ج ن ي

KÖK HARFLER:  ج ن ي

ANLAM: 

جَنَى : Ağaçtan meyve toplamak, koparmak.

AÇIKLAMA:

Cenâ kelimesi, “meyveyi toplamak” anlamındadır. Daha çok taze olan meyvenin toplanmasında kullanılır. 

Cinayet kelimesi, bu anlamdan istiare yoluyla türetilmiş bir kelimedir. 

Câni de “cinayetj işleyen” anlamındadır.

KUR’ÂN’DA GEÇEN TÜREVLERİ: 

Aşağıdaki tabloda Kur’ân’da geçen ve bu kökten gelen kelime türevleri, bunların gramatik adlandırılışları, Kur’ân’da kaç kere geçmiş olduğu belirtilmiş ve örnek bir ayet için, sûre/âyet numarası verilmiştir.


 Tür Adet Anlam Örnek
جَنِيٌّ isim 1 Taze 19/25
جَنَى isim 1 Ağaçlardan meyve devşirme 55/54

Toplam 2

BENZERLİKLER VE FARKLILIKLAR: 

Yok.

TÜRKÇEYE GEÇEN KELİMELER: 

Aşağıdaki tabloda bu kökten Türkçeye geçmiş olan kelimeler, bunların Arapça yazılışları, Türkçe anlamları verilmiştir. Bu kelimelerin bazılarına günümüz Türkçesinde pek rastlanmaz. Daha çok Osmanlıca metinlerde görülmektedir.

Câni جَانِي 1: Cinayet işlemiş olan kimse. 2: Acımasız, gaddar.
Cinâyet جِنَايَة Adam öldürme. Çoğul: Cinâyât
Cinâî جِنَائِيّ Cinayetle ilgili.
Tecennî تَجَنِّي Meyve devşirme.
Mütecennî مُتَجَنِّي Meyve devşiren, meyve toplayan.
İctinâ اِجْتِنَاء Meyve toplamak. Meyve devşirmek. Bir yere toplamak.
Müctenâ مُجْتَنَي Toplanılmış, devşirilmiş.

Cenâ kelimesi, “meyveyi toplamak” anlamındadır. Daha çok taze olan meyvenin toplanmasında kullanılır. 

Cinayet kelimesi, bu anlamdan istiare yoluyla türetilmiş bir kelimedir. 

Câni de “cinayetj işleyen” anlamındadır.

ÂYETLER:

DİKKAT! İncelediğimiz kökten gelen kelimeleri, Kur’an-ı Kerim’deki yerlerinde, yakın çevresindeki kelimelerle ilişkilerini gösterecek şekilde listeliyoruz. Uzun ayetlerin sadece bir bölümünü ele aldık. Bazı ayetlerin sadece bir kısmını gördüğümüz için, ayetler hakkında yanlış bir hüküm verilmemesi gerekir. Tamamını ele aldığımız ayetlerin meallerinin sonuna bir yıldız (*) işareti konmuştur.

جَنِيٌّ : İsim. Sıfat.

19:25 وَهُزِّي إِلَيْكِ بِجِذْعِ النَّخْلَةِ تُسَاقِطْ عَلَيْكِ رُطَبًا جَنِيًّا
Diyanet Meali: “Hurma ağacını kendine doğru silkele ki sana taze hurma dökülsün.” *

جَنَى : İsim.

55:54 مُتَّكِئِينَ عَلَىٰ فُرُشٍ بَطَائِنُهَا مِنْ إِسْتَبْرَقٍ وَجَنَى الْجَنَّتَيْنِ دَانٍ
Diyanet Meali: Onlar astarları kalın ipekten olan döşeklere yaslanırlar. Bu iki cennetin meyveleri (zahmetsizce alınacak kadar) yakındır. *