çabalarını başlarına geçirir. |
خَادِعٌ : İsim. İsm-i Fâil.
| 4:142 | إِنَّ الْمُنَافِقِينَ يُخَادِعُونَ اللَّهَ وَهُوَ خَادِعُهُمْ |
| Diyanet Meali: | Münafıklar, Allah’ı aldatmaya çalışırlar. Allah da onların bu çabalarını başlarına geçirir. |