ج ل و

KÖK HARFLER: ج ل و

ANLAM: 

جَلَا : (Bir bilgi veya bir şey veya bir durum veya bir hadise) açık olmak veya gösterilmiş olmak veya ifşa edilmiş olmak ya da o hale gelmek.

AÇIKLAMA:

Bu kökün asıl anlamı “ortaya çıkmak, bâriz olmak, görünmek”tir. (Mekâyıs 220) Bu anlamdan hareketle “parlamak, aydınlanmak, açılmak” manaları gelişmiştir. Başta bir kısım saçın dökülmesi durumunda bu kelime kullanılır. Ayrıca bu kelime kökünde “topluluğun bir yerden ayrılması, sürgün edilmesi” anlamı da vardır. Herhalde böylece o yer onların gitmesi ile boşalacak ve bâriz olacak, ortaya çıkacaktır.

Cila kelimesi, “parlayarak ortaya çıkan, göze çarpar hale gelen” manasını taşır. 

Cilve kelimesi, “gelinin duvağını açarak yüzünü göstermesi” anlamına dayanır. 

Tecelli kelimesi “meydana çıkmak” anlamındadır.

KUR’ÂN’DA GEÇEN TÜREVLERİ: 

Aşağıdaki tabloda Kur’ân’da geçen ve bu kökten gelen kelime türevleri, bunların gramatik adlandırılışları, Kur’ân’da kaç kere geçmiş olduğu belirtilmiş ve örnek bir ayet için, sûre/âyet numarası verilmiştir.


 Tür Adet Anlam Örnek
جَلَّى fiil-II 2 Keşfetti, izhar etti 91/3
تَجَلَّى fiil-V 2 Tecelli etti, göründü, açığa çıktı 92/2
جَلَاءٌ isim 1 Sürgün, çıkış 59/3

Toplam 5

BENZERLİKLER VE FARKLILIKLAR: 

Kök Harflerinin Yer Değişimi

Benzer Manada Kelimeler

  • جَلَا (a)
  • جَلَا (b)
    • وَضُحَ
    • اِتَّضَحَ
  • جَلِيٌّ
    • حَقِيقِيٌّ > bak: ح ق ق
    • صَحِيحٌ
    • وَاضِحٌ
    • بَيِّنٌ > bak: ب ي ن
  • جَلِيَّة

Zıt Manada Kelimeler

  • جَلَا (a)
  • جَلَا (b)
  • جَلِيٌّ
  • جَلِيَّة
    • زَيْفٌ
    • اِدِّعَاء > bak: د ع و

TÜRKÇEYE GEÇEN KELİMELER: 

Aşağıdaki tabloda bu kökten Türkçeye geçmiş olan kelimeler, bunların Arapça yazılışları, Türkçe anlamları verilmiştir. Bu kelimelerin bazılarına günümüz Türkçesinde pek rastlanmaz. Daha çok Osmanlıca metinlerde görülmektedir.

Cila’ جِلَاء 1: Bir şeyi parlatmak için kullanılan kimyasal bileşik. 2: Parlaklık. 3: Gereksiz süs, gösteriş.
Celâ’ جَلَاء Parlak, ruşen. Zahir, açık.
Cilve جِلْوَة 1: Hoşa gitmek için yapılan davranış, kırıtma, naz. 2: Görünme, ortaya çıkma, tecelli.
Celvet جَلْوَة 1: Yerini yurdunu terk etmek. 2. Tasavvufta, kulun, Allah’ın sıfatlarıyla halvetten çıkışına ve fena fillah’da fani oluşuna denilir.
Celî جَلِي 1: Açık, aşikâr. 2: Parlak, cilalı.
Eclâ أَجْلَي Pek aşikar, pek belli. Pek parlak, ziyade güzel.
Mücellâ مُجَلَّي Parlatılmış, parlak.
Mücellî مُجَلِّي *Cilalı. Cila veren. Açıp temizleyici.
Tecellî تَجَلِّي Belirme, görünme, ortaya çıkma, zuhur etme, meydana çıkma. Tecelliyât
Tecliye تَجْلِيَة Cilalama, cila verme.
İclâ إِجْلَاء Sürme, nefyetme, sürgün etme. Evinden barkından ayırma. 
Müclâ’ مُجْلَاء Sürgün edilmiş, sürülmüş. İcla olunmuş.
Mütecellî مُتَجَلِّي Tecelli eden, meydana çıkan, görünen. Parlak.
İncilâ اِنْجِلَاء 1: Parlama, cilalama. 2: Görünme, belli olma. 3: Parlaklık, ışık.
Müncelî مُنْجَلِي Parlayan, meydana çıkıp görünen.

ÂYETLER:

DİKKAT! İncelediğimiz kökten gelen kelimeleri, Kur’an-ı Kerim’deki yerlerinde, yakın çevresindeki kelimelerle ilişkilerini gösterecek şekilde listeliyoruz. Uzun ayetlerin sadece bir bölümünü ele aldık. Bazı ayetlerin sadece bir kısmını gördüğümüz için, ayetler hakkında yanlış bir hüküm verilmemesi gerekir. Tamamını ele aldığımız ayetlerin meallerinin sonuna bir yıldız (*) işareti konmuştur.

جَلَّى : Fiil-II.

7:187 قُلْ إِنَّمَا عِلْمُهَا عِنْدَ رَبِّي لَا يُجَلِّيهَا لِوَقْتِهَا إِلَّا هُوَ
Diyanet Meali: De ki: “Onun bilgisi ancak Rabbimin katındadır. Onu vaktinde ancak O (Allah) ortaya çıkaracaktır. 
91:3 وَالنَّهَارِ إِذَا جَلَّاهَا
Diyanet Meali: Onu ortaya çıkardığında gündüze andolsun…*

تَجَلَّى : Fiil-V.

7:143 فَلَمَّا تَجَلَّىٰ رَبُّهُ لِلْجَبَلِ جَعَلَهُ دَكًّا وَخَرَّ مُوسَىٰ صَعِقًا
Diyanet Meali: Rabbi, dağa tecelli edince  onu darmadağın ediverdi. Mûsâ da baygın düştü. 
92:2 وَالنَّهَارِ إِذَا تَجَلَّىٰ
Diyanet Meali: Açılıp aydınlandığı zaman gündüze andolsun. *

جَلَآءٌ : İsim.

59:3 وَلَوْلَا أَنْ كَتَبَ اللَّهُ عَلَيْهِمُ الْجَلَاءَ لَعَذَّبَهُمْ فِي الدُّنْيَا
Diyanet Meali: Eğer Allah, onlar hakkında sürülmeye hükmetmemiş olsaydı, muhakkak kendilerine dünyada azap edecekti.