KÖK HARFLER: ب د و
ANLAM:
بَدَا – بَدَوَ : Ortaya çıkmak; belirgin, açık veya aşikar hale gelmek.
AÇIKLAMA:
xx
DİĞER BAZI TÜREVLER:
xx
KUR’ÂN’DA GEÇEN TÜREVLERİ:
Aşağıdaki tabloda Kur’ân’da geçen ve bu kökten gelen kelime türevleri, bunların gramatik adlandırılışları, Kur’ân’da kaç kere geçmiş olduğu belirtilmiş ve örnek bir ayet için, sûre/âyet numarası verilmiştir.
| Tür | Adet | Anlam | Örnek Âyet | Açıklama | |
| بَدَا | fiil-I | 11 | Zuhur etti, kırda ikamet etti, aklına yeni bir fikir geldi | 45/33 | Meçhulü: يُبْدَى |
| أَبْدَى | fiil-IV | 15 | İzhar etti, açığa çıkardı | 5/101 | |
| بَادٍ | isim | 2 | Kırda yaşayan | 22/25 | |
| بَادِى | isim | 1 | بَادِىَ الرَّاْىِ : İlk anda akla gelen | 11/27 | |
| مُبْدِى | isim | 1 | İzhar edici | 33/37 | |
| بَدْوٌ | isim | 1 | Kır, çöl (Hazarın zıddı) | 12/100 | |
| Toplam: | 31 |
AÇIKLAMA:
بَادِىَ الرَّاْىِ : Şu sözcüklerden meydana gelir: بَادِى ve اَلرَّاْىِ . Şu sözcüğün: بَادِى iki olası kökeni vardır. Şu sözcükten türemiş olabilir: بَدَأَ ki bu, başladı anlamındadır. Ya da şu sözcükten türemiş olabilir: بَدَا [geniş zamanlı يَبْدُو] ve bu da, ortaya çıktı anlamına gelir. Bu iki köke göre, bu sözcük: بَادِى şu anlamlara gelir: (1) Başlayan veya ilk olan; (2) Ortaya çıkan. O zaman bu ifade de: بَادِىَ الرَّاْىِ şu manalara gelecektir: (1) İlk düşünüldüğünde; (2) samimiyetsizce ya da düşüncesizce ifade edilebilecek bir fikrin dışarıdan görünüşüne göre.
BENZERLİKLER VE FARKLILIKLAR:
Mahreci Benzeyen Kökler
Benzer Manada Kelimeler
- بَدَا
- أَبْدَى
- بَدْءُ
Zıt Manada Kelimeler
TÜRKÇEYE GEÇEN KELİMELER:
Aşağıdaki tabloda bu kökten Türkçeye geçmiş olan kelimeler, bunların Arapça yazılışları, Türkçe anlamları verilmiştir. Bu kelimelerin bazılarına günümüz Türkçesinde pek rastlanmaz. Daha çok Osmanlıca metinlerde görülmektedir.
| Bedv | بَدْو | Zihinde bir şeyin peyda olması. Bir şey zahir olma. Çöl. |
|
| Bedevî | بَدَوِي | Çölde, çadırda yaşayan göçebe. |
|
| Bedâvet | بَدَاوَة | Çölde oturmak, bedevilik. |
|
| Bâdî | بَادِي | Çölde oturan, bedevi. |
|
| Bâdiye | بَادِيَة | 1: Çöl 2: Kır. Ova. | Çoğul: Bevâdi |
| İbdâ’ | إِبْدَاء | İzhar etmek. Bir yerden diğer bir yere çıkmak. |
|
| Tebeddî | تَبَدِّي | Sahraya çıkmak, çöle çıkmak. |
|
ÂYETLER:
DİKKAT! İncelediğimiz kökten gelen kelimeleri, Kur’an-ı Kerim’deki yerlerinde, yakın çevresindeki kelimelerle ilişkilerini gösterecek şekilde listeliyoruz. Uzun ayetlerin sadece bir bölümünü ele aldık. Bazı ayetlerin sadece bir kısmını gördüğümüz için, ayetler hakkında yanlış bir hüküm verilmemesi gerekir. Tamamını ele aldığımız ayetlerin meallerinin sonuna bir yıldız (*) işareti konmuştur.
بَدَا : Fiil-I. Meçhulü: يُبْدَى
| 3:118 | قَدْ بَدَتِ الْبَغْضَاءُ مِنْ أَفْوَاهِهِمْ وَمَا تُخْفِي صُدُورُهُمْ أَكْبَرُ |
| Diyanet Meali: | Onların kinleri konuşmalarından apaçık ortaya çıkmıştır. Kalplerinde gizledikleri ise daha büyüktür. |
| 5:101 | يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَسْأَلُوا عَنْ أَشْيَاءَ إِنْ تُبْدَ لَكُمْ تَسُؤْكُمْ |
| Diyanet Meali: | Ey iman edenler! Size açıklandığı takdirde, sizi üzecek olan şeylere dair soru sormayın. |
| 5:101 | وَإِنْ تَسْأَلُوا عَنْهَا حِينَ يُنَزَّلُ الْقُرْآنُ تُبْدَ لَكُمْ عَفَا اللَّهُ عَنْهَا |
| Diyanet Meali: | Eğer Kur’an indirilirken bunlara dair soru sorarsanız size açıklanır. (Hâlbuki) Allah onları bağışlamıştır. |
| 6:28 | بَلْ بَدَا لَهُمْ مَا كَانُوا يُخْفُونَ مِنْ قَبْلُ |
| Diyanet Meali: | Hayır, (bu yakınmaları) daha önce gizlemekte oldukları şeyler onlara göründü (de ondan). |
| 7:22 | فَلَمَّا ذَاقَا الشَّجَرَةَ بَدَتْ لَهُمَا سَوْآتُهُمَا |
| Diyanet Meali: | Ağaçtan tattıklarında kendilerine avret yerleri göründü. |
| 12:35 | ثُمَّ بَدَا لَهُمْ مِنْ بَعْدِ مَا رَأَوُا الْآيَاتِ لَيَسْجُنُنَّهُ حَتَّىٰ حِينٍ |
| Diyanet Meali: | Sonra onlar, Yûsuf’un suçsuzluğunu ortaya koyan delilleri gördükten sonra yine de mutlaka onu bir süre zindana atmayı uygun buldular.* |
| 20:121 | فَأَكَلَا مِنْهَا فَبَدَتْ لَهُمَا سَوْآتُهُمَا |
| Diyanet Meali: | Bunun üzerine onlar (Âdem ve eşi Havva) o ağacın meyvesinden yediler. Bu sebeple ayıp yerleri kendilerine göründü. |
| 39:47 | وَبَدَا لَهُمْ مِنَ اللَّهِ مَا لَمْ يَكُونُوا يَحْتَسِبُونَ |
| Diyanet Meali: | Artık, hiç hesap etmedikleri şeyler Allah tarafından karşılarına çıkmıştır. |
| 39:48 | وَبَدَا لَهُمْ سَيِّئَاتُ مَا كَسَبُوا وَحَاقَ بِهِمْ مَا كَانُوا بِهِ يَسْتَهْزِئُونَ |
| Diyanet Meali: | (Dünyada) kazandıkları şeylerin kötülükleri karşılarına çıkmış, alay etmekte oldukları şey onları kuşatmıştır.* |
| 45:33 | وَبَدَا لَهُمْ سَيِّئَاتُ مَا عَمِلُوا وَحَاقَ بِهِمْ مَا كَانُوا بِهِ يَسْتَهْزِئُونَ |
| Diyanet Meali: | Yaptıklarının kötülükleri karşılarına dikilmiş ve alay edip durdukları şey, kendilerini kuşatıvermiştir.* |
| 60:4 | كَفَرْنَا بِكُمْ وَبَدَا بَيْنَنَا وَبَيْنَكُمُ الْعَدَاوَةُ وَالْبَغْضَاءُ أَبَدًا |
| Diyanet Meali: | Sizi tanımıyoruz. Sizinle bizim aramızda sürekli bir düşmanlık ve nefret belirmiştir |
أَبْدَي : Fiil-IV.
| 2:33 | وَأَعْلَمُ مَا تُبْدُونَ وَمَا كُنْتُمْ تَكْتُمُونَ |
| Diyanet Meali: | Açığa vurduklarınızı da, gizli tuttuklarınızı da ben bilirim. |
| 2:271 | إِنْ تُبْدُوا الصَّدَقَاتِ فَنِعِمَّا هِيَ |
| Diyanet Meali: | Sadakaları açıktan verirseniz ne güzel! |
| 2:284 | وَإِنْ تُبْدُوا مَا فِي أَنْفُسِكُمْ أَوْ تُخْفُوهُ يُحَاسِبْكُمْ بِهِ اللَّهُ |
| Diyanet Meali: | İçinizdekini açığa vursanız da, gizleseniz de Allah sizi, onunla sorguya çeker. |
| 3:29 | قُلْ إِنْ تُخْفُوا مَا فِي صُدُورِكُمْ أَوْ تُبْدُوهُ يَعْلَمْهُ اللَّهُ |
| Diyanet Meali: | De ki: “İçinizdekini gizleseniz de, açığa vursanız da Allah onu bilir.” |
| 3:154 | يُخْفُونَ فِي أَنْفُسِهِمْ مَا لَا يُبْدُونَ لَكَ |
| Diyanet Meali: | Onlar sana açıklayamadıklarını içlerinde saklıyorlar.. |
| 4:149 | إِنْ تُبْدُوا خَيْرًا أَوْ تُخْفُوهُ أَوْ تَعْفُوا عَنْ سُوءٍ فَإِنَّ اللَّهَ كَانَ عَفُوًّا قَدِيرًا |
| Diyanet Meali: | Bir hayrı açıklar veya gizlerseniz, yahut bir kötülüğü affederseniz (bilin ki), Allah da çok affedicidir, her şeye hakkıyla gücü yetendir.* |
| 5:99 | مَا عَلَى الرَّسُولِ إِلَّا الْبَلَاغُ وَاللَّهُ يَعْلَمُ مَا تُبْدُونَ وَمَا تَكْتُمُونَ |
| Diyanet Meali: | Peygamberin üzerine düşen ancak tebliğdir. Allah, sizin açıkladığınızı da, gizlediğinizi de bilir.* |
| 6:91 | تَجْعَلُونَهُ قَرَاطِيسَ تُبْدُونَهَا وَتُخْفُونَ كَثِيرًا |
| Diyanet Meali: | Parça parça kâğıtlar hâline koyup ortaya çıkardığınız, pek çoğunu ise gizlediğiniz (Kitab)… |
| 7:20 | فَوَسْوَسَ لَهُمَا الشَّيْطَانُ لِيُبْدِيَ لَهُمَا مَا وُورِيَ عَنْهُمَا مِنْ سَوْاٰتِهِمَا |
| Diyanet Meali: | Derken şeytan, kendilerinden gizlenmiş olan avret yerlerini onlara açmak için kendilerine vesvese verdi. |
| 12:77 | فَأَسَرَّهَا يُوسُفُ فِي نَفْسِهِ وَلَمْ يُبْدِهَا لَهُمْ |
| Diyanet Meali: | Yûsuf, bunu içinde sakladı ve onlara belli etmedi. |
| 24:29 | وَاللَّهُ يَعْلَمُ مَا تُبْدُونَ وَمَا تَكْتُمُونَ |
| Diyanet Meali: | Allah, açığa vurduklarınızı da, gizlediklerinizi de bilir. |
| 24:31 | وَيَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَلَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا |
| Diyanet Meali: | Irzlarını korusunlar. (Yüz ve el gibi) görünen kısımlar müstesna, zînet (yer)lerini göstermesinler. |
| 24:31 | وَلَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا لِبُعُولَتِهِنَّ أَوْ آبَائِهِنَّ |
| Diyanet Meali: | Zinetlerini, kocalarından, yahut babalarından (…) başkalarına göstermesinler. |
| 28:10 | إِنْ كَادَتْ لَتُبْدِي بِهِ لَوْلَا أَنْ رَبَطْنَا عَلَىٰ قَلْبِهَا |
| Diyanet Meali: | Eğer biz (çocuğu ile ilgili sözümüze) (inancını koruması için) kalbine güç vermeseydik, neredeyse bunu açıklayacaktı. |
| 33:54 | إِنْ تُبْدُوا شَيْئًا أَوْ تُخْفُوهُ فَإِنَّ اللَّهَ كَانَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمًا |
| Diyanet Meali: | Siz bir şeyi açığa vursanız da gizleseniz de, biliniz ki Allah her şeyi hakkıyla bilendir.* |
بَادٍ : İsim. İsm-i Fâil.
| 22:25 | وَالْمَسْجِدِ الْحَرَامِ الَّذِي جَعَلْنَاهُ لِلنَّاسِ سَوَاءً الْعَاكِفُ فِيهِ وَالْبَادِ |
| Diyanet Meali: | İçinde, yerli, misafir bütün insanları eşit kıldığımız Mescid-i Haram’(dan alıkoyanlar azabı hak etmişlerdir.) |
بَادُون : İsim. İsm-i Fâil. Kurallı Erkek Çoğul. Tekili: بَادٍ
| 33:20 | وَإِنْ يَأْتِ الْأَحْزَابُ يَوَدُّوا لَوْ أَنَّهُمْ بَادُونَ فِي الْأَعْرَابِ |
| Diyanet Meali: | Düşman birlikleri (bir daha) gelecek olsa, isterler ki, (çölde) bedevilerin arasında bulunsunlar.. |
بَادِى : İsim. İsm-i Fâil.
| 11:27 | وَمَا نَرَاكَ اتَّبَعَكَ إِلَّا الَّذِينَ هُمْ أَرَاذِلُنَا بَادِيَ الرَّأْيِ |
| Diyanet Meali: | İlk bakışta sana uyanların da ancak en aşağılıklarımızdan ibaret olduğunu görüyoruz. |
مُبْدِي : İsim. İsm-i Fâil. İf’âl Bâbı (IV. Bâb).
| 33:37 | وَتُخْفِي فِي نَفْسِكَ مَا اللَّهُ مُبْدِيهِ |
| Diyanet Meali: | Allah’ın açığa vuracağı şeyi içinde saklıyordun. |
بَدْوٌ : İsim.
| 12:100 | وَجَاءَ بِكُمْ مِنَ الْبَدْوِ |
| Diyanet Meali: | Sizi çölden getirdi. |