ض ي ق

KÖK HARFLER: ض ي ق

ANLAM: 

ضَاقَ : Dar veya sıkıntılı olmak.

AÇIKLAMA:

xx

DİĞER BAZI TÜREVLER:

xx

KUR’ÂN’DA GEÇEN TÜREVLERİ: 

Aşağıdaki tabloda Kur’ân’da geçen ve bu kökten gelen kelime türevleri, bunların gramatik adlandırılışları, Kur’ân’da kaç kere geçmiş olduğu belirtilmiş ve örnek bir ayet için, sûre/âyet numarası verilmiştir.


 Tür Adet Anlam Örnek
ضَاقَ fiil-I 7 Daraldı, sıkıştı, aciz kaldı 9/118
ضَيَّقَ fiil-II 1 Sıkıntıya soktu, sıkıştırdı 65/6
ضَيْقٌ isim 2 Daralmak 27/70
ضَائِقٌ isim 1 Daralmış, sıkışmış 11/12
ضَيِّقٌ isim 2 Dar, sıkışık 25/13

Toplam 13

BENZERLİKLER VE FARKLILIKLAR: 

Kök Harflerinin Yer Değişimi

Benzer Manada Kelimeler

Zıt Manada Kelimeler

TÜRKÇEYE GEÇEN KELİMELER: 

Aşağıdaki tabloda bu kökten Türkçeye geçmiş olan kelimeler, bunların Arapça yazılışları, Türkçe anlamları verilmiştir. Bu kelimelerin bazılarına günümüz Türkçesinde pek rastlanmaz. Daha çok Osmanlıca metinlerde görülmektedir.

Zîk ضِيق Darlık, sıkıntı.
Mazîk مَضِيق Dar geçit. Çoğulu: Mezâik
Dayyık ضَيِّق Pek dar.
Tazyîk تَضْيِيق Daraltma, baskı.
Muzâyaka مُضَايَقَة Sıkıntı, darlık.
Tazayyuk تَضَيُّق Daralma

ÂYETLER:

DİKKAT! İncelediğimiz kökten gelen kelimeleri, Kur’an-ı Kerim’deki yerlerinde, yakın çevresindeki kelimelerle ilişkilerini gösterecek şekilde listeliyoruz. Uzun ayetlerin sadece bir bölümünü ele aldık. Bazı ayetlerin sadece bir kısmını gördüğümüz için, ayetler hakkında yanlış bir hüküm verilmemesi gerekir. Tamamını ele aldığımız ayetlerin meallerinin sonuna bir yıldız (*) işareti konmuştur.

ضَاقَ : Fiil-I. 

9:25 وَضَاقَتْ عَلَيْكُمُ الْأَرْضُ بِمَا رَحُبَتْ ثُمَّ وَلَّيْتُمْ مُدْبِرِينَ
Diyanet Meali: Yeryüzü bütün genişliğine rağmen size dar gelmişti. Nihayet (bozularak) gerisin geriye dönüp kaçmıştınız.
9:118 حَتَّىٰ إِذَا ضَاقَتْ عَلَيْهِمُ الْأَرْضُ بِمَا رَحُبَتْ
Diyanet Meali: Yeryüzü bütün genişliğine rağmen onlara dar gelmişti..
9:118 وَضَاقَتْ عَلَيْهِمْ أَنْفُسُهُمْ
Diyanet Meali: Vicdanları da kendilerini sıktıkça sıkmıştı.
11:77 وَلَمَّا جَاءَتْ رُسُلُنَا لُوطًا سِيءَ بِهِمْ وَضَاقَ بِهِمْ ذَرْعًا
Diyanet Meali: Elçilerimiz Lût’a gelince onların yüzünden üzüldü, göğsü daraldı.
15:97 وَلَقَدْ نَعْلَمُ أَنَّكَ يَضِيقُ صَدْرُكَ بِمَا يَقُولُونَ
Diyanet Meali: Andolsun, onların söyledikleri şeylerden dolayı göğsünün daraldığını biliyoruz. *
26:13 وَيَضِيقُ صَدْرِي وَلَا يَنْطَلِقُ لِسَانِي فَأَرْسِلْ إِلَىٰ هَارُونَ
Diyanet Meali: “Göğsüm daralır. Akıcı konuşamam. Onun için, Hârûn’a da peygamberlik ver (ve onu bana yardımcı yap).” *
29:33 وَلَمَّا أَنْ جَاءَتْ رُسُلُنَا لُوطًا سِيءَ بِهِمْ وَضَاقَ بِهِمْ ذَرْعًا
Diyanet Meali: Elçilerimiz Lût’a geldiklerinde, Lût, onlar yüzünden tasalandı, onlar hakkında çaresizlik içine düştü.

ضَيَّقَ : Fiil-II. 

65:6 وَلَا تُضَارُّوهُنَّ لِتُضَيِّقُوا عَلَيْهِنَّ
Diyanet Meali: Onları sıkıntıya sokmak için kendilerine zarar vermeye kalkışmayın.

ضَيْقٌ : İsim. 

16:127 وَلَا تَحْزَنْ عَلَيْهِمْ وَلَا تَكُ فِي ضَيْقٍ مِمَّا يَمْكُرُونَ
Diyanet Meali: Onlardan yana üzülme. Tuzak kurmalarından dolayı da sıkıntıya düşme.
27:70 وَلَا تَحْزَنْ عَلَيْهِمْ وَلَا تَكُنْ فِي ضَيْقٍ مِمَّا يَمْكُرُونَ
Diyanet Meali: Onlardan yana üzülme. Kurdukları tuzaklardan ötürü de sıkıntıya düşme. *

ضَائِقٌ : İsim. İsm-i Fâil. 

11:12 فَلَعَلَّكَ تَارِكٌ بَعْضَ مَا يُوحَىٰ إِلَيْكَ وَضَائِقٌ بِهِ صَدْرُكَ
Diyanet Meali: (Ey Muhammed!) Belki de sen … sana vahyolunanlardan bir kısmını göz ardı edeceksin ve o yüzden göğsün daralacak.

ضَيِّقٌ : İsim. 

6:125 وَمَنْ يُرِدْ أَنْ يُضِلَّهُ يَجْعَلْ صَدْرَهُ ضَيِّقًا حَرَجًا
Diyanet Meali: Kimi de saptırmak isterse, onun da göğsünü daraltır, sıkar.
25:13 وَإِذَا أُلْقُوا مِنْهَا مَكَانًا ضَيِّقًا مُقَرَّنِينَ دَعَوْا هُنَالِكَ ثُبُورًا
Diyanet Meali: Elleri boyunlarına bağlanmış, çatılmış olarak cehennemin daracık bir yerine atıldıkları zaman orada, yok olup gitmeyi isterler. *