KÖK HARFLER: ح ر ر
ANLAM:
حَرَّ : Özgür olarak ya da asil ve özgür bir soydan doğmak; susamak; (gün) sıcak olmak.
AÇIKLAMA:
xx
DİĞER BAZI TÜREVLER:
xx
KUR’ÂN’DA GEÇEN TÜREVLERİ:
Aşağıdaki tabloda Kur’ân’da geçen ve bu kökten gelen kelime türevleri, bunların gramatik adlandırılışları, Kur’ân’da kaç kere geçmiş olduğu belirtilmiş ve örnek bir ayet için, sûre/âyet numarası verilmiştir.
| Tür | Adet | Anlam | Örnek |
حَرٌّ | isim | 3 | Sıcak | 16/81 |
حَرُورٌ | isim | 1 | Sıcaklık, sıcak rüzgar | 35/21 |
حَرِيرٌ | isim | 3 | İpek | 35/33 |
حُرٌّ | isim | 2 | Hür | 2/178 |
تَحْرِيرٌ | isim | 5 | Azat etme | 58/3 |
مُحَرَّرٌ | isim | 1 | Tahsis edilmiş | 3/35 |
| Toplam | 15 |
|
|
BENZERLİKLER VE FARKLILIKLAR:
Mahreci Benzeyen Kökler
Benzer Manada Kelimeler
Zıt Manada Kelimeler
TÜRKÇEYE GEÇEN KELİMELER:
Aşağıdaki tabloda bu kökten Türkçeye geçmiş olan kelimeler, bunların Arapça yazılışları, Türkçe anlamları verilmiştir. Bu kelimelerin bazılarına günümüz Türkçesinde pek rastlanmaz. Daha çok Osmanlıca metinlerde görülmektedir.
Harr | حَرّ | 1: Hararet, sıcaklık. Sıcak. 2: Hararetli. Kızgın. Çok sıcak. Yakıcı. |
|
Hârr(e) | حَارّ | Hararetli. Kızgın. Çok sıcak. Yakıcı. |
|
Hürr | حُرّ | Kimsenin baskısı, zorlaması olmadan meşru’ dairede istediği gibi yaşayabilen. Serbest. | Çoğul: Ahrâr |
Harûr | حَرُور | Sıcaklık. Güneşin kızgınlığı. |
|
Harîr | حَرِير | İpek. |
|
Harâret | حَرَارَة | 1: Isı. 2: Sıcaklık. 3: Susama, susuzluk. 4: Coşkunluk, ateşlilik |
|
Hürriyyet | حُرِّيَّة | Özgürlük. |
|
Mahrûr | مَحْرُور | Hararetli, ateşli. | Mahrûrâne |
Tahrîr | تَحْرِير | Hürriyete kavuşturmak. Yazmak. Yazılmak. Kaydetmek. |
|
Muharrir | مُحَرِّر | Yazar. |
|
Muharrer | مُحَرَّر | Yazılmış, yazılı, yazıya geçirilmiş. |
|
Aharr | أَحَرّ | Daha sıcak, en sıcak. |
|
Harrân | حَرَّان | Çok susuz. |
|
Harr kelimesinden; harlı, harsız (ateş) ve harlamak kelimeleri türetilmiştir.
ÂYETLER:
DİKKAT! İncelediğimiz kökten gelen kelimeleri, Kur’an-ı Kerim’deki yerlerinde, yakın çevresindeki kelimelerle ilişkilerini gösterecek şekilde listeliyoruz. Uzun ayetlerin sadece bir bölümünü ele aldık. Bazı ayetlerin sadece bir kısmını gördüğümüz için, ayetler hakkında yanlış bir hüküm verilmemesi gerekir. Tamamını ele aldığımız ayetlerin meallerinin sonuna bir yıldız (*) işareti konmuştur.
حَرٌّ : İsim.
9:81 | وَقَالُوا لَا تَنْفِرُوا فِي الْحَرِّ |
Diyanet Meali: | “Bu sıcakta sefere çıkmayın” dediler. |
9:81 | قُلْ نَارُ جَهَنَّمَ أَشَدُّ حَرًّا لَوْ كَانُوا يَفْقَهُونَ |
Diyanet Meali: | De ki: “Cehennemin ateşi daha sıcaktır.” Keşke anlasalardı. |
16:81 | وَجَعَلَ لَكُمْ سَرَابِيلَ تَقِيكُمُ الْحَرَّ وَسَرَابِيلَ تَقِيكُمْ بَأْسَكُمْ |
Diyanet Meali: | Sizi sıcaktan koruyacak elbiseler ve savaşta sizi koruyacak zırhlar verdi. |
حَرُورٌ : İsim.
35:21 | وَلَا الظِّلُّ وَلَا الْحَرُورُ |
Diyanet Meali: | Gölge ile sıcaklık bir olmaz. * |
حَرِيرٌ : İsim.
22:23 | يُحَلَّوْنَ فِيهَا مِنْ أَسَاوِرَ مِنْ ذَهَبٍ وَلُؤْلُؤًا وَلِبَاسُهُمْ فِيهَا حَرِيرٌ |
Diyanet Meali: | Orada altından bileziklerle, incilerle süsleneceklerdir. Oradaki giysileri ise ipektir. |
35:33 | يُحَلَّوْنَ فِيهَا مِنْ أَسَاوِرَ مِنْ ذَهَبٍ وَلُؤْلُؤًا وَلِبَاسُهُمْ فِيهَا حَرِيرٌ |
Diyanet Meali: | Orada altın bilezikler ve incilerle süslenirler. Oradaki elbiseleri de ipektir. |
76:12 | وَجَزَاهُمْ بِمَا صَبَرُوا جَنَّةً وَحَرِيرًا |
Diyanet Meali: | Sabretmelerine karşılık da onları cennet ve ipek(ten giysiler) ile mükâfatlandırır. * |
حُرٌّ : İsim.
2:178 | كُتِبَ عَلَيْكُمُ الْقِصَاصُ فِي الْقَتْلَى الْحُرُّ |
Diyanet Meali: | Öldürülenler hakkında size kısas farz kılındı. Hüre karşı (hür)… |
2:178 | بِالْحُرِّ وَالْعَبْدُ بِالْعَبْدِ وَالْأُنْثَىٰ بِالْأُنْثَىٰ |
Diyanet Meali: | (Hüre karşı) hür, köleye karşı köle, kadına karşı kadın (kısas edilir). |
تَحْرِيرٌ : İsim. Masdar. Tef’îl Bâbı (II. Bâb).
4:92 | وَمَنْ قَتَلَ مُؤْمِنًا خَطَأً فَتَحْرِيرُ رَقَبَةٍ مُؤْمِنَةٍ |
Diyanet Meali: | Kim bir mü’mini yanlışlıkla öldürürse, bir mü’min köleyi azad etmesi … |
4:92 | فَإِنْ كَانَ مِنْ قَوْمٍ عَدُوٍّ لَكُمْ وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَتَحْرِيرُ رَقَبَةٍ مُؤْمِنَةٍ |
Diyanet Meali: |
(Öldürülen kimse) mü’min olur ve düşmanınız olan bir topluluktan bulunursa, mü’min bir köle azad etmek gerekir.
|
4:92 | وَإِنْ كَانَ مِنْ قَوْمٍ بَيْنَكُمْ وَبَيْنَهُمْ مِيثَاقٌ فَدِيَةٌ مُسَلَّمَةٌ إِلَىٰ أَهْلِهِ وَتَحْرِيرُ رَقَبَةٍ مُؤْمِنَةٍ |
Diyanet Meali: | Eğer sizinle kendileri arasında antlaşma bulunan bir topluluktan ise ailesine verilecek bir diyet ve mü’min bir köle azad etmek gerekir. |
5:89 | فَكَفَّارَتُهُ إِطْعَامُ عَشَرَةِ مَسَاكِينَ مِنْ أَوْسَطِ مَا تُطْعِمُونَ أَهْلِيكُمْ أَوْ كِسْوَتُهُمْ أَوْ تَحْرِيرُ رَقَبَةٍ |
Diyanet Meali: | Bu durumda yeminin keffareti, ailenize yedirdiğinizin orta hâllisinden on yoksulu doyurmak, yahut onları giydirmek ya da bir köle azat etmektir. |
58:3 | وَالَّذِينَ يُظَاهِرُونَ مِنْ نِسَائِهِمْ ثُمَّ يَعُودُونَ لِمَا قَالُوا فَتَحْرِيرُ رَقَبَةٍ |
Diyanet Meali: | Kadınlarından zıhar yaparak ayrılıp sonra da söylediklerinden dönecek olanlar, bir köle azat etmelidirler. |
مُحَرَّرٌ : İsim. İsm-i Mef’ûl. Tef’îl Bâbı (II. Bâb).
3:35 | إِذْ قَالَتِ امْرَأَتُ عِمْرَانَ رَبِّ إِنِّي نَذَرْتُ لَكَ مَا فِي بَطْنِي مُحَرَّرًا |
Diyanet Meali: | Hani, İmran’ın karısı, “Rabbim! Karnımdaki çocuğu sırf sana hizmet etmek üzere adadım” demişti. |