ض ع ف

KÖK HARFLER: ض ع ف

ANLAM: 

ضَعُفَ : (Bir kişi veya şey) zayıf, kuvvetsiz, bitkin, çelimsiz, güçsüz, sağlıksız olmak.

AÇIKLAMA:

xx

DİĞER BAZI TÜREVLER:

xx

KUR’ÂN’DA GEÇEN TÜREVLERİ: 

Aşağıdaki tabloda Kur’ân’da geçen ve bu kökten gelen kelime türevleri, bunların gramatik adlandırılışları, Kur’ân’da kaç kere geçmiş olduğu belirtilmiş ve örnek bir ayet için, sûre/âyet numarası verilmiştir.


TürAdetAnlamÖrnekAçıklama
ضَعُفَfiil-I2Zayıf oldu, kuvvetsiz oldu22/73
ضَاعَفَfiil-III9Artırdı, katlayarak ziyadeleştirdi64/17Meçhul Muzari: يُضَاعَفُ
اِسْتَضْعَفَfiil-X8Küçümsedi, hakir gördü, hor baktı, zayıf buldu28/4Meçhulü: اُسْتُضْعِفَ Meçhul Muzari: يُسْتَضْعَفُ
ضَعِيفٌisim9Zayıf, kuvvetsiz11/91Çoğulu: ضُعَفَاءُ – ضِعَافٌ
أَضْعَفُisim2En zayıf, daha zayıf72/24
ضِعْفٌisim11Misil, kat17/75Çoğulu: أَضْعَافٌ
ضَعْفٌisim4Zayıf olmak, kuvvetsiz olmak30/54
مُضْعِفٌisim1Katlayan, kat kat artıran30/39
مُضَاعَفَةٌisim1Kat kat artırılan (Müennes)3/130
مُسْتَضْعَفٌisim5Güçsüz sayılan, hor görülen, zayıf addedilen8/26

Toplam52


BENZERLİKLER VE FARKLILIKLAR: 

Mahreci Benzeyen Kökler

Zıt Manada Kelimeler

  • ضَعُفَ
    • قَوِىَ

TÜRKÇEYE GEÇEN KELİMELER: 

Aşağıdaki tabloda bu kökten Türkçeye geçmiş olan kelimeler, bunların Arapça yazılışları, Türkçe anlamları verilmiştir. Bu kelimelerin bazılarına günümüz Türkçesinde pek rastlanmaz. Daha çok Osmanlıca metinlerde görülmektedir.

Za’f ضَعْف Zayıflık. Zaaf
Zı’f ضِعْف İki kat.
Zaîf (Zayıf) ضَعِيف Güçsüz. Çoğulu: Zuafâ’
Za’fiyet ضَعْفِيَّة Dermansızlık, güçsüzlük.
Ez’af أَضْعَف Çok zayıf, en zayıf.
Ez’âf أَضْعَاف Katlar.
Taz’îf تَضْعِيف İki kat, kat kat etmek. 
Muza’af مُضَعَّف İki kat. Katlanmış.
Muzâaf مُضَاعَف Bir kat daha arttırılmış. Tazif edilmiş.
İstiz’âf اِسْتِضْعَاف Zayıf ve adi görme, küçümseme. 
Müztaz’if مُسْتَضْعِف Zayıf gören.
Mustazaf مُسْتَضْعَف 1: Haklı iken haksızlaştırılmış  2: Haksızlaştırılmış/güçsüzleştirilmiş olmasına karşı istikametinden geri durmayan/şaşmayan topluluk

ÂYETLER:

DİKKAT! İncelediğimiz kökten gelen kelimeleri, Kur’an-ı Kerim’deki yerlerinde, yakın çevresindeki kelimelerle ilişkilerini gösterecek şekilde listeliyoruz. Uzun ayetlerin sadece bir bölümünü ele aldık. Bazı ayetlerin sadece bir kısmını gördüğümüz için, ayetler hakkında yanlış bir hüküm verilmemesi gerekir. Tamamını ele aldığımız ayetlerin meallerinin sonuna bir yıldız (*) işareti konmuştur.

ضَعُفَ : Fiil-I.

3:146وَمَا ضَعُفُوا وَمَا اسْتَكَانُوا وَاللَّهُ يُحِبُّ الصَّابِرِينَ
Diyanet Meali:Zaafa düşmediler, boyun eğmediler. Allah, sabredenleri sever.
22:73ضَعُفَ الطَّالِبُ وَالْمَطْلُوبُ
Diyanet Meali:İsteyen de âciz, istenen de.

ضَاعَفَ : Fiil-III. Meçhul Muzari: يُضَاعَفُ

2:245فَيُضَاعِفَهُ لَهُ أَضْعَافًا كَثِيرَةً
Diyanet Meali:(Kimdir Allah’a güzel bir borç verecek o kimse ki), Allah da o borcu kendisine kat kat ödesin.
2:261وَاللَّهُ يُضَاعِفُ لِمَنْ يَشَاءُ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ
Diyanet Meali:Allah, dilediğine kat kat verir. Allah, lütfu geniş olandır, hakkıyla bilendir.
4:40وَإِنْ تَكُ حَسَنَةً يُضَاعِفْهَا وَيُؤْتِ مِنْ لَدُنْهُ أَجْرًا عَظِيمًا
Diyanet Meali:(Yapılan) çok küçük bir iyilik de olsa onun sevabını kat kat arttırır ve kendi katından büyük bir mükâfat verir.
11:20يُضَاعَفُ لَهُمُ الْعَذَابُ مَا كَانُوا يَسْتَطِيعُونَ السَّمْعَ
Diyanet Meali:Azap onlar için kat kat artırılacaktır. Çünkü onlar (gerçekleri) işitmeğe tahammül edemiyorlar…
25:69يُضَاعَفْ لَهُ الْعَذَابُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَيَخْلُدْ فِيهِ مُهَانًا
Diyanet Meali:Kıyamet günü onun azabı kat kat artırılır ve horlanmış olarak orada ebedî kalır. *
33:30مَنْ يَأْتِ مِنْكُنَّ بِفَاحِشَةٍ مُبَيِّنَةٍ يُضَاعَفْ لَهَا الْعَذَابُ ضِعْفَيْنِ
Diyanet Meali:İçinizden kim apaçık bir çirkinlik yaparsa, onun cezası iki kat verilir.
57:11مَنْ ذَا الَّذِي يُقْرِضُ اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا فَيُضَاعِفَهُ لَهُ وَلَهُ أَجْرٌ كَرِيمٌ
Diyanet Meali:Kim Allah’a güzel bir borç verecek ki, Allah da onu kendisine kat kat ödesin. Ona çok değerli bir mükâfat da vardır. *
57:18وَأَقْرَضُوا اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا يُضَاعَفُ لَهُمْ وَلَهُمْ أَجْرٌ كَرِيمٌ
Diyanet Meali:Ve Allah’a güzel bir borç verenler var ya, (verdikleri) onlara kat kat ödenir. Ayrıca onlara çok değerli bir mükâfat da vardır.
64:17إِنْ تُقْرِضُوا اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا يُضَاعِفْهُ لَكُمْ وَيَغْفِرْ لَكُمْ
Diyanet Meali:Eğer siz Allah’a güzel bir borç verirseniz, Allah onu size, kat kat öder ve sizi bağışlar.

اِسْتَضْعَفَ : Fiil-X. Meçhulü: اُسْتُضْعِفَ Meçhul Muzari: يُسْتَضْعَفُ

7:75قَالَ الْمَلَأُ الَّذِينَ اسْتَكْبَرُوا مِنْ قَوْمِهِ لِلَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا لِمَنْ آمَنَ مِنْهُمْ أَتَعْلَمُونَ أَنَّ صَالِحًا مُرْسَلٌ مِنْ رَبِّهِ
Diyanet Meali:Kavminin büyüklük taslayan ileri gelenleri, küçük görülüp ezilen inanmışlara,  “Siz, Salih’in, Rabbi tarafından gönderilmiş bir peygamber olduğunu (sahiden) biliyor musunuz?” dediler.
7:137وَأَوْرَثْنَا الْقَوْمَ الَّذِينَ كَانُوا يُسْتَضْعَفُونَ مَشَارِقَ الْأَرْضِ وَمَغَارِبَهَا الَّتِي بَارَكْنَا فِيهَا
Diyanet Meali:Hor görülüp ezilmekte olan kavmi (İsrailoğullarını), toprağına bolluk ve bereket verdiğimiz yerin doğu ve batı taraflarına mirasçı kıldık.
7:150إِنَّ الْقَوْمَ اسْتَضْعَفُونِي وَكَادُوا يَقْتُلُونَنِي
Diyanet Meali:“Kavim beni güçsüz buldu. Az kalsın beni öldürüyorlardı.”
28:4وَجَعَلَ أَهْلَهَا شِيَعًا يَسْتَضْعِفُ طَائِفَةً مِنْهُمْ
Diyanet Meali:(Şüphe yok ki, Firavun yeryüzünde büyüklük taslamış) ve ora halkını sınıflara ayırmıştı. Onlardan bir kesimi eziyordu…
28:5وَنُرِيدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الْأَرْضِ
Diyanet Meali:Biz ise, istiyorduk ki yeryüzünde ezilmekte olanlara lütufta bulunalım…
34:31يَقُولُ الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا لِلَّذِينَ اسْتَكْبَرُوا لَوْلَا أَنْتُمْ لَكُنَّا مُؤْمِنِينَ
Diyanet Meali:Zayıf ve güçsüz görülenler, büyüklük taslayanlara, “Siz olmasaydınız, biz mutlaka iman eden kimseler olurduk” derler.
34:32قَالَ الَّذِينَ اسْتَكْبَرُوا لِلَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا أَنَحْنُ صَدَدْنَاكُمْ
Diyanet Meali:Büyüklük taslayanlar, zayıf ve güçsüz görülenlere, “(Size hidayet geldikten sonra), biz mi sizi ondan alıkoyduk?” derler.
34:33وَقَالَ الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا لِلَّذِينَ اسْتَكْبَرُوا بَلْ مَكْرُ اللَّيْلِ وَالنَّهَارِ
Diyanet Meali:Zayıf ve güçsüz görülenler, büyüklük taslayanlara, “Hayır, bizi hidayetten saptıran gece ve gündüz kurduğunuz tuzaklardır.” derler.

ضَعِيفٌ : İsim. Çoğulu: ضُعَفَاءُ – ضِعَافٌ

2:282فَإِنْ كَانَ الَّذِي عَلَيْهِ الْحَقُّ سَفِيهًا أَوْ ضَعِيفًا أَوْ لَا يَسْتَطِيعُ أَنْ يُمِلَّ هُوَ فَلْيُمْلِلْ وَلِيُّهُ بِالْعَدْلِ
Diyanet Meali:Eğer borçlu, aklı ermeyen, veya zayıf bir kimse ise, ya da yazdıramıyorsa, velisi adaletle yazdırsın. 
4:28يُرِيدُ اللَّهُ أَنْ يُخَفِّفَ عَنْكُمْ وَخُلِقَ الْإِنْسَانُ ضَعِيفًا
Diyanet Meali:Allah, sizden (yükümlülükleri) hafifletmek istiyor. Çünkü insan zayıf yaratılmıştır. *
4:76فَقَاتِلُوا أَوْلِيَاءَ الشَّيْطَانِ إِنَّ كَيْدَ الشَّيْطَانِ كَانَ ضَعِيفًا
Diyanet Meali:O hâlde, siz şeytanın dostlarına karşı savaşın. Şüphesiz şeytanın hilesi zayıftır.
9:91لَيْسَ عَلَى الضُّعَفَاءِ وَلَا عَلَى الْمَرْضَىٰ وَلَا عَلَى الَّذِينَ لَا يَجِدُونَ مَا يُنْفِقُونَ حَرَجٌ
Diyanet Meali:(Allah’a ve Resûlüne karşı sadık ve samimi oldukları takdirde), güçsüzlere, hastalara ve (seferde) harcayacakları bir şey bulamayanlara (sefere katılmadıkları için) bir günah yoktur.
11:91مَا نَفْقَهُ كَثِيرًا مِمَّا تَقُولُ وَإِنَّا لَنَرَاكَ فِينَا ضَعِيفًا
Diyanet Meali:“Dediklerinin çoğunu anlamıyoruz. Hem biz seni aramızda zayıf görüyoruz.”
14:21فَقَالَ الضُّعَفَاءُ لِلَّذِينَ اسْتَكْبَرُوا إِنَّا كُنَّا لَكُمْ تَبَعًا
Diyanet Meali:Ve güçsüzler büyüklük taslayanlara diyecek ki: “Şüphesiz bizler size uymuştuk…”
40:47فَيَقُولُ الضُّعَفَاءُ لِلَّذِينَ اسْتَكْبَرُوا إِنَّا كُنَّا لَكُمْ تَبَعًا
Diyanet Meali:(Ateşin içinde birbirleriyle tartışırlarken), zayıf olanlar, büyüklük taslayanlara, “Biz size uymuş kimselerdik.” derler.
2:266لَهُ فِيهَا مِنْ كُلِّ الثَّمَرَاتِ وَأَصَابَهُ الْكِبَرُ وَلَهُ ذُرِّيَّةٌ ضُعَفَاءُ
Diyanet Meali:(Herhangi biriniz ister mi ki), içerisinde her türlü meyveye sahip bulunduğu, (içinden ırmaklar akan, hurma ve üzüm ağaçlarından oluşan bir bahçesi olsun); himayeye muhtaç çocukları var iken ihtiyarlık gelip kendisine çatsın…

ضِعَافٌ : İsim. Çoğul. Tekili: ضَعِيفٌ

4:9وَلْيَخْشَ الَّذِينَ لَوْ تَرَكُوا مِنْ خَلْفِهِمْ ذُرِّيَّةً ضِعَافًا خَافُوا عَلَيْهِمْ
Diyanet Meali:Kendileri, geriye zayıf çocuklar bıraktıkları takdirde, onlar hakkında endişeye kapılanlar, (yetimler hakkında da) ürperip korksunlar.

أَضْعَفُ : İsim.

19:75فَسَيَعْلَمُونَ مَنْ هُوَ شَرٌّ مَكَانًا وَأَضْعَفُ جُنْدًا
Diyanet Meali:(Nihayet kendilerine vaad olunan azabı, ya da kıyameti gördüklerinde) kimin yeri daha kötüymüş, kimin taraftarları daha zayıfmış bilecekler.
72:24فَسَيَعْلَمُونَ مَنْ أَضْعَفُ نَاصِرًا وَأَقَلُّ عَدَدً
Diyanet Meali:(Nihayet uyarıldıkları şeyi gördüklerinde) kimin yardımcısı daha zayıf, kimin sayısı daha azmış, bilecekler.

ضِعْفٌ : İsim. Çoğulu: أَضْعَافٌ

2:245فَيُضَاعِفَهُ لَهُ أَضْعَافًا كَثِيرَةً
Diyanet Meali:(Kimdir Allah’a güzel bir borç verecek o kimse ki), Allah da o borcu kendisine kat kat ödesin.
2:265كَمَثَلِ جَنَّةٍ بِرَبْوَةٍ أَصَابَهَا وَابِلٌ فَآتَتْ أُكُلَهَا ضِعْفَيْنِ
Diyanet Meali:(Allah’ın rızasını kazanmak arzusuyla ve kalben mutmain olarak mallarını Allah yolunda harcayanların durumu), yüksekçe bir yerdeki güzel bir bahçenin durumu gibidir ki, bol yağmur alınca iki kat ürün verir.
3:130يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَأْكُلُوا الرِّبَا أَضْعَافًا مُضَاعَفَةً
Diyanet Meali:Ey iman edenler! Kat kat arttırılmış olarak faiz yemeyin.
7:38قَالَ لِكُلٍّ ضِعْفٌ وَلَٰكِنْ لَا تَعْلَمُونَ
Diyanet Meali:Allah, der ki: “Her biriniz için bir kat daha fazla azap vardır. Fakat bilmiyorsunuz.”
17:75إِذًا لَأَذَقْنَاكَ ضِعْفَ الْحَيَاةِ
Diyanet Meali:İşte o zaman sana, hayatın da, (ölümün de) katmerli acılarını tattırırdık.
17:75وَضِعْفَ الْمَمَاتِ ثُمَّ لَا تَجِدُ لَكَ عَلَيْنَا نَصِيرًا
Diyanet Meali:(İşte o zaman sana, hayatın da), ölümün de (katmerli acılarını tattırırdık). Sonra bize karşı kendine hiçbir yardımcı bulamazdın.
33:68رَبَّنَا آتِهِمْ ضِعْفَيْنِ مِنَ الْعَذَابِ وَالْعَنْهُمْ لَعْنًا كَبِيرًا
Diyanet Meali:“Ey Rabbimiz! Onlara iki kat azap ver ve onları büyük bir lânete uğrat.” *
7:38رَبَّنَا هَٰؤُلَاءِ أَضَلُّونَا فَآتِهِمْ عَذَابًا ضِعْفًا مِنَ النَّارِ
Diyanet Meali:“Ey Rabbimiz! Şunlar bizi saptırdılar. Onlara bir kat daha ateş azabı ver.”
33:30مَنْ يَأْتِ مِنْكُنَّ بِفَاحِشَةٍ مُبَيِّنَةٍ يُضَاعَفْ لَهَا الْعَذَابُ ضِعْفَيْنِ
Diyanet Meali:(Ey Peygamber’in hanımları!) İçinizden kim apaçık bir çirkinlik yaparsa, onun cezası iki kat verilir.
34:37فَأُولَٰئِكَ لَهُمْ جَزَاءُ الضِّعْفِ بِمَا عَمِلُوا وَهُمْ فِي الْغُرُفَاتِ آمِنُونَ
Diyanet Meali:İşte onlar için işlediklerine karşılık kat kat mükâfat vardır. Onlar cennet köşklerinde güven içindedirler.
38:61قَالُوا رَبَّنَا مَنْ قَدَّمَ لَنَا هَٰذَا فَزِدْهُ عَذَابًا ضِعْفًا فِي النَّارِ
Diyanet Meali:Şöyle derler: “Ey Rabbimiz! Bunu bizim önümüze kim sürdüyse, cehennemde onun azabını bir kat daha artır.” *

ضَعْفٌ : İsim.

8:66الْآنَ خَفَّفَ اللَّهُ عَنْكُمْ وَعَلِمَ أَنَّ فِيكُمْ ضَعْفًا
Diyanet Meali:Şimdi ise, Allah yükünüzü hafifletti ve sizde muhakkak bir zaaf olduğunu bildi.
30:54اللَّهُ الَّذِي خَلَقَكُمْ مِنْ ضَعْفٍ
Diyanet Meali:Allah, sizi güçsüz olarak yaratan…
30:54ثُمَّ جَعَلَ مِنْ بَعْدِ ضَعْفٍ قُوَّةً
Diyanet Meali:Sonra güçsüzlüğün ardından bir güç veren…
30:54ثُمَّ جَعَلَ مِنْ بَعْدِ قُوَّةٍ ضَعْفًا وَشَيْبَةً
Diyanet Meali:Sonra gücün ardından bir güçsüzlük ve yaşlılık verendir.

مُضْعِفُونَ : İsim. İsm-i Fâil. İf’âl Bâbı (IV. Bâb). Kurallı Erkek Çoğul. Tekili: مُضْعِفٌ

30:39وَمَا آتَيْتُمْ مِنْ زَكَاةٍ تُرِيدُونَ وَجْهَ اللَّهِ فَأُولَٰئِكَ هُمُ الْمُضْعِفُونَ
Diyanet Meali:Ama Allah’ın hoşnutluğunu isteyerek her ne zekât verirseniz; işte bunu yapanlar sevaplarını kat kat arttıranlardır.

مُضَاعَفَةٌ : İsim. Sıfat. Müennes. Müzekkeri: مُضَاعَفٌ

3:130يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَأْكُلُوا الرِّبَا أَضْعَافًا مُضَاعَفَةً
Diyanet Meali:Ey iman edenler! Kat kat arttırılmış olarak faiz yemeyin.

مُسْتَضْعَفُونَ : İsim. İsm-i Mef’ûl. İstif’âl Bâbı (X. Bâb). Kurallı Erkek Çoğul. Tekili: مُسْتَضْعَفٌ 

4:75وَمَا لَكُمْ لَا تُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَالْمُسْتَضْعَفِينَ مِنَ الرِّجَالِ وَالنِّسَاءِ وَالْوِلْدَانِ
Diyanet Meali:Size ne oluyor da, Allah yolunda ve zayıf ve zavallı erkekler, kadınlar ve çocukların uğrunda savaşa çıkmıyorsunuz?
4:97قَالُوا فِيمَ كُنْتُمْ قَالُوا كُنَّا مُسْتَضْعَفِينَ فِي الْأَرْضِ
Diyanet Meali:Melekler onlara şöyle derler: “Ne durumdaydınız? (Niçin hicret etmediniz?)” Onlar da, “Biz yeryüzünde zayıf ve güçsüz kimselerdik” derler.
4:98إِلَّا الْمُسْتَضْعَفِينَ مِنَ الرِّجَالِ وَالنِّسَاءِ وَالْوِلْدَانِ
Diyanet Meali:Ancak gerçekten zayıf ve güçsüz olan, (çaresiz kalan ve hicret etmeye yol bulamayan) erkekler, kadınlar ve çocuklar başkadır.
4:127وَالْمُسْتَضْعَفِينَ مِنَ الْوِلْدَانِ وَأَنْ تَقُومُوا لِلْيَتَامَىٰ بِالْقِسْطِ
Diyanet Meali:Zavallı çocuklara ve yetimlere âdil davranmanıza dair, (size okunmakta olan âyetler de bunu açıklıyor).
8:26وَاذْكُرُوا إِذْ أَنْتُمْ قَلِيلٌ مُسْتَضْعَفُونَ فِي الْأَرْضِ
Diyanet Meali:O vakti hatırlayın ki siz yeryüzünde güçsüz ve zayıf idiniz.