KÖK HARFLER: ح ر ك
ANLAM:
حَرَكَ : Hareket etmek; bir hareket veya koşuşturma halinde olmak.
AÇIKLAMA:
xx
DİĞER BAZI TÜREVLER:
xx
KUR’ÂN’DA GEÇEN TÜREVLERİ:
Aşağıdaki tabloda Kur’ân’da geçen ve bu kökten gelen kelime türevleri, bunların gramatik adlandırılışları, Kur’ân’da kaç kere geçmiş olduğu belirtilmiş ve örnek bir ayet için, sûre/âyet numarası verilmiştir.
|
| Tür | Adet | Anlam | Örnek |
| حَرَّكَ | fiil-II | 1 | Tahrik etti, hareketlendirdi | 75/16 |
|
| Toplam | 1 |
|
|
TÜRKÇEYE GEÇEN KELİMELER:
Aşağıdaki tabloda bu kökten Türkçeye geçmiş olan kelimeler, bunların Arapça yazılışları, Türkçe anlamları verilmiştir. Bu kelimelerin bazılarına günümüz Türkçesinde pek rastlanmaz. Daha çok Osmanlıca metinlerde görülmektedir.
| Hareke | حَرَكَة | Arap alfabesiyle yazılmış metinlerde üstüne ve altına konduğu ünsüzlerin birer ünlü ile okunmasını sağlayan işaret. |
| Hareket | حَرَكَة | 1: Bir cismin durumunun ve yerinin değişmesi, devinim, aksiyon. 2: Vücudu oynatma, kıpırdatma veya kımıldanma. 3: Davranış, tutum. 4: Yola çıkma. 5: Belirli bir amaca varmak için birbiri ardınca yapılan ilerlemeler, akım. |
| Harekât | حَرَكَات | 1: Davranışlar, eylemler. Hareketler. 2: Belli bir amaç gözetilerek bir askerî birliğe yaptırılan manevra, çarpışma, çevirme, kovalama vb. işler. |
| Mihrak | مِحْرَاق | Odak. |
| Mahrûk | مَحْرُوق | Yanan. Yanmış. |
| Mahrûkât | مَحْرُوقَات | Yakıt. |
| Tahrîk | تَحْرِيك | 1: Yola çıkartma, hareket ettirme, kımıldatma. 2: Cinsel isteği, duyguları uyandırma. 3: Bir kimseyi kötü bir iş yapması için ileri sürme, kışkırtma. |
| Muharrik | مُحَرِّك | 1: Hareketini sağlayan, harekete getiren. 2: Kışkırtıcı, ayartıcı. 3: Dürtü. |
| Teharrük | تَحَرُّك | Hareketlenmek, kımıldamak. Hareket etmek. |
| Müteharrik | مُتَحَرِّك | 1: Yer değiştirebilen, oynar, devingen, hareketli. 2: İşleyen, çalışan. |
Hareke kelimesi, hareket sözcüğünün özel anlam kazanmış varyantıdır. “1. hareket, 2. Arap harflerine eklenen seslendirme işaretleri” anlamındadır.
Mihrak kelimesi, “yakma aracı” anlamındadır. Modern fizik terimi olarak 19. yüzyılda türetilmiştir. Siyasi propaganda kavramı olan dış mihraklar deyimi, herhangi bir somut anlam ifade etmediği için tercih edilmiş olmalıdır. (Nişanyan Sözlük)
ÂYETLER:
DİKKAT! İncelediğimiz kökten gelen kelimeleri, Kur’an-ı Kerim’deki yerlerinde, yakın çevresindeki kelimelerle ilişkilerini gösterecek şekilde listeliyoruz. Uzun ayetlerin sadece bir bölümünü ele aldık. Bazı ayetlerin sadece bir kısmını gördüğümüz için, ayetler hakkında yanlış bir hüküm verilmemesi gerekir. Tamamını ele aldığımız ayetlerin meallerinin sonuna bir yıldız (*) işareti konmuştur.
حَرَّكَ : Fiil-II.
| 75:16 | لَا تُحَرِّكْ بِهِ لِسَانَكَ لِتَعْجَلَ بِهِ |
| Diyanet Meali: | (Ey Muhammed!) Onu (vahyi) çarçabuk almak için dilini kımıldatma. * |